سلامت نیوز:افراد دارای معلولیت با مشكلات جدی در سطح شهرها مواجه هستند و این مشكلات بیش از هرچیز متوجه حضور مشاركتی آنها در شهر است. پیش از این، در دو سه دهه پیش، نگاه غالب به معلولان، صرفا نگاه حمایتی بود، نه نگاه مشاركتی.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،نگاه حمایتی كافی میدید كه معلولان حمایتهای لازم را ببینند و در خانه بمانند، در واقع این نگاه چندان توجهی به حضور معلولان در شهر نداشت. متعاقب تحولات جهانی و تغییر رویكردها، حالا رویكرد حمایتی صرف از معلولان كنار گذاشته شده است و رویكرد حمایتی-مشاركتی جایگزین آن شده است. این رویكرد جدید تاكید میكند كه معلولان صرفا به حمایت نیاز ندارند، بلكه آنها باید در سطح جامعه نیز حاضر باشند و در اجتماع مشاركت كنند و در بخشی از فعالیتهای اجتماعی آن نقش داشته باشند.
ایران نیز در این تغییر نگاه فارغ از جامعه جهانی نبود، خصوصا با توجه به پشتوانه آموزشگاه ناشنوایان باغچهبان كه خود یكی از بدیعترین شیوههای مشاركتی- حمایتی معلولان در جهان بود، آمادگی پذیرفتن این نگاه را داشت. متعاقب این نگاه، طی دو دهه گذشته انجمنهای غیردولتی تخصصی متعددی شكل گرفتند؛ انجمنهایی كه یا توسط معلولان یا توسط افرادی اداره میشدند كه در خانواده سابقه حضور معلول داشتند.
گذر از رویكرد صرف حمایتی به رویكرد حمایتی-مشاركتی نیازمند تامین ضرورتها و ظرفیتهایی بود، مهمترین این ظرفیتها، ایجاد بسترهای شهری برای تردد بیشتر و بهتر معلولان است. این تردد همان امكان فعالیت آنهاست كه معلولان را از منزل به جامعه هدایت میكند. تحقق این امر، نیازمند تسهیلات شهری است، از حوزه حملونقل خصوصی گرفته تا حملونقل عمومی، مسیرهای دسترسی و مسیرهای تردد باید آماده پذیرایی معلولان در خود باشند.
در كشورهای توسعهیافته این نگاه منجر به تحول خاصی در طراحی معماری و شهرسازی، خصوصا در زمینه خیابانها، پیادهروها، ساختمانهای مسكونی و دولتی، پاركها و سایر فضاهای عمومی و خصوصی شده است، به نحوی كه این فضاها امكان ورود و تردد را برای تمام اعضای جامعه و خصوصا معلولان تسهیل كردهاند.
این رویكرد جهانی در ایران نیز دنبال شده است، اما با توجه به سابقه ساخت دویست ساله شهر تهران و مساحتی حدود 650 كیلومتر مربع، نمیتوان انتظار داشت كه چنین تحولاتی یكباره در تهران اجرا شوند. پیش از آغاز به كار شورای پنجم، طبق مصوبه شورای شهر قبل، ستاد مناسبسازی در شهرداری تهران تشكیل شد اما فعالیت آن پس از مدتی دنبال نشد. طبق فعالیت این ستاد، برخی معابر شهری تهران برای نابینایان مناسبسازی شدند اما با وجود فعالیت این سازمان، كمی بیشتر از ۹۰ درصد ایستگاههای اتوبوس و بیشتر از ۸۰ درصد ایستگاههای متروی تهران برای شهروندان قابل استفاده نبودند.
شورای پنجم ستاد مناسبسازی شهر تهران را دوباره فعال كرد تا بتواند حقوق شهروندی معلولان را به آنها بازگرداند.پس از فعالیت مجدد این ستاد، گام نخست ما بررسی ظرفیتها و مصوبهها بود. طبق ظرفیتهای موجود نخستین گام را استخراج استانداردهای لازم دانستیم تا بتوانیم آنها را با كمك سازمان استاندارد به یك مصوبه تبدیل كنیم.
این اقدام سال گذشته صورت گرفت و دفترچه استاندارد معابر شهری تهران آماده و به سازمان استانداردسازی تحویل داده شد. یكی از اقدامات دیگر، تلاش برای مناسبسازی ساختمانهای شهرداری تهران بود تا این تغییر نخست از دل خود شهرداری آغاز شود. در سال ۹۷ تصمیم گرفته شد تا سالانه حداقل دو و حداكثر چهار ساختمان از ساختمانهای هر منطقه برای معلولان مناسبسازی شود.
در این سال توانستیم در هر منطقه دو ساختمان از ساختمانهای شهرداری را برای معلولان مناسبسازی كنیم.پیش از این البته مصوبه دیگری نیز تمام ساختمانها را مجاب میكرد تا ظرفیت حركت ویلچر را در كالبد خود چارهاندیشی كنند، اما نظارت مستمری بر اجرای این مصوبه نبود و میدیدم كه برخی ساختمانها پس از اخذ پایان كار، این فضاها را به باغچه تبدیل یا آن را به پله ورودی خود الحاق میكردند. علاوه بر این، مناسبسازی بوستانهای شهر تهران نیز در دستور كار ستاد قرار گرفت و قرار شد سالانه در هر منطقه دو بوستان برای استفاده معلولان آمادهسازی شوند.
طبق این دستور، در سال ۹۸ حدود ۴۴ بوستان در تهران مناسبسازی شدند و قرار شد تا پس از آن هیچ بوستانی، هیچ معبری و هیچ ساختمانی مگر اینكه مناسبسازی شده باشد و هیچ ایستگاه مترویی ساخته نشود مگر اینكه آسانسور داشته باشد و ما به این تعهدمان عمل كردیم. در همین سال مقرر شد یك لوپ در تهران برای دسترسی معلولان احداث شود.
احداث یك لوپ مشكل مناسبسازی صرف یك خیابان را حل میكند زیرا بسیاری از خیابانها تكتك مناسبسازی شدهاند اما به جای دیگری دسترسی ندارند و در انتهای مسیر معلول را به حال خود رها میكنند. ما در این لوپ تلاش كردیم تا دایرهای تعریف كنیم كه به ایستگاههای اتوبوس و مترو نیز دسترسی داشته باشد و طبق این طرح ۵۰۰ كیلومتر از معابر شهر تهران مناسبسازی خواهند شد كه تاكنون حدود ۲۳۰ كیلومتر از آن انجام شده و تا پایان سال جاری به پایان خواهد رسید.
نكته قابل اشاره دیگر، مشكلاتی است كه به ویژه در راه تردد معلولان زن در شهر وجود دارد. گرچه زنان و مردان در نوع معلولیت خود تفاوتی ندارند، اما زنان با مشكلات خاص خود در شهر مواجه هستند كه شاید چندان برای مردان معلول صدق نكند، این مشكلات بیشتر ناشی از فضاهای بیدفاع شهری است. رفع این فضاها پیش از این در دستور كار شورای پنجم قرار گرفته است. برای این منظور، منطقه ۱۰ به عنوان پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب و در این منطقه، ۲۰۰ نقطه شناسایی و با تمركز بر رفع فضاهای بیدفاع شهری در گذر پشت نواب، ۱۰۰ نقطعه رفع و آماده تردد همه شهروندان، خصوصا زنان شد.
این دستورالعمل برای حدود ۲ هزار و ۲۰۰ نقطه دیگر در شهر تهران مدنظر قرار گرفته است كه براساس گزارشات رسیده از شهرداری، تاكنون حدود یك هزار و ۸۰۰ نقطه از این فضاهای بیدفاع شهری مناسبسازی شده است. یكی دیگر از تسهیلات موردنیاز برای زنان معلول كه بیش از پیش حس میشود، نیاز به تامین فضاهای ورزشی در مناطق تهران مختص زنان معلول است كه در حال حاضر تنها یك باشگاه ورزشی خدمات خود را به معلولان و بیشتر معلولان مرد ارایه میكند و فعلا فضای ورزشی ویژه زنان معلول به بهرهبرداری نرسیده است.
نهایت سخن اینكه با تامین ظرفیتهای شهری و زیرساختهای مورد نیاز برای معلولان، همه شهروندان میتوانند از استعدادهای بیانتهای معلولان بهرهمند شوند، باید باور داشته باشیم كه معلولیت تنها بخشی از زندگی است و تمام ساكنان یك شهر، شهروند هستند و حقوق شهروندی خود را دارند، با حضور بیشتر معلولان در شهر و مشاركت آنها در اجتماع، ظرفیتهای بیكرانی در جامعه محقق خواهد شد.
نظر شما