سلامت نیوز: تهران شهری همیشه بیدار است، چه دوست داشته باشیم و چه از مخالفان شهر همیشه بیدار باشیم. اینكه بزرگراه‌های ما همیشه پرترافیك است حتی نیمه شب‌ها نشان می‌دهد كه میل تهرانی‌ها به استفاده از فضای‌های شهری در ساعات خلوتی شهر بسیار است.
به گزارش سلامت نیوزبه نقل از روزنامه اعتماد ،برای پاسخ به همین نیاز مدیریت شهری لایحه زیست شبانه كه بعدها به تهران همیشه بیدار تغییر نام داد را مصوب كرد. لایحه پرحاشیه‌ای كه بارها از سوی پلیس و فرمانداری با آن مخالفت شد و حتی رییس شورای شهر هم در جریان بررسی آن به شوخی می‌گفت با این تصمیم مخالف است زیرا معتقد است كه باید شب‌ها ساعت 10 خوابید.
حتی پس از این مصوبه تعداد اندكی از خانم‌ها مقابل شورای شهر تهران تجمع كردند و در مخالفت با تهران بیدار در شعارهایی اعلام كردند كه بچه‌ها و همسران‌شان شب‌ها به جای خیابان باید در خانه باشند. مخالفت‌هایی كه میثم بصیرت استاد دانشگاه معتقد است به دلیل آن است كه این تصمیم مدیریت شهری گرفتار حاشیه‌هایی شده و به درستی اهداف آن بیان نشده است و برای همین نقدهایی به آن مطرح می‌شود.
اما حیات شبانه كه از مدیریت شهری گذشته و درخصوص آن مطالعاتی شده هدفش مناسب‌سازی عرصه‌هایی برای حیات شبانه شهروندان است. اینكه امنیت این عرصه‌ها تامین، نورپردازی شوند و برای خدمات‌رسانی به مردم برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود.
مخالفان تازه حیات شبانه
به تازگی یكی از راه‌یافتگان شورای ششم شهر تهران از عبارت تازه‌ای برای زیست شبانه استفاده كرده و اعلام كرده است كه كلیت طرح زیست شبانه را قبول دارم، اما با عنوان زیست مومنانه می‌توانیم شهر تهران را روشن، شفاف و امن‌تر كنیم و زیست شبانه با مدل فعلی كه تعریف شده جلو نمی‌رود و نیاز به بازنگری دارد.
سبك جدید زندگی را بپذیریم
حسن خلیل آبادی، عضو شورای شهر تهران در پاسخ به منتقدان زیست شبانه به «اعتماد» می‌گوید: در دنیای امروز و بسیاری از شهرهای بزرگ شب و روز تقریبا مشابه هم است و مردم تقریبا در همه ساعات در شهر حضور دارند، زیرا آن‌قدر سبك زندگی شهری پیچیدگی دارد كه نمی‌توان مانند یك روستا بگویید از ساعت ۱۰ شب به بعد مردم در خانه‌های‌شان باشند و شهر را تعطیل كنید. هر چند در روستاها هم این‌گونه نیست و آنها هم تا پاسی از شب در فضاهای عمومی شهر حضور دارند!... این سبك جدید زندگی است. شاید عده‌ای بسیار معدود از شهروندان به سبك سنتی قدیم ساعت ۱۰ شب می‌خوابند و ساعت ۴ صبح بیدار می‌شوند كه بسیار هم سبك خوبی است اما دیگر مانند گذشته، فرد در خانواده تصمیم‌گیر نیست، بلكه كل خانواده، از فرزند تا همسر، فامیل تا خویشان، سبك زندگی را مشخص می‌كنند. شما می‌بینید كه با وجود منع تردد از ساعت ۱۰ شب به بعد، باز هم مردم در خیابان‌ها هستند. این در حالی است كه حضور شبانه مبلغ قابل توجهی جریمه دارد، اما بزرگراه‌ها غلغله است و این نشان می‌دهد شهر بیدار است. هم شب بیدار است و هم روز.
شهر پادگان نیست كه كلیدش را خاموش كنید
به گفته او شورای شهر در مصوبه شهر بیدار، شهرداری را مكلف كرده كه این موضوع را ساماندهی كند. اگر این اقدام صورت نگیرد، هر كس ساز خودش را می‌زند. یكی دستفروشی می‌كند، یكی بدون نظارت غذافروشی می‌كند و فعالیت‌های ناهماهنگ موجب بی‌نظمی در شهر می‌شود. این اقدامات در جهت نظام‌مند كردن این فعالیت‌هاست. شهر بیدار است و حالا كه این شهر بیدار است، باید برای این بیداری برنامه‌ریزی كرد. او می‌گوید: باید دید در كدام مناطق این اقدامات انجام شود و چه برنامه‌هایی اجرا شود... ما به ویژه در نقاطی كه در شب‌ها محل تجمع آسیب‌دیدگان اجتماعی می‌شود، می‌توانیم با فعالیت‌های‌مان، با تعریف برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی، مردم را به این بخش‌ها بیاوریم تا باعث امنیت بیشتر شوند. این اقدامات در جهت تامین امنیت شهر است. همچنین می‌توان از فرصت شب‌های تهران برای فعال كردن بخش‌های اقتصادی غیرفعال استفاده كرد. در حال حاضر كه مردم مشكل اقتصادی و اشتغال دارند، یا به خاطر آلودگی هوا و ترافیك می‌توان از ظرفیت شب در شهر استفاده كرد. در منطقه‌ای كه من زندگی می‌كنم (شاه‌عبدالعظیم) در ایام ماه رمضان یا ایام محرم و حتی در همین ایام كه ایام مسلمیه است، با وجود وضعیت كرونایی، مردم از تمام تهران به شهرری می‌آیند. یا در ایام تابستان، مردم به بام تهران می‌روند یا به دربند می‌روند. به مناطق خنك‌تر می‌روند و با همین حضور مردم است كه شهر بانشاط می‌شود. شهر پادگان نیست كه كلیدش را خاموش كنید و به همه بگویید بخوابید! شهر بیدار است.
نمی‌خواهیم مردم را از خانه‌ها بیرون بكشیم
این عضو شورای شهر تهران تاكید می‌كند: برخی فكر می‌كنند ما می‌خواهیم مردم را شب‌ها از خانه بیرون بكشیم اما این‌گونه نیست. بلكه ما درصددیم برای آسایش افرادی كه به هزار و یك دلیل شخصی و مشكلاتی كه در روز از جمله ترافیك و مشغله دارند نمی‌توانند بیرون بیایند، برنامه‌ریزی كنیم. همچنین در كنار آن، به اقتصاد شهر هم توجه شده است.
در كنار این، ناامنی هم كاهش پیدا كند و آسیب‌دیدگان اجتماعی از خلوتی شهر بهره ببرند و برخی از نقاط را تبدیل به پاتوق كنند. حالا روی این ساماندهی هر نامی بگذاریم؛ زیست مومنانه، یا شهر بیدار یا زیست شبانه با هر اسمی این موضوع یك نیاز شهر است و باید به شهروندان همانند روز از سوی مدیریت شهری خدمات ارایه شود و با فرهنگ و قوانین كنونی كشور ما نوشته شده است.
مگر حالا شب‌ها به كاباره یا كازینو می‌روند؟
او ادامه می‌دهد:مگر در حال حاضر مردم زمانی كه شب‌ها بیرون می‌آیند، خدای ناكرده به كاباره یا كازینو می‌روند؟ مردم شب‌ها یا به رستوران، پارك یا به پاساژ می‌روند. حتی آن زمان كه در قدیم كاباره و كازینو هم بود همه مردم ما به این مكان‌ها نمی‌رفتند. درصد كمی می‌رفتند. آن زمان شاه‌عبدالعظیم ما از جمعیت غلغله بود. اصل موضوع این است كه شب‌های تهران بیدار است.
برای این شهر بیدار برنامه‌ریزی كنید.
زیست شبانه پر رونق در شهرهای اسلامی
وجود زندگی شبانه پویا و سرزنده در مراكز شهری یكی از ویژگی‌های شهرهای موفق دنیاست، به جز كشورهای غربی، كشورهای اسلامی نیز از این فرصت شبانه به خوبی استفاده می‌كنند. در شهری مثل دوبی كه روزهای پرترافیكی دارد، مراكز تفریحی، رستوران‌های ساحلی و فروشگاه‌ها، شب‌ها مخاطب فراوانی دارد.استانبول، قاهره و... نیز از نمونه‌های موفق شهرهای همیشه بیدار هستند.
شهر همیشه بیدار از كجا آمد؟
ایده برنامه‌ریزی شبانه برای شهرها از ۱۹۷۰ در اروپا مطرح شد همچنین اصطلاح شهر بدون خواب (شهر بیدار) اولین‌بار در سال ۱۹۲۰ برای نیویورك استفاده و در انگلستان نیز در سال ۱۹۹۳ به شهر منچستر عنوان شهر ۲۴ ساعته گفته شد.
در حالی كه توریسم شبانه بخشی مهم از اقتصاد شبانه به شمار می‌رود، امروزه شهرهای بسیاری در جهان به برنامه‌ریزی در حوزه توریسم شبانه و اقتصاد شب پرداخته‌اند و در واقع ارزش و اهمیت اوقات شبانه خود را درك كرده و در جهت استفاده از آن هستند. در این زمینه می‌توان به شهر لندن اشاره كرد كه حجم اقتصاد شبانه آن در سال به بیش از ۲۶ میلیارد پوند می‌رسد و سبك زندگی این شهر به سمت شب زنده‌داری می‌رود. رستوران‌ها، فروشگاه‌های مواد غذایی، سالن‌های ورزشی، سالن‌های آرایش، كتابخانه‌ها و موزه‌ها همه و همه فرصت‌های اقتصادی شب‌های لندن را رقم می‌زنند.
اقتصاد شبانه در انگلستان سالانه ۶۶ میلیارد پوند ارزش تولید می‌كند و بیش از ۳/۱ میلیون نفر در آن شاغل هستند. همچنین برلین كه به یك كلان‌شهر پر جنب و جوش و خلاق شهرت دارد بخشی از این شهرت خود را مرهون تاریخ طولانی و فرهنگ زندگی شبانه این شهر است محدودیت‌هایی مانند دمای بالای روز، آلودگی فضاهای شهری، ترافیك ناشی از كار و فعالیت در روزها باعث شده است تمركز روی شب‌ها بیشتر شود و به همین دلیل است كه در بسیاری از شهرها بعد از غروب آفتاب و تاریك شدن هوا زندگی تازه آغاز می‌شود. در تهران نیز زیست شبانه سنتی قدیمی است. در زمان قاجار شهرها در شب، خالی از جمعیت می‌شد و هر كه می‌خواست وارد دروازه‌های شهر شود، باید اسم شب را می‌دانست.
البته زیست شبانه قجری، محدود به شب‌هایی خاص و اقشاری مشخص بود و مردم جز در شب‌های آیینی و شب‌نشینی‌های خانگی، از فرصت شبانه برای زندگی استفاده نمی‌كردند، اما شب در دوره پهلوی به خاطر گسترش اماكن عمومی رونق گرفت. در این دوره، خیابان‌ها، مراكز خرید، سینماها، كافه‌ها، رستوران‌ها و... در تهران رو به افزایش گذاشت... این نوع سبك زندگی شبانه با تغییر ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی متوقف شده و برنامه‌ریزی جدیدی هم برای زنده كردن شب‌های پایتخت نشد.
تنها ابرشهری كه شب‌ها تعطیل است
تهران جزو معدود كلان‌شهرهایی است كه فعالیت در آن فقط به ساعات اداری محدود می‌شود. در تهران تقسیم‌بندی ساعات شبانه‌روز به 3 گروه ۸ صبح تا ۴ عصر (ساعت كار و فعالیت)، ۴ عصر تا ۱۲ شب (فراغت) و ۱۲ تا ۸ صبح (خواب) است در حالی كه در هیچ ابرشهر جهان جز تهران این تقسیم‌بندی كاربردی ندارد و بسیاری از شهرهای دنیا گذران اوقات فراغت در ساعات بامدادی امكان‌پذیر است. مصوبه تهران بیدار یكی از تكالیف برنامه 5 ساله سوم شهر تهران بود.
در مصوبه شورای شهر 5 خیابان برای گذراندن اوقات فراغت تفریح و گردشگری شبانه انتخاب شد كه تا ساعت 3 بامداد مراكز خرده‌فروشی، خدماتی، فرهنگی و گردشگری، اجازه خدمات‌رسانی به شهروندان را داشته باشند. این پیگیری‌ها به دلیل عدم صدور مجوزهای لازم از سوی مراجع بالادستی به سرانجام نرسید. اما این طرح با تغییرات تازه‌ای دوباره در دستور كار پارلمان شهری قرار گرفت.
بهره‌مندی شهروندان و گردشگران از شهر، ساماندهی زندگی شبانه براساس فرهنگ ایرانی و اسلامی، استفاده از ظرفیت‌های شبانه شهر برای توسعه گردشگری شبانه، تقویت اقتصاد شهری از راه مدیریت صنوف و ساماندهی مشاغل غیررسمی سیار و بی‌كانون، تعدیل شب‌مردگی نواحی غیرمسكونی ازاهداف این طرح بود كه به تصویب اعضای شورای شهر تهران هم رسید. اغذیه‌فروشی، خرده‌فروشی مربوط به مواد خوراكی، دستفروشی و اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری فعالیت‌های مجازی است كه برای شب‌های تهران پیش‌بینی شده بود.
سه پهنه‌ای كه در سال اول برنامه شهر بیدار باید اجرایی می‌شد؛ پهنه جنوب؛ محدوده حرم حضرت عبدالعظیم(ع)، پهنه شمال؛ امامزاده صالح و حدفاصل چهارراه پارك‌وی و میدان تجریش و پهنه مركزی تهران؛ یعنی حصار ناصری و بازار. در گام دوم؛ پهنه غربی و شرقی؛ مجموعه دریاچه شهدای خلیج‌فارس و میدان نبوت هم به بخش‌های شهر همیشه بیدار باید اضافه می‌شد كه این به بهانه كرونا نیفتاد.
مخالفان تازه از راه رسیدند
حاشیه‌های این روزها بر سر فعالیت شبانه در تهران همیشه وجود داشته و مربوط به راه یافتگان ششم یا اعضای شورای پنجم نمی‌شود. موافقان زیست شبانه معتقدند:اجرای آن باعث كاهش فضاهای بی‌دفاع شهری می‌شود و ظرفیت لازم برای گردشگری شبانه را فراهم می‌آورد. بهره‌گیری از پتانسیل زیست شبانه در جهت درآمدزایی پایدار و فراهم‌سازی فرصت‌های اشتغال و كارآفرینی و ارتقای امنیت اجتماعی از دیگر نكات مثبتی است كه در صورت تحقق تهران همیشه بیدار به آن اشاره می‌شود. از سوی دیگر مخالفان زیست شبانه هم ترویج نایت لایف با الگوی غربی، دشواری تامین امنیت فضاهای شهری و امكان برهم خوردن آرامش و آسایش مورد نیاز شهروندان را مطرح می‌كنند.
این درحالی است كه كشورهای اسلامی تجارب موفقی در این زمینه داشته‌اند، بررسی تجربه سایر شهرها 6 آموخته مهم دارد؛ تمركز زیست شبانه در پهنه‌های محدودی از شهر باشد، دستفروشان و هنرمندانی كه فعالیت می‌كنند، در شناسنامه‌دار باشند، فعال كردن محدوده‌های تك عملكردی و بدون فعالیت در ساعات شب و تاكید بر نورپردازی شهر و از بین بردن فضاهای بی‌دفاع، توسعه و ترویج فرصت‌های جذب گردشگر و تعریف متولی و سازمان مشخص برای هدایت و پیشبرد امور مرتبط با زیست شبانه 6 درسی است كه می‌توانیم از سایر كشورهای اسلامی در این خصوص بگیریم.
هویت شبانه شهر بخش مهمی از هویت شهر مدرن است؛ به گفته كارشناسان حوزه شهری تصمیم‌گیران شهر در این سال‌ها به این بخش از هویت آسیب زده‌اند. محروم كردن یك شهر از زندگی شبانه، هویت آن را نصفه و نیمه كرده است درحالی كه یكی از زیبایی‌های شهر مدرن به هویت شبانه آن بازمی‌گردد؛ اما وقتی به شب تهران فكر می‌كنیم به ناامنی، جرم و اتوبان‌های ناامن می‌اندیشیم.
نظر شما