سلامت نیوز: جراحی فک و صورت یک تخصص پس از فارغ التحصیلی از دندانپزشکی است و علمی است که بیماری ها، آسیب ها و ناهنجاری هایی را که از نظر زیبایی و عملکرد با سر، صورت، دهان، دندان ها، لثه ها و گردن مرتبط هستند، درمان می­کند.

در آغاز قرن بیستم، هنگامی که دندانپزشکان پیشگام توسعه آن بودند، آن را جراحی دهان نامیدند. افزایش مهارت های جراحانی که در زمینه جراحی دهان کار می­کنند و پیشرفت های حاصل از پیشرفت های تکنولوژیکی در عرض 100 سال از توسعه و علایق جراحان دهان شروع به پوشش مناطق آناتومیکی مجاور کرد. در اوایل دهه 1980 نام این شاخه به جراحی فک و صورت تغییر یافت. بنابراین، نام شاخه جدید، که در اوایل دهه 80 قرار گرفت، بازتابی از جراحی دهان و روش های جراحی اعمال شده و روش های بر اساس دامنه شاخه بود. این در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان یک تخصص پذیرفته شده است.

بیماری ها و جراحی دهان و فک و صورت یک شاخه جراحی از دندانپزشکی است که به تشخیص و درمان بیماری ها، جراحات و ناهنجاری های مربوط به دهان، دندان و فک می­پردازد.

برخی از شرایطی که در استخوان فک، دندان ها یا لثه افراد طبیعی نیست فقط با مداخله جراحی برطرف می­شود. مداخلات جراحی که باید روی دهان، دندان و استخوان فک انجام شود، مداخلات اجباری و ضروری برای تداوم سلامت دهان و دندان فرد است.

جراحی ارتوگناتیک معمولا با هدف درمان ناهنجاری های استخوان فک و تنظیم مجدد دندان ها و فک انجام می­شود، به ویژه در مواردی که یکبار استفاده از ارتودنسی جواب نمی­دهد البته قبل از انجام هرگونه عمل فک و تخصص جراحی دهان و صورت، باید منتظر توقف رشد باشید.

هدف از درمان در انواع آسیب های فک و صورت

1. برای ایجاد انسداد مطلوب در دندان ها
2. اطمینان از اینکه عملکردهای مفصل قسمت فک به طور کامل انجام می­شود.
3. ظاهر، خط و تقارن صورت تا حد ممکن طبیعی است. به همین دلیل، ترمیم بافت نرم با تکنیک های ضربه ای و همچنین ترمیم ساختارهای استخوانی ضروری می باشد.
4. علاوه بر این، یکی از اهداف، باید ترمیم آسیب های ناشی از عوامل فیزیکی و شیمیایی در سوختگی و سرمازدگی ناحیه فک و صورت و زخم های مخصوص پوست و بافت نرم با حداقل عوارض باشد.

اشکال آسیب فک و صورت فقط مربوط به پوست و بافت های نرم است. به ندرت، ضربه به صورت و جمجمه ممکن است با بسیاری از شکستگی ها و جراحات در سایر قسمت های بدن همراه باشد. به همین دلیل، بیماران باید به طور کلی در محدوده جراحی فک و صورت، تنها با تمرکز بر قسمت فک و صورت مورد ارزیابی قرار گیرند.

متقاضیان جراحی فک و صورت

• نقص مادرزادی فک یا آسیب های صورت
• عدم تقارن صورت به دلیل وجود چانه کوچک، همپوشانی دندان ها، معیوب بودن صفحات یا بیرون زدگی فک پایین
• مشکلات جویدن، صحبت کردن و تنفس
• ناتوانی در بستن کامل لب ها
• درد ناشی از اختلالات مفصل گیجگاهی فکی یا سایر اختلالات فک
• سندرم آپنه خواب

انواع جراحی فک

جراحی های فک در داخل دهان انجام می­شود، بنابراین باعث ایجاد زخم در صورت یا اطراف دهان نمی­‌گردد اما ممکن است پزشک در برخی موارد نیاز به ایجاد برش های جراحی کوچک در خارج از دهان داشته باشد.

عملیات فک ها با برش دادن برش های کوچک در استخوان فک، انتقال آن ها به موقعیت دلخواه و سپس ثابت کردن آن ها با استفاده از سیم، پیچ و نوارهای لاستیکی کوچک انجام می­شود که بعدا با استخوان فک جوش داده می­شوند.

در برخی موارد دیگر، پزشک ممکن است نیاز به اضافه کردن مقداری استخوان به استخوان فک داشته باشد، در این صورت، استخوان اضافی از استخوان ساق یا دنده گرفته می­شود. ممکن است پزشک به تغییر شکل استخوان ها متوسل شود تا به نتایج مطلوب برسد. جراحی فک و صورت شامل سه نوع اصلی جراحی دهان و فک و صورت است که هر یک بسته به موقعیت می­تواند به تنهایی یا با نوع دیگری انجام شود.

• جراحی فک بالا

در این نوع جراحی های دهان و فک و صورت، پزشک استخوان های بالای دندان را برش می­دهد تا بتواند فک بالا را به صورت یک واحد حرکت داده، موقعیت جدید آن را متناسب با دندان های پایین تنظیم کند و سپس با استفاده از صفحات و پیچ ها آن را تعمیر کند. این نوع جراحی دهان و فک و صورت با هدف درمان مشکلات ناشی از رویش یا پسروی دندان ها یا فک بالا، علاوه بر درمان انسداد متقاطع انجام می­شود.

• جراحی فک پایین

در این جراحی، پزشک برش هایی را در پشت دندان های آسیاب ایجاد می­کند تا بتواند فک پایین را به جلو یا عقب و به موقعیت دلخواه منتقل کرده و سپس با استفاده از صفحات و پیچ ها تا زمان بهبودی به تعمیر آن بپردازد.

این جراحی با هدف درمان یا پسروی فک پایین انجام می­شود.

جراحی پلاستیک

هدف این جراحی بازسازی چانه است که با بریدن تکه ای از استخوان چانه و حرکت آن به جلو و سپس ثابت کردن آن انجام می­شود.

در مواقع دیگر، پزشک ممکن است با کاشتن قطعات سیلیکون برای به دست آوردن چانه برجسته تر، دوباره به تعریف شکل چانه بپردازد و در موارد دیگر، پزشک ممکن است برای از بین بردن برجستگی چانه قابل مشاهده، به برداشتن قسمتی از استخوان چانه متوسل شود.

خطرات و عوارض جراحی فک و صورت

اکثریت عمل های فک و صورت در صورتی که توسط جراح ماهر فک و صورت انجام شود و ممکن است از متخصص ارتودنسی نیز استفاده کنند، عموما ایمن هستند، اما ممکن است خطرات و عوارضی را نیز به همراه داشته باشد که باید به آن ها توجه شود. جراحی های دهان و فک و صورت می­تواند منجر به موارد زیر شود:

• از دست دادن خون
• آسیب عصبی
• عفونت
• شکستگی فک
• فک را به حالت اولیه بازگردانید
• درد فک و عدم همپوشانی آن ها
• از دست دادن قسمتی از فک ها
• نیاز پیدا کردن جراحی های دیگر
• نیاز به درمان اعصاب برخی از دندان ها
• درد و تورم بعد از عمل
• اختلال خوردن

یک توصیه مهم

دکتر مجید صالح و سایر متخصصان در زمینه جراحی فک اکیدا به واجدین شرایط این نوع عمل ها توصیه می کنند که حتما با چند پزشک مشورت کرده و پیش از انجام جراحی از تجربه و تخصص پزشک خود و تیم وی مطمئن شوند تا آسیب ها و عوارض احتمالی این کار به حداقل برسد.