سلامت نیوز:بعد از گذشت سه ماه از واردات بیش از 17 میلیون دوز واكسن اماراتی «حیات‌واكس» به كشور و درحالیكه این واكسن هنوز از سازمان بهداشت جهانی مجوز صادرات، مصرف اضطراری و عرضه جهانی نگرفته بود، دو روز قبل وزارت بهداشت در نامه‌ای خطاب به تمام مراكز واكسیناسیون دارای این برند واكسن، دستور جمع‌آوری و توقف تزریق و بازگرداندن به انبار را داد درحالیكه تعدادی از كاربران شبكه‌های اجتماعی در كامنت‌هایی اعلام كرده‌اند كه طی هفته‌های گذشته، دوز اول و دوز دوم واكسن خود را از این برند دریافت كرده‌اند.
حیات‌واكس چه مشكلی داشت؟
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،روز پنجشنبه خبری در صفحه مجازی گروه‌های پزشكی منتشر شد كه درباره دستور وزارت بهداشت برای جمع‌آوری و توقف واكسن‌های با برند «حیات‌واكس» از مراكز واكسیناسیون اطلاع‌رسانی می‌كرد. در این خبر، نوشته شده بود: «بنا به دستور وزارت بهداشت، تمام واكسن‌های دو دوزی حیات‌واكس باید جمع‌آوری گردند، لذا خواهشمند است تمام واكسن‌های موجود را به واحد پیشگیری (زنجیره سرد) برگردانید.»
بنا به اطلاعاتی كه «اعتماد» كسب كرده، واكسن «حیات‌واكس hayat vax» كه مورد اشاره وزارت بهداشت بوده، واكسن كرونای تولیدشده در امارات و با فرمولاسیون سینوفارم موسسه بیجینگ (چین) است كه تولید آن از فروردین سال جاری به دنبال عقد قرارداد شركت اماراتی با تولید‌كننده چینی آغاز شده و مسوولان این شركت مدعی شده‌اند كه با تولید 200 میلیون دوز در سال، می‌توانند به قطب واكسن خاورمیانه تبدیل شوند.
موسسه سینوفارم بیجینگ هم در آوریل سال جاری، تولید تحت لیسانس واكسن سینوفارم با نام «HAYATVAX» در كشور امارات را تایید كرده است. این واكسن تحت لیسانس تا امروز به كشورهایی در آسیا، آفریقا و خاورمیانه و از جمله فیلیپین، ویتنام و زامبیا فروخته شده و ایران هم یكی از خریداران این واكسن بوده چنانكه به گفته منابع آگاه، از روزهای پایانی تابستان، محموله‌های حجیم از این برند وارد كشور و به وزارت بهداشت تحویل داده شده است.
البته به دنبال شایعاتی كه از اوایل تابستان درباره منبع واردات واكسن‌های چینی توسط برخی متخصصان حوزه سلامت مطرح شد، مسوولان وزارت بهداشت و از جمله سخنگو و رییس سازمان غذا و دارو در اعلام‌های چندباره تاكید داشتند كه «غیر از سینوفارم پكن، هیچ واكسن چینی وارد كشور نشده است.» در این تكذیب‌ها، هیچ اشاره‌ای به واردات واكسن تحت لیسانس اماراتی نشده بود جز اینكه ظاهرا اعضای ستاد ملی مقابله با كرونا و حتی كمیته علمی كووید 19 از واردات برند تحت لیسانس با خبر بوده‌اند چنانكه پایان شهریورماه، علیرضا ناجی، عضو كمیته علمی كووید۱۹ كشور در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز» تایید كرد كه «اخیرا محموله‌ای از سینوفارم ساخت امارات كه همان حیات‌واكس است به كشور وارد شده است.»
حالا با نامه‌ای كه روز پنجشنبه در صفحه مجازی گروه‌های پزشكی دست به دست می‌شود، معلوم شده كه تا امروز بیش از 17 میلیون دوز واكسن اماراتی به كشور وارد شده و منابع آگاه به «اعتماد» می‌گویند كه مجوز واردات این واكسن تحت لیسانس توسط سازمان غذا و دارو و با اطلاع وزیر بهداشت دولت دوازدهم صادر شده است.
هنوز معلوم نیست این واكسن كه طی سه ماه گذشته وارد شده، در چند مركز واكسیناسیون و كدام استان‌ها توزیع شده چون مسوولان وزارت بهداشت هم حاضر به توضیح در این باره نیستند و یك منبع آگاه در وزارت بهداشت، ضمن خودداری از تكذیب صدور و انتشار و ابلاغ این نامه و دستور، از واردات این واكسن‌های تحت لیسانس اظهار بی‌اطلاعی كرد اما طبق حرف‌هایی كه كاربران شبكه‌های اجتماعی مطرح كرده‌اند، از روزهای پایانی تابستان، تعداد زیادی از جمعیت مشمول تزریق واكسن در استان‌هایی همچون خراسان رضوی و اصفهان، از این برند اماراتی دریافت كرده‌اند.
منابع آگاه به «اعتماد» می‌گویند كه در زمان واردات این برند كه ظاهرا توسط بخش خصوصی و به دنبال تسهیل واردات واكسن برای بیش از 40 شركت خصوصی، خریداری شده، مسوولان مطلع، از اعلام عمومی مبدا واردات منع شده بودند چنانكه در پایان تابستان، روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرك كه مرجع تحویل و ترخیص تمام واكسن‌های وارداتی بوده، در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز» فقط واردات و ترخیص «واكسن‌های سینوفارم، آسترازنكا، سبد كوواكس، اسپوتنیك و بهارات» را تایید كرد اما نه تنها هیچ اشاره‌ای به واردات و ترخیص واكسن اماراتی نداشت بلكه با قطعیت گفته بود «تا این لحظه واكسن از مقصد امارات به كشور وارد نشده است.»
واكسن اماراتی چگونه وارد ایران شد
اواخر ماه مارس سال میلادی جاری، قرارداد همكاری مشترك بین یك شركت اماراتی با «گروه ملی بیوتك چین» برای ارسال تجهیزات و فناوری ساخت واكسن سینوفارم امضا شد و از همان زمان كارخانه اماراتی مستقر در «راس‌الخیمه» خط تولید واكسن سینوفارم را تا سقف دو میلیون دوز در ماه و 200 میلیون دوز در سال راه‌اندازی كرد.
وبسایت trackvaccines از زیرمجموعه‌های سازمان جهانی بهداشت، تنها مرجع صدور شناسنامه و معرفی واكسن‌های دارای مجوز مصرف اضطراری و تاییدشده برای صادرات و توزیع جهانی است. طبق مندرجات این وبسایت، تاكنون، 8 واكسن برای صادرات به سایر كشورها، مجوز مصرف اضطراری دریافت كرده‌اند. در واقع، اعتبار هر واكسن، وابسته به صدور مجوز و تایید از سوی WHO است اگرچه كه برخی كشورها، بی‌توجه به این تاییدات، روال خودمختاری در پیش گرفته و بدون آنكه واكسن تولید‌شده‌شان، مورد تایید سازمان بهداشت جهانی باشد، در بازاریابی محلی و منطقه‌ای، برای تولیدات خود مشتری جمع كرده‌اند.
تا امروز، از مجموع 24 واكسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، فقط 8 واكسن مدرنا، فایزر، جانسون، آسترازنكا، كووشیلد، سینوواك، سینوفارم و بهارات، مجوز مصرف اضطراری و در واقع، مجوز صادرات به سایر كشورهای جهان را دریافت كرده‌اند. این 8 واكسن، در راس فهرست 24گانه واكسن‌های تاییدشده توسط سازمان بهداشت جهانی هستند به این معنا كه تا امروز، در مجموع فرمولاسیون و كارآیی 24 واكسن كووید 19 به تایید سازمان بهداشت جهانی رسیده اما از این میان فقط 8 واكسن به دلیل برتری نسبت به باقی این فهرست، مجوز مصرف اضطراری و توزیع جهانی دارند.
در این فهرست 24گانه، نام واكسن‌های ایرانی بركت (شفافارمد) و سیناژن هم به چشم می‌خورد اما هیچ اسمی از واكسن اماراتی «حیات‌واكس» در این فهرست نیست درحالیكه حیات‌واكس، یك واكسن تحت لیسانس محسوب می‌شود و مشابه این واكسن در فهرست 8 گانه سازمان بهداشت جهانی، واكسن «كووشیلد» هندی است كه تحت لیسانس آسترازنكا تولید شده ولی به تایید اولیه سازمان بهداشت جهانی هم رسیده است.
نمونه دیگر، واكسن ژاپنی TAKEDA و تولید شده با فرمولاسیون مدرناست یا مثلا واكسن‌های موسسه روسی گامالیا (اسپوتنیك‌لایت و اسپوتنیك V) در این فهرست 24گانه هستند ولی به دلیل نوع و میزان كارآیی، به آن فهرست 8گانه دارای مجوز مصرف اضطراری راه پیدا نكرده‌اند. واكسن اماراتی در هیچ‌یك از این دو فهرست نیست. حتی در فهرست 56 گانه واكسن‌های در صف انتظار برای تاید نتایج فاز 3 از كارآزمایی بالینی هم نیست.
درحالیكه منابع آگاه گفتند كه قرار بوده مجوز واردات یك میلیارد و 100 میلیون دوز واكسن (به دلیل رانت واردات برای سوءاستفاده‌گران از ارز 4200 تومانی دریافتی از بانك مركزی) صادر شود، حالا مسوولان وزارت بهداشت دولت دوازدهم، اعضای سابق ستاد ملی مقابله با كرونا و هیات دولتی كه با خرید و واردات میلیون‌ها دوز واكسن بدون مجوز صادرات موافقت كردند باید پشت تریبون‌ها بیایند و پاسخگوی افكار عمومی باشند.
نظر شما