به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، شاید به نظر برسد که جدا کردن جای خواب کودک کاری چندان ضروری نیست. پدر و مادرهای جوان یا به این موضوع با استرس، نگرانی و فشار زیاد می‌پردازند، یا از آن طرف بوم می‌افتند و برای کاهش استرس‌هایشان، تصمیم می‌گیرند که صورت مساله را پاک کنند. جدا کردن اتاق خواب کودک، نیاز به زمان و آرامش خاطر زیادی دارد و بیش از آن پدر و مادر باید انگیزه کافی برای انجام این کار داشته باشند.

به عقیده روانشناسان، از تولد تا حدود ۶ ماهگی کودک ادراکی از خود ندارد و پس از این زمان است که خود را جدا از مادر می‌بیند. تا دو سالگی تنها روی مراقب اصلی خود تمرکز دارد و پس از آن تا سه سالگی روی پدر و مادر، و پس از سه سالگی آماده روبرو شدن با همسالان و خانواده بزرگتر است.

در این مرحله، که مرحله سوم زندگی‌ست، تولد اجتماعی کودک اتفاق می‌افتد. توصیه به جدا خوابیدن کودک، به تولد اجتماعی او کمک می‌کند. بی‌تردید اگر این اتفاق در زمان درست خودش بیفتد کمک بزرگی به استقلال و خودکفایی کودک می‌کند.

اولین شرط برای موفقیت در این امر، توان همراهی مادر است. باید دانست در جدانشدن کودک و والدین، یک میل دوطرفه وجود دارد. همانطور که کودک نمی‌خواهد از والدین جدا شود، گاه والدین هم تمایل چندانی به جدا کردن او ندارند.

گاهی مادر نیاز به استراحت بیشتر دارد، درگیر افسردگی پس از زایمان است و خودش کمبود مهر و محبت دارد. او نیازش را با چسبیدن به کودک ارضا می‌کند. گاهی هم تنبلی می‌کند و بخاطر خستگی‌های ناشی از مراقبت کودک، حاضر نیست فشار مضاعفی را برای جدا کردن او تحمل کند. در هر دو حالت، حضور و کمک پدر خانواده، تأثیرگذار خواهد بود.

جدایی یک نیاز است

از تولد تا ۲ سالگی، اعتماد کودک شکل می‌گیرد و اگر این نیاز همراه نیاز دلبستگی او فراهم شود، کودکی امن خواهد شد. والدین در دسترس و پاسخگو، این نیاز کودک را برآورده می‌کنند. در ۲ تا ۴ سالگی، خودمختاری کودک شکل می‌گیرد. کودک حس می‌کند فضای شخصی خود را دارد. در هر دو مرحله رشدی کودک، نیازهایش با جدا خوابیدن تامین می‌شود.

همه روانشناسان کودک متفق‌القول هستند که کودک تا ۶ ماهگی نیاز دارد که در کنار مادر بخوابد. احتیاج او به تغذیه شبانه، دریافت حس امنیت و البته آسیب‌پذیر بودن او، دلایل واضحی برای عدم جدایی‌ست. در سال اول نگرانی از سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران و یا تب و تشنج شبانه، مادر و پدر را هوشیار نگه می‌دارد. پس از ۶ ماهگی، می‌توان از تخت کنار تخت مادر استفاده کرد و با بروز هر مشکلی، به سرعت دست به کار شد.

بهترین حالت این است که کودک از دوسالگی به بعد، جدا از والدین بخوابد. اما این یک حکم کلی نیست. برخی کودکان، شرایط روانی مناسب‌تری دارند. آماده‌تر هستند و کمتر گریه می‌کنند. در مقابل اگر کودکان بدخواب که گریه‌های طولانی دارند را بخواهیم تحت فشار جدا کنیم، نه تنها رشدی برایشان نخواهد داشت، بلکه احساس پس‌زدگی خواهند کرد.

پس از ۵ ماهگی، کودک وارد فاز اضطراب جدایی می‌شود که تا حدود یکسال و نیمگی ادامه دارد. برخی پدر و مادرها به اشتباه تصور می‌کنند جدایی با فشار در این زمان، کمکی به کاهش اضطراب جدایی می‌کند، اما این تفکر اشتباه است. بهتر است زمان بدهید.

تا دو سالگی

از ۶ ماهگی تا دوسالگی بهتر است جدا شدن کودک به آرامی اتفاق بیفتد. اگر اتاق جدایی دارد، می‌تواند شبها آنجا بخوابد، وگرنه استفاده از جدا کننده‌هایی مثل دیوار کاذب و پارابن هم کمک می‌کند. در طول شب هشیار باید و نیازهای او را اولویت بدهید.

در کودکان بالای دوسال گاهی اوقات والدین فضای کافی به کودک خود نمی‌دهند. گاهی هم بچه‌ها را از اتاق خودشان فراری می‌دهند. مثلاً اتاق او را به فضای تنبیهش تبدیل می‌کنند.

بالای یکسال

قبل از خواب آیین خوابیدن داشته باشید. از یکساعت قبل تعداد لامپهای روشن را کم کنید. به اتاق کودک بروید و چند کتاب با هم بخوانید. او را مشتاق به فضای اتاقش کنید. با هم بالش بازی کنید. با هم برای مسواک و توالت، اقدام کنید. چراغ‌ها را خاموش کنید و قصه کوتاهی در مورد خودش بگویید. لالایی بخوانید. در اتاقش حضور داشته باشید تا بخوابد. کنارش نخوابید. مو یا دستتان را در اختیارش نگذارید. از یک عروسک استفاده کنید. اگر از تاریکی می‌ترسد، چراغ خواب روشن کنید.

بالای ۳ سال

صبورانه با او صحبت کنید و قانعش کنید که باید در اتاق خودش بخوابد. از جدول ستاره‌ها استفاده کنید. اگر نیمه‌های شب به اتاق شما آمد، او را دوباره به اتاقش ببرید. کنارش بنشینید تا بخوابد. اگر بارها تکرار کرد، هر بار با تأخیر به سراغش بروید. می‌توانید یکبار در هفته به او اجازه بدهید به اتاق شما بیاید.

بالای ۵ سال

۵ ساله‌ها بسیار کابوس می‌بینند. ضمن اینکه او را در آغوش می‌گیرید و نوازش می‌کنید، قانونها را یادآور شوید. در مقابل اصرارهایش مقاومت کنید. او را به کمک سرگرمی‌هایی به اتاقش علاقمند کنید.

اگر قانونی وضع می‌کنید، حتما باید رعایت شود. اما اگر خوب پیش نرفت از مشاور، کمک بگیرید. تا سابقه مشکلات روانی خانواده شما بررسی شود. اگر راه حلی برای مشکل در نظر گرفته نشود و شدت نشان دهید، مشکلات روانی او تشدید خواهد شد.

در کودکان بالای ۵ سال و نوجوانانی که حاضر به خوابیدن در اتاق خود نیستند، حتما از متخصص کمک بگیرید. اغلب این مشکلات به شکل و شمایل اتاق و عدم رضایت کودک از آن برمی گردد.

گاهی صدای لوله‌ آبی در ساختمان یا صدای کوچه او را می‌آزارد و یا حضور حشرات موذی در اتاق و یا ترس از سایه‌هایی که پس از خاموش کردن چراغ روی پرده‌ها می‌افتد.

*مشاور کودک، نوجوان و خانواده