به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ،وزارت آب و انرژی طالبان در بیانیه‌ای ضمن اعلام پایبندی به معاهده آب میان ایران و افغانستان از آمادگی این وزارتخانه برای اجرای توافقنامه حق‌آبه با طرف ایرانی خبر داد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان بیانیه وزارت آب و برق امارت اسلامی افغانستان را در توییتر منتشر کرد.
در این بیانیه آمده است که «در ارتباط با مدیریت رودخانه هلمند به تمام موضوعات حقوقی، فنی و ضمائم معاهده آب که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ امضا شده، پایبند خواهد بود.» این وزارتخانه در بخش دیگری از بیانیه خود تأکید کرده که «آمادگی دارد برای اجرای مفاد این معاهده دائمی با کشور دوست و همسایه ایران در فضای اعتماد همکاری کند.»
این بیانیه در حالی صادرشده است که در هفته‌های گذشته مردم شهرهای شمالی استان سیستان و بلوچستان در اعتراض به سیاست‌های افغانستان در تخصیص ندادن حق آبه هامون تجمع‌های اعتراض‌آمیزی برگزار کردند. این تجمع‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم بازتاب زیادی داشت.
حق آبه هامون، مسئولیت‌پذیری طالبان را محک می‌زند
هم‌زمان با تجمع‌های اعتراضی بعضی از شهرهای سیستان و بلوچستان، در توییتر اخباری از سوی برخی کاربران منتشر شد که حاکی از مخالفت طالبان با بازگشت آب هامون به سمت ایران بود.بنا به این اخبار غیررسمی مقامات حکومت طالبان در افغانستان گفته بودند که تنها شرط بازگشت آب به هامون، حل مشکل آبی افغانستان است. برخی بیانیه دو روز پیش وزارت آب و انرژی طالبان را به این اخبار و اتفاقات گره می‌زنند و می‌گویند احتمالاً این بیانیه تکذیبیه‌ای باشد بر آن اخبار توییتری.
پیش‌ازاین بیانیه و اتفاقات، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در جریان نشست خبری خود صراحتاً اعلام کرده بود که حق آبه هامون و همکاری طالبان بر سر اجرای دوباره این قرارداد، یکی از ملاک‌های مدنظر ایران برای مسئولیت‌پذیری طالبان در افغانستان است.او گفته بود: «در حوزه سیاست خارجی به‌صراحت می‌گویم که حق‌آبه ایران از هیرمند یک حقابه قطعی است به‌رغم اینکه هیات حاکمه سرپرستی افغانستان تأیید کرده که معاهده موجود بین دو کشور را قبول دارد و این حق قطعی است و سد را باز کرده، ولی آبی به مرزهای ایران نرسیده است.
برای ما باز شدن سد مهم نیست برای ما دریافت حق‌آبه مهم است و کلیه موانع در این زمینه را هیات حاکمه سرپرستی افغانستان باید برطرف کند. این موضوع سنجه بسیار مهمی است تا به ما نشان دهد که هیات حاکمه سرپرستی افغانستان به چه میزان مسئولیت‌پذیر است و به توافقات دوجانبه و معاهدات بین‌المللی پایبند است.»
هنوز مشخص نیست انعطاف طالبان در مورد رهاسازی آب به سمت هامون به خاطر فعالیت‌های دیپلماسی ایران است یا تأثیر خشکی هامون بر جغرافیای افغانستان. چراکه در صورتی خشکی هامون، آن دریاچه به کانون ریزگردها تبدیل می‌شود و می‌تواند برخی از شهرهای افغانستان را نیز با طوفان شن متأثر کند. در واقع دود خشکی هامون به چشم افغانستانی‌ها هم می‌رود.
سابقه اختلاف آبی بین ایران و افغانستان
مشکل بی‌آبی هامون به دوره طالبان محدود نیست و سال‌هاست که ایران و افغانستان بر سر چگونگی تخصص حق آبه با یکدیگر اختلاف دارند. با افتتاح سد کمال خان این اختلاف‌ها بیشتر نیز شد.فروردین امسال سد کمال خان در ولایت نیمروز در نزدیکی مرز ایران با حضور احمد غنی، رئیس‌جمهور وقت افغانستان رسماً افتتاح شد. غنی در مراسمی به همین مناسبت با نادیده گرفتن رژیم حقوقی رودخانه هیرمند و حق آبه ایران، گفت که پس‌ازاین به ایران «آب در مقابل نفت» می‌دهیم.
گفتنی است قرارداد حقابه هیرمند در سال ۱۳۵۱ بین تهران و کابل امضا شد اما در اواخر دهه ۷۰ هم‌زمان با کاهش باران‌های موسمی، سطح آب در دریاچه هامون که منبع اصلی تأمین آب آن رودخانه هیرمند است به حداقل رسید.به اذعان مقامات افغانستانی پیش از قدرت گیری طالبان، سد کمال خان با مخزنی حدود ۵۲میلیون مترمکعب بیش از ۸۰هزار هکتار، قرار است زمین‌های کشاورزی را در افغانستان آبیاری و بیش از ۹مگاوات انرژی برق برای مردم این کشور تولید کند. بدیهی است با این حجم استفاده از آب، ذخیره چندانی برای ایران نمی‌ماند و این سد می‌تواند خشکی را برای مردم سیستان به بار آورد.
آب به هامون نرسید
کشمکش‌های سیاسی در مورد حق آبه هامون ادامه داشت تا چند ماه پیش حکومت افغانستان سقوط و اداره این کشور به دست طالبان افتاد. بعد از به قدرت رسیدن طالبان و نوع مواجهه مقامات ایران با آنها سبب شد تا امیدها برای احیای دوباره توافق میان ایران و افغانستان بر سر حقابه هامون دوچندان شود، ولی این اتفاق رخ نداد. حتی در اواخر دی‌ماه که برخی منابع خبری از باز شدن آب سد کمال خان افغانستان در بستر رود هیرمند و جاری شدن آب به‌سوی ایران خبر دادند، این اتفاق نیفتاد و آب به سمت دیگری از افغانستان رفت تا ساکنان سیستان دست به اعتراض در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان بزنند.
لازم به یادآوری است اواخر دی‌ماه امسال، رسانه‌های محلی در استان سیستان و بلوچستان و شماری از فعالان محیط‌زیست خبر دادند که در روزهای اخیر بر اثر بارش‌های فراوان در افغانستان، ظرفیت سد کمال خان در این کشور کاملاً پر شده است.بر اساس این گزارش‌ها، مردم استان سیستان و بلوچستان امیدوار بودند که بخشی از این آب به سمت دریاچه هامون هدایت شود اما گروه طالبان برای جلوگیری از سرریز شدن این سد، آب را به سمت دیگری از این کشور منحرف کردند.
این موضوعی باعث انتقادهای زیادی به دولت و دستگاه دیپلماسی کشور شد.بیانیه دو روز پیش وزارت آب و انرژی طالبان در پایبندی به معاهده آب میان ایران و افغانستان، در حالی است که بسیاری در مورد صداقت طالبان تردید دارند. اگر طالبان بر اساس ادعای خود به معاهده ۱۳۵۱ پایبند باشند، باید منتظر بازگشت ۲۴متر مکعب آب در ثانیه به ایران باشیم.
نظر شما