کاشت خشخاش در افغانستان که قدمتی دیرینه دارد و نیز مرزهای طولانی ایران با این کشور موجب شده است که در چهاردهه اخیر اقدامات جدی برای مبارزه با قاچاق موادمخدر به ایران و در ادامه به‌سمت اروپا انجام شود.

اگرچه در این مسیر ایران براساس وظیفه انسانی و اخلاقی خود مسیر ترانزیت موادمخدر به سمت اروپا را مسدود کرده است اما کشورهای اروپایی آنطور که باید هزینه این اقدامات را نپرداخته و توجهی به این امر نداشته‌اند. اما با تغییر دولت افغانستان و روی کار آمدن طالبان حالا این خبر منتشر شده است که کشت خشخاش در همسایه شرقی ایران ممنوع شده است؛ اتفاقی مثبت که ازسوی ایران هم مورد استقبال قرار گرفته است.

دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر درخصوص ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان، گفته است: حتما از کاهش کشت استقبال می‌کنیم اما این ممنوعیت باید شامل همه انواع تولید موادمخدر به‌ویژه موادمخدر صنعتی در افغانستان شود. سردار اسکندر مومنی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری سیما، با موضوع بررسی ابعاد و پیامدهای ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان، در پاسخ به سوالی درخصوص تاثیر این ممنوعیت، بیان کرد: اکنون این تصمیمی است که گرفته و اعلام شده است و باید ببینیم که در عمل آیا این سیاست اعلامی به یک سیاست اعمالی مانند ۲۰سال پیش تبدیل می‌شود یا خیر؟ درهرصورت جمهوری اسلامی ایران از هرگونه کاهش تولید و کشت موادمخدر در افغانستان استقبال و کمک می‌کند و تمام رایزنی‌های لازم را با مجامع بین‌المللی انجام داده است که به موضوع کشت جایگزین، معیشت مردم و کاهش تولید موادمخدر در افغانستان بپردازد. باید ببینیم در ادامه روند، به‌صورت اقدام عملی مشاهده خواهد شد یا خیر؟

وی گفت: در سال۲۰۰۰ میلادی تولید موادمخدر در افغانستان به زیر ۲۰۰تن رسیده بود و مساحت سطح زیرکشت نیز به حدود هفت‌هزار هکتار رسیده بود. با حضور کشورهای عضو ناتو و مشخصا آمریکایی‌ها و حمایت آن‌ها، در عرض دو دهه (براساس آمارهای سازمان ملل) میزان تولید به بیش‌از ۹هزار تن رسید.

وی یادآور شد: در حوزه موادمخدر، ویرانی عظیمی در افغانستان برجای گذاشتند و غیر از این‌که مستنداتی وجود داشت و آمریکایی‌ها و هواپیماهای ناتو، قاچاق موادمخدر می‌کردند اما به توسعه کشت دامن زدند و تنها موافقت و تشویق به کشت نبود، بلکه با کمک‌های فنی و تکنولوژیکی و دادن بذرهای پربازده و اصلاح بذرها، کمک کردند تا حجم عظیم موادمخدر در افغانستان تولید شود که براساس آمار رسمی سازمان ملل، بیش از ۹۰درصد تریاک جهان در افغانستان تولید می‌شود.
 

تبادل موادمخدر سنتی و صنعتی

دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر درخصوص موادمخدر صنعتی نیز توضیح داد: در دهه اخیر اگر موادمخدر سنتی از افغانستان به سمت دیگر مناطق ازجمله اروپا می‌رود، متاسفانه با حمایت کشورهایی که افغانستان را اشغال کردند، به‌ویژه پیش‌سازها از اروپا به افغانستان سرازیر شد.

به گفته دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر، پیش‌سازها موادی هستند که به‌خودی‌خود غیرقانونی نیستند و جنبه‌های مصارف مختلف دارند اما پایه اصلی تولید موادمخدر مانند هروئین و شیشه این پیش‌سازها هستند که از اروپا به افغانستان می‌آیند و در آنجا به موادمخدر صنعتی تبدیل می‌شود و برمی‌گردد. مومنی خاطرنشان کرد: حتما ما از کاهش کشت خشخاش در افغانستان استقبال می‌کنیم اما این ممنوعیت باید شامل همه انواع تولید موادمخدر به‌ویژه موادمخدر صنعتی در افغانستان شود.

مومنی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: متاسفانه ما اکنون شاهد ورود انبوه پیش‌سازها از اروپا به افغانستان هستیم. در گزارش ماه قبل که اجلاس سالانه کمیسیون موادمخدر در وین بود، رسما اعلام کردیم و هشدار دادیم و حتی یک سند همکاری با سازمان ملل نیز امضا کردیم. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما باید هم با موادمخدر صنعتی و هم سنتی مقابله کنیم.

مومنی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه موضوع موادمخدر یک موضوع تک‌مولفه‌ای نیست و باید با هم دیده شود، گفت: واقعیت امر این است که حتما باید روی زمین در افغانستان اتفاقاتی بیفتد. پیشرفت و توسعه پایدار و معیشت، جایگزین حداقلی در افغانستان صورت گیرد. وی ادامه داد: در سخنرانی بنده در سازمان ملل در اواخر اسفند، این پیشنهاد مطرح شد که مورد استقبال سازمان ملل نیز قرار گرفت و سند رسمی تبادل شد که این‌ها به‌سمت اتخاذ یک راهبرد و برنامه همه‌جانبه پایدار بروند.

دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه باید راهبردهای جدیدی برای این تحول منطقه‌ای جدید اتخاذ کنیم، گفت: در آبان 1400 یک کارگاه تخصصی برای تحولات افغانستان و تاثیر آن بر موضوع موادمخدر تشکیل دادیم؛ دو جلسه ستاد را به این موضوع اختصاص دادیم و مجموعه اقداماتی که ایران باید صورت دهد و راهبردهایی که اتخاذ شده و سناریوهای موجود، تدوین و برای رییس‌جمهوری ارسال شد و با دستور ایشان به همه دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد.

وی ادامه داد: ما آماده‌ایم و منتظر نماندیم تا منفعلانه عمل کنیم؛ بنابراین سناریوها مشخص شده اما موضوعی که باید در داخل به آن توجه کنیم، تغییر الگوی مصرف است که از موادمخدر سنتی به صنعتی انتقال یا افزایش پیدا نکند؛ تصمیماتی گرفته شد و وظایفی برای وزارتخانه‌های مختلف و نهادهای فرهنگ‌ساز برای پیشگیری از این موضوع و آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها برای چگونگی برخورد با این پدیده، تدوین شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به تصویب قانون اشاره کرد و گفت: لایحه توسط رییس قوه‌قضاییه برای دولت ارسال شد و امید است این لایحه سریع‌تر به مجلس ارسال شود. متناسب با شرایط موجود قوانین هم باید روزآمد شود.