درست در روزهایی که یوز ایرانی در سراشیبی تند انقراض قرار داشت و بیم آن می‌رفت که این حیوان زیبا و خاص که ایران تنها زیستگاه آن‌ها در آسیاست به جمع جانورهای منقرض‌شده اضافه شود، فرزندان یوزپلنگ مادۀ مرکز تکثیر یوز که «ایران» نام دارد امیدها را برای نجات این‌ گونه جانوری درخطر انقراض زنده کرد.

 یوزهای ایرانی در کانون بیم وامید

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ،بامداد یکشنبه گذشته این یوز سه‌قلوهایش را به‌وسیله عمل سزارین صحرایی به دنیا آورد و توانست هم موجی از شادی را در میان دغدغه‌مندان محیط‌زیست و دوستداران این حیوان زیبا ایجاد و هم بیم و دلهره از دست دادن یوز ایرانی را تا حدودی کم‌رنگ کند و روزنه امید برای بقا و تداوم نسل این گونه جانوری باز کند. ساعاتی بعد از به دنیا آمدن سه‌قلوها، بهرنگ اکرامی، دامپزشک متخصص حیات‌وحش و جراح یوزپلنگ جنسیت آن‌ها را ماده اعلام کرد و گفت هم حال مادر و هم سه‌قلوها خوب است.

با وجود اعلام دامپزشک مبنی بر شرایط مساعد جسمانی یوزهای تازه به دنیا آمده، اما شادی حاصل از تولد سه یوز ماده چندان دوام نداشت و چهار روز بعد از تولد یوزها خبر رسید که یکی از سه‌قلوها به دلیل چسبندگی ریه ناشی از مشکلات مادرزادی تلف شده است. بعد از خبر تلف شدن یکی از یوزها، این بار اشتباه در تعیین جنسیت آن‌ها خبرساز شد. اگرچه در ابتدا دامپزشک اعلام کرد که سه‌قلو به دنیا آمده ماده هستند، اما چند روز بعد خبر رسید هر سه توله به دنیا آمده نر بوده‌اند، نه ماده! 


ماجرای نر بودن توله یوزپلنگ‌های ایران ازآن‌جهت ایجاد شگفتی کرد که تیم محیط‌زیستی که در ابتدا از توله‌ها مراقبت می‌کرد اعلام کرده بود که هر سه توله به دنیا آمده ماده هستند. سرپرست اداره کل محیط‌زیست استان سمنان در مورد این اشتباه گفت: تشخیص جنسیت گربه‌سانان مخصوصاً یوزپلنگ در روزهای اول تولد بسیار سخت و حساس بوده و اندام‌های تناسلی آن‌ها به راحتی قابل تشخیص نیست. با رشد حیوان، تعیین جنسیت مرحله به مرحله آسان تر خواهد بود. البته کارشناسان می‌گویند

  جنس ماده یا نر برای بقا نسل یوزپلنگ‌ها مفید است؟

بسیاری ماده بودن یوزپلنگ‌ها را خبر خوبی تلقی کردند و گفتند ماده بودن این توله‌های یوز ایرانی امید برای زادوولد آن‌ها و حفظ این گونه نادر را بیشتر می‌کند. چرا که گونه ماده یوزپلنگ ایرانی بسیار کمیاب‌تر از گونه نر آن است. بدیهی است اگر توله‌ها ماده بودند امکان زادوولد بیشتر آن‌ها در آینده وجود داشت و این گونه نادر از خطر انقراض دور می‌شد. البته اسماعیل کهرم، فعال شناخته شده محیط‌زیست نظرش برخلاف این عقیده است.

او توله‌های نر را برای بقا یوزپلنگ‌ها و ادامه نسل آن‌ها مفیدترمی داند و معتقد است با «نر» بودن توله یوزها شانس ادامه نسل این گربه‌سان بیشتر شده است. کهرم در این رابطه به رکنا گفته: «اندام جنسی کاملاً مشخص و از روز اول واضح هستند. با همه این‌ها، برای ادامه نسل، هر دو جنس لازم است. اینکه نر  باشند، قطعاً احتمال جفت‌گیری بیشتر می‌شود.

  می‌توان اسپرم را از بیضه‌ها گرفت و در یک شرایط مطلوب برای مدت‌ها نگه داشت و وقتی‌که جنس ماده را پیدا کردند می‌توانند عمل لقاح را انجام دهند و ماده را باردار کنند. الان شانس ادامه نسل یوز ایرانی بیشتر شده است و جای نگرانی نیست. » درحالی‌که کهرم از شانس ادامه نسل یوزها سخن می‌گوید که چند وقت پیش و قبل از به دنیا آمدن این سه توله یوز، امیدی به احیای یوز ایرانی نداشت. 


وی  با بیان این موضوع گفته بود: «نظر شخصی من  این است که یوزپلنگ ایرانی یا  آسیایی در حال انقراض صددرصدی است.» اما اکنون این دو توله یوز امیدها را برای احیای این گونه جانوری زنده کرده است. علاوه بر وجود این دو توله یوز، به گفته کهرم امکان سزارین مجدد برای یوز مادر که «ایران» نام دارد، باز وجود دارد، چرا که انسان و یوزپلنگ، پستاندار هستند و شباهت‌های بسیار زیادی در هر دو وجود دارد.

همان‌طور که انسان‌ها بعد از سزارین می‌توانند مجدداً آبستن شوند، این امکان برای یوزپلنگ نیز وجود دارد. همچنین تا سه بار  می‌توانند سزارین بدون اشکال نیز داشته باشند. پهلوهای راست و چپ و وسط شکم تا سه بار امکان باز شدن با سزارین دارند و هیچ مشکلی برای ایران به وجود نمی‌آید. 

 ایران آخرین زیستگاه یوزپلنگ‌های آسیایی

لازم به یادآوری است ایران یکی از آخرین کشورهای جهان است که یوزپلنگ‌های آسیایی در آن زندگی می‌کنند و بر همین اساس در سال ۲۰۰۱ میلادی یک برنامه حفاظتی تحت حمایت سازمان ملل در این کشور راه‌اندازی شد. به کمک این برنامه، سازمان حفاظت محیط‌زیست چندسالی است که به کمک سه یوزپلنگ در اسارت (یک یوزپلنگ نر به نام کوشکی و دو ماده به نام‌های ایران و دلبر) سعی دارد تولیدمثل آن‌ها را افزایش دهد.

ازآنجاکه نگهداری چندسالۀ این سه یوزپلنگ در پارک پردیسان تهران با هدف زادوولدشان بی‌نتیجه بود؛ درنهایت مسئولان با انتقال آن‌ها به زادگاهشان یعنی پارک ملی توران در استان سمنان موافقت کردند تا شرایط طبیعی را برای زادآوری‌شان فراهم کنند. آن‌ها سپس یک یوزپلنگ نر دیگر به نام «فیروز» را به این مجموعه اضافه کردند تا احتمال بارداری یوزپلنگ‌های ماده را افزایش دهند. سه‌قلوهای تازه به دنیا آمده حاصل آمیزش «فیروز» و «ایران» هستند.

 کمتر  از ۴۰ یوزپلنگ در ایران وجود دارد

بر اساس آخرین داده‌های علمی که در سال ۲۰۱۷ منتشرشده است، ایران کمتر از ۴۰یوزپلنگ دارد که در هفت استان و ۱۰ زیستگاه زندگی می‌کنند. گفته می‌شود وسعت زیستگاه جنوبی یوز در کشورمان بیش از ۳ میلیون هکتار است، اما یوزهای شناسایی‌شده از انگشتان یکدست هم بیشتر نمی‌شوند.  در یک‌صد سال اخیر یوزهای ایرانی زندگی پرفرازونشیبی داشته‌اند. در دهه ۵۰ خورشیدی جمعیت یوزپلنگ بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ قلاده در کشور بوده و ۴۴ نقطه ایران نیز محل زیست آنان بوده است.

بعدازآن به علت اینکه از یک‌سو طعمه‌های آنان پراکنده شدند و از سوی دیگر جنگ ایران و عراق زیستگاه آنان را ناامن کرد سال‌به‌سال از جمعیت آنان کاسته شد و در دهه 70 به‌طور ناگهانی کارشناسان بین‌المللی در پایشی که در ایستگاه‌ها انجام دادند گفتند که کلاً یوزپلنگ آسیایی در حال منقرض شدن و از بین رفتن است. 

تا مدت‌ها نیز این ذهنیت وجود داشت که یوز ایرانی منقرض‌شده است تا اینکه در اواخر دهه ۷۰  یک قلاده یوزپلنگ در جاده طبس تصادف کرد و این‌گونه بر همگان معلوم شد که یوزپلنگ ایرانی هنوز در این جغرافیا زنده است و  نفس می‌کشد. بعدازآن اقدامات داخلی و بین‌المللی برای حفظ یوز آسیایی شروع شد و اکنون با فرزندان «ایران»، یوز مادر، امید برای حفظ نسل یوزهای ایرانی بیشتر شده است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha