به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند،بعد از 830 روز مبارزه سخت با ناشناخته‌ترین ویروس تاریخ که دو سال و نیم است دنیا را فلج کرده، کشور ما توانست روز بدون فوتی کووید-19 را جشن بگیرد. موفقیتی که بدون شک بعد از لطف خدا، مرهون تلاش‌های شبانه‌روزی فرشتگان زمینی کادر درمان و تلاشگران عرصه واکسیناسیون گسترده و البته رعایت‌های پروتکل‌های بهداشتی از طرف مردم است.
آرامش امروز در حوزه سلامت در سایه واردات واکسن، تولید واکسن‌های داخلی و واکسیناسیون گسترده اتفاق افتاده است. هیچ کسی تاریکی و وحشت روزهای اوج کرونا را فراموش نکرده، روزهایی که ویروس به‌سرعت می‌تاخت و قربانی می‌گرفت. همان روزهایی که تنها روزنه امید مردم بعد از ایثار و ازخودگذشتگی کادر درمان، واردات و تولید واکسن بود. همان روزها نوید این روزهای آرام را می‌داد و این موفقیت را باید به فال نیک گرفت.
قانعی معتقد است وارد شدن واکسن‌های داخلی به چرخه واکسیناسیون قطعا به فرآیند ارتقای ایمنی جامعه کمک کرده و حتی اگر همه مردمی که برای دریافت واکسن کرونا اقدام کرده‌اند، زودتر از این سه دوز واکسن‌شان را تکمیل کرده بودند، ما خیلی زودتر از این تاریخ به صفر شدن آمار فوتی‌های کرونا می‌رسیدیم.
در روزی که اولین روز صفر کرونا نام گرفت، پدرام پاک‌آیین، دستار رسانه‌ای وزیر بهداشت در توییتر نوشت: «ما مدیون شهدای سلامت هستیم. صفر شدن آمار فوتی‌های کرونا در ایران تحت تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا به دست آمد، آنها حتی از فروش واکسن به ما امتناع کردند. از مردم خواهش می‌کنیم تا روز جشن پایان کرونا همچنان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.»
همزمانی مثبت موج دلتا و شروع واکسیناسیون گسترده
مصطفی قانعی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره تاثیر واکسیناسیون گسترده در روند نزولی ابتلا و مرگ‌ومیر کرونا در ایران به «شهروندآنلاین» می‌گوید: «ایران در میان مبارزه با کرونا با وضعیتی مواجه شد که دو رخداد به‌صورت همزمان اتفاق افتاد؛ اول پیک دلتا که تقریبا 70درصد بدنه جامعه ما را با شدت و ضعف‌های مختلف مبتلا کرد و دوم واکسیناسیون وسیع بعد از این موج که کشنده‌ترین واریانت کووید-19 به شمار می‌رود. این همزمانی تقریبی دو اتفاق بد و خوب را به اصطلاح هیبرید عفونت و واکسن می‌توان توصیف کرد که همین ترکیب باعث شد مرگ‌ومیر کرونا در ماه‌های بعد از موج دلتا به‌شدت کاهش پیدا کند.»
قانعی معتقد است واردشدن واکسن‌های داخلی به چرخه واکسیناسیون قطعا به فرآیند ارتقای ایمنی جامعه کمک کرده و حتی اگر همه مردمی که برای دریافت واکسن کرونا اقدام کرده‌اند، زودتر از این سه دوز واکسن‌شان را تکمیل کرده بودند، ما خیلی زودتر از این تاریخ به صفرشدن آمار فوتی‌های کرونا می‌رسیدیم.
قانعی با بیان اینکه در حال حاضر ما وارد مرحله کنترل شده‌ایم، می‌گوید: «در حال حاضر بیماری‌یابی ما ضعیف است. بیماریابی فعال نداریم. بسیاری از افراد مبتلا اصلا ثبت و گزارش نمی‌شوند.» این عضو علمی ستاد مقابله با کرونا تاکید می‌کند براساس پیش‌بینی‌ها و برآوردهایی که انجام‌شده تا سه ماه آینده همین روند بسیار اندک در ابتلا و فوتی‌های کرونا ادامه دارد و امیدواریم دوباره شاهد روزهایی باشیم که هیچ هموطنی بر اثر کرونا جانش را از دست ندهد.
قانعی با این حال به مردم توصیه می‌کند: «کسانی که در شهریور ماه برای تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام می‌کنند، واکسن کرونا هم دریافت کنند تا واکسیناسیون اکثریت جامعه تکمیل شود. زیرا تنها با تکمیل چرخه واکسن است که می‌توانیم ویروس را از حالت پاندمی خارج کنیم و واکسنش به شکل ویروس‌های فصلی از این به بعد سالی یکی دو بار برای مردم زده شود.»
آتش‌بس یک‌طرفه ویروس یا پایان پاندمی
در حال حاضر به روزهایی رسیده‌ایم که اپیدمی نه‌تنها در کشور ما بلکه در همه جهان روند کاهشی معناداری دارد که حمید سوری آن را آتش‌بس یک‌طرفه ویروس علیه جامعه بشری می‌نامد و معتقد است نباید اپیدمی را تمام‌شده تلقی کنیم: «درباره سرانجام اپیدمی کرونا هم سناریوهای مختلفی در سطح مجامع علمی مطرح است؛ یک سناریو این است که خوشبینانه تصور کنیم که اپیدمی خاتمه‌یافته و ضعیف‌شده و به‌تدریج به سمت اندمیک و فصلی‌شدن می‌رود. سناریوی دیگر این است که ویروس ضعیف‌شده، شدت بیماری‌زایی پایین آمده و دیگر شاهد اوج مرگ‌ومیر، بستری و بیماری شدید مانند قبل نخواهیم بود، اما ویروس همچنان در گردش است و بیماری به‌صورت خفیف یا بدون علامت در موارد محدود ادامه خواهد داشت.
با این حال، سناریوی دیگری هم مطرح می‌شود مبنی‌بر اینکه این اُفت بیماری را یک آتش‌بس موقت بدانیم. زیرا شواهد نشان می‌دهد که در برخی کشورها خیزش موارد ابتلا و مرگ را شاهد هستیم. آمار در برخی کشورها رو به افزایش است.ما در روزهای اول کرونا، در شرایطی بودیم که اصلا واکسنی به ایران داده نمی‌شد و ما برای رسیدن یک دوز واکسن می‌جنگیدیم.
من به‌عنوان عضو کمیته علمی شاهد بودم که به همراه همکاران دیگر وارد مذاکرات با شرکت‌های داخلی تولید و طراحی واکسن شدیم. توانایی‌های بالقوه زیادی در ایران در عرصه واکسن داشته و داریم که نیاز به حمایت داشتند. تا جایی که امکان داشت این حمایت‌ها انجام شد و تلاش‌های متخصصان کشور ما به ثمر نشست.
باید از کاهش مرگ‌ومیر، بستری و ابتلای ناشی از کرونا خوشحال باشیم. سوری با اشاره به آمار حداقلی ابتلا و مرگ‌ومیر می‌گوید: «اما باید توجه کرد که این تغییرات نتیجه واکسیناسیون به‌عنوان مهم‌ترین اقدام موثر در کشور است. کما اینکه هنوز واکسیناسیون جمعیت انبوهی شامل حدود ۲۰ تا ۳۰میلیون در کشورمان کامل نشده و طبیعتا در برابر ابتلا به کرونا حساس هستند. در عین حال، هیچ تضمینی نیست که روند تضعیف ویروس ادامه داشته باشد. ویروس کرونا رویکرد و روند نامشخص و پنهان و غیرقابل پیش‌بینی دارد. بالاخره ترجیح ویروس این است که زنده بماند و برای زنده‌ماندن نیاز به میزبان‌های حساس دارد.»
تاثیر واکسیناسیون گسترده و همت متخصصان بر تولید واکسن داخلی در سایه تحریم‌ها
ایران نیز مانند دیگر کشورها خیلی زود درگیر ویروس کرونا شد. اما تفاوت در تجربه ایران این بود که ما با شدیدترین نوع تحریم‌ها به ویژه در زمینه دارویی و تجهیزات پزشکی و مهم‌ترین آنها یعنی وسایل پیشگیری از ویروس کرونا روبه‌رو بودیم. این تحریم‌ها تاثیری مستقیم در افزایش بسیار مبتلایان و مرگ‌ومیر به‌خاطر ویروس کرونا در روزهای اوج پیک‌های متناوب کرونا داشت، به‌طوری که در مراحلی نام ایران در رتبه‌های اول نسبت شیوع در کنار چین و ایتالیا قرار گرفت.
با این حال، نه تحریم‌های ظالمانه و نه فشار ناشی از چرخش ویروس در کشور، هیچ کدام نتوانست محققان و متخصصان ایرانی را از تلاش ناامید کند. همه در راه مبارزه با شیوع ویروس بسیج شده بودند و تاثیرگذارترین عامل مقابله در این نبرد نابرابر، ساخت واکسن ایرانی علیه کرونا بود. در شرایطی که مذاکرات برای واردات واکسن از کشورهای دوست آغاز شده بود و واکسن‌ها پشت‌سر هم از روسیه و چین می‌رسید و از طرفی نهادهای متعهد به تامین واکسن داشتند به قول‌های خود عمل می‌کردند، واکسن‌های داخلی هم مراحل آزمایشی خود را پشت‌سر می‌گذاشت تا وارد چرخه واکسیناسیون شود. «دستاوردهای امروز همکاری مردم، کادر درمان و دولت است همه با هم.»
مجید مختاری، عضو کمیته علمی مقابله با کرونا از تاثیر بسیار خوب واکسن‌های داخل بر کنترل بیماری در کشور می‌گوید: «ما در روزهای اول کرونا، در شرایطی بودیم که اصلا واکسنی به ایران داده نمی‌شد و برای رسیدن یک دوز واکسن می‌جنگیدیم. من به‌عنوان عضو کمیته علمی شاهد بودم که به همراه همکاران دیگر وارد مذاکرات با شرکت‌های داخلی تولید و طراحی واکسن شدیم. توانایی‌های بالقوه زیادی در ایران در عرصه واکسن داشته و داریم که نیاز به حمایت داشتند. تا جای امکان این حمایت‌ها انجام شد و تلاش‌های متخصصان کشور ما به ثمر نشست.»
مختاری با بیان اینکه اکثریت واکسن‌هایی که در ایران زده شده، غیرفعال بوده، ادامه می‌دهد: «فرقی نمی‌کند واکسن چینی یا ساخت کشور خودمان باشد. مهم این است که واکسیناسیون حداکثری اتفاق بیفتد و ایمنی جامعه را تامین کند.» او با اشاره به سابقه واکسن‌سازی در کشور تاکید می‌کند: «واکسن‌سازی‌های بسیار زیادی در طول سال‌های گذشته در کشور شاهد بوده‌ایم که تجربه‌های موفقی هم بوده‌اند. بارزترین مثال انستیو پاستور با تجربه واکسن‌سازی 102 ساله و صادرات به کشورهای متعدد است.
واکسن‌های داخلی علیه کرونا در این پاندمی هم بدون شک بسیار به مقابله با ویروس کمک کرد. من به همه عزیزانی که با من مشورت می‌کنند، می‌گویم که الان اثبات‌شده فرقی نمی‌کند چه واکسنی، فقط تزریق واکسن مهم است. در این میان تمام واکسن‌های داخلی در پیشگیری بیماری بسیار کمک کرده و مستندات آن وجود دارد. خوشبختانه مطالعه بسیار گسترده‌ای در وزارت بهداشت و درمان در حال انجام است که نقش واکسیناسیون را در مقابله با کرونا واضح‌تر خواهد کرد. نتایج این مطالعه بزرگ تا چند ماه آینده منتشر خواهد شد و گویاترین سند پیرامون تجربه دو ساله مقابله با ویروس کووید-19 است.»
مختاری تاکید می‌کند: «در این شک نکنید که واقعا دو اهرم مراعات‌های اجتماعی و واکسیناسیون، موفقیت امروز ایران در کنترل بیماری را رقم زده است. در حالی که در موضوع کرونا درمان انقدر موفق نیست که این دو عامل موثر بوده‌اند. البته عامل دیگری هم وجود دارد که ایمنی حاصل از ابتلا بوده است که ما تکیه زیادی بر آن نمی‌کنیم، چراکه مصونیت در همه افراد به یک میزان ایجاد نمی‌شود و در همه طولانی‌مدت نیست. به‌علاوه با سویه‌های جدید اُمیکرون به ما ثابت شده است که فرد می‌تواند چندین بار این بیماری را بگیرد. کافی است یکی از دفعات بیماری سخت‌تری باشد.»
واکسیناسیون اصول اولیه و بنیادین برای مقابله با همه‌گیری
واکسیناسیون اصول اولیه و بنیادین برای مقابله با همه‌گیری است. عضو کمیته ملی واکسن ایران ادامه می‌دهد: «ما تماما توصیه اقدام به واکسیناسیون داریم، به افرادی که واکسن نزده‌اند و تعدادشان کم هم نیست، 8-9 میلیون نفر. گروه بعد افرادی که دوز سوم را نزده‌اند،این افراد باید حدودا چهارماه بعد از دوز دوم‌شان برای دوز سوم اقدام کنند. مطالعات می‌گوید دوز سوم واکسن‌های ایرانی آنتی‌بادی‌های طولانی‌مدت داشته است.
توصیه بعد دوز چهارم برای افراد سالمند و افراد دارای بیماری زمینه‌ای است، البته نباید از واکسیناسیون کودکان هم غافل شویم. فراموش نکنیم که کودکان 11-5 سال نباید در دریافت واکسن کرونا از قلم بیفتند. تجربه‌های دیگر کشورها مخصوصا کوبا از تزریق واکسن به کودکان از ابتدای واکسیناسیون بسیار موفق و تاثیرگذار در کنترل ویروس بوده است.»
تمام واکسن‌های داخلی در پیشگیری بیماری بسیار کمک کرده و مستندات آن وجود دارد. خوشبختانه مطالعه بسیار گسترده‌ای در وزارت بهداشت و درمان در حال انجام است که نقش واکسیناسیون را در مقابله با کرونا واضح‌تر خواهد کرد. نتایج این مطالعه بزرگ تا چند ماه آینده منتشر خواهد شد و گویاترین سند پیرامون تجربه دو ساله مقابله با ویروس کووید-19 است.
مختاری یادآور می‌شود: «تشکیک در واکسیناسیون می‌تواند صدمه مهمی به بدنه جامعه وارد کند. ما اگر قرار است از تجربه‌های زیسته در دوران کرونا درس نگیریم، ارزشمندی کار خودمان زیر سوال می‌رود. اندوخته‌های کمیته علمی مقابله با کرونا و تجربه‌های بسیار زیاد از ابتدای پاندمی را باید به‌درستی حفظ کنیم. امیدواریم شاهد بیماری‌های دیگری نباشیم، اما متاسفانه شواهد می‌گوید جهان آبستن حوادث زیادی است. ما باید آمادگی کامل داشته باشیم، به تجارب به دست آمده تکیه کنیم، از ناهماهنگی‌ها و دوباره‌کاری‌ها پرهیز و بر ابزارهای موثر جامعه تکیه کنیم.»
او به واکنش‌های ضدکرونا و ضدواکسنی به تعبیر یک مثنوی بلند یاد می‌کند: «این عکس‌العمل‌ها در همه جای دنیا هم دیده می‌شود. شاید بهتر است این عکس‌العمل‌ها را پیش‌بینی کنیم و با علم و صبر و حوصله و دوست‌داشتن یکدیگر جواب آنها را بدهیم. همین حالا هم من با فرادی مواجه می‌شوم که می‌گویند نه واکسن زدیم و نه بیماری گرفتیم، ولی یک فرد را نمی‌توان تعمیم داد به کل جامعه. به نظر من تجربه‌های به‌دست‌آمده از کرونا را که تجارب مقدسی هستند، باید مدون و طبقه‌بندی کنیم تا در بحران‌های سلامت آتی از آنها بهره ببریم.»
نظر شما