یکشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۱ - ۱۱:۴۹
کد خبر: 345447

گاوبانگی مرال‌های جنگل گلستان در حالی با بیشترین مشارکت جامعه محلی سپری شد که در سال‌های نه چندان دور صدای مرال‌ها پیش از این شکارچیان را به منطقه فرامی‌خواند، اما حالا این گردشگران هستند که به جای شکارچی‌ها به استقبال مرال‌ها می‌روند.

مشارکت مردمی در حفظ زیستگاه‌های طبیعی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،جامعه محلی که برخی از آنها شکارچیان پیشین منطقه بودند در جنگل گلستان مقدمات حضور گردشگرانی را فراهم می‌کنند که برای شنیدن گاوبانگی در تورهای طبیعت‌گردی منطقه ثبت‌نام کرده‌اند. ۱۵شهریور تا 20مهرماه فصل گاوبانگی در زیستگاه گوزن قرمز در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان است. در این مدت مرال‌های نر با سردادن بانگ و فریاد ضمن تعیین قلمرو برای خود مرال‌های نر رقیب را به مبارزه می‌طلبند و توجه ماده‌ها را برای جفت‌گیری و تولید مثل به‌خود جلب می‌کنند.


وقتی شکارچی‌ شکاربان می‌شود


مناطق هزار جریب بهشهر، نکا، پناهگاه حیات‌وحش دودانگه و چهاردانگه و منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی از مهم‌ترین زیستگاه‌های مرال در استان گلستان است و براساس برآورد جمعیتی بین۶۰۰ تا ۸۰۰رأس مرال اکنون در این زیستگاه‌ها زندگی می‌کنند. مرال گونه در معرض خطر است؛ به همین دلیل مراقبت از این گونه با گشت‌های سیار و ثابت انجام می‌شود.

با وجود موفقیت در جلب مشارکت مردمی، از زیستگاه این گونه در این فصل نیز با برپایی گشت‌های ثابت و سیار حفاظت می‌شود. از آنجا که شکارچیان فرصت‌طلب با تقلید صدای گوزن‌های نر، آنها را به سمت خود می‌کشانند و شکار می‌کنند، برای حفظ و حراست از گوزن‌های قرمز هر سال محیط‌زیست استان گلستان اقدام به برپایی چادرهای گاوبانگی با حضور شبانه‌روزی مأموران محیط‌زیست می‌کند.

امسال ۲۵چادر ثابت و بین۴۰ تا ۴۵چادر سیار برای حفظ و حراست از این گونه جانوری در فصل گاوبانگی برپا شده است. هر سال با هماهنگی سازمان حفاظت محیط‌زیست، افراد علاقه‌مند به حیات‌وحش، دانشجویان و محققان حوزه محیط‌زیست می‌توانند در هماهنگی با محیط‌زیست استان در فصل گاوبانگی این پدیده را از نزدیک در زیستگاه گوزن‌های قرمز و جنگل‌های استان‌های شمالی مشاهده و در حفظ و حراست از مرال‌ها به محیط‌بانان کمک کنند.

محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان با اشاره به اینکه باید از حفاظت به شیوه سنتی گذر کنیم و حفاظت با الگوی مشارکتی را مدنظر قرار دهیم، می‌گوید: در حفاظت از پارک ملی گلستان به‌دنبال مشارکت جوامع محلی هستیم. بر این اساس تغییر نگرش در نحوه حفاظت از مناطق تحت مدیریت سازمان را در دستور کار داریم تا مردم هم از منافع آن بهره‌مند شوند.اما پارک ملی گلستان که نخستین در نوع خود به‌حساب می‌آید، تنها نمونه مدیریت مشارکتی در حفاظت از محیط‌زیست کشور نیست.


‌چند نمونه موفق


نورالله مرادی، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری درباره مناطقی که مانند پارک ملی گلستان عملکرد مثبتی در جلب مشارکت مردمی داشته‌اند، می‌گوید: به جز پارک ملی گلستان، مناطق تحت مدیریت متعدد دیگری در کشور وجود دارند که در جلب مشارکت مردم و جوامع بومی موفق عمل کرده‌اند و نتایج بسیار خوبی داشته‌اند.


او مثال‌هایی عنوان می‌کند و می‌گوید: مشارکت مردمی جوامع محلی تالاب انزلی در جمع‌آوری سنبل آبی و آزولا از نمونه‌های موفق بوده است. در پارک ملی کویر سال‌هاست که با جلب مشارکت شکارچیان و ایجاد منفعت مالی و معنوی آنان از طریق تبدیل شکارچیان به راهنمایان طبیعت‌گردی، تخلف شکار در این پارک ملی به صفر رسیده است و حتی شکارچیان در کارهای عمرانی، آبرسانی، علوفه‌رسانی و احداث و تعمیر آبشخورها مشارکت می‌کنند.


مشارکت مردم برای حفاظت از تالاب‌های گندمان و چغاخور در چهارمحال و بختیاری و برخی از تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه ازجمله کانی برازان و یادرگارلو نیز از این نمونه‌هاست. همچنین مدیریت مشارکتی منطقه حفاظت‌شده گلول‌سرانی(خراسان شمالی) با رویکرد بررسی امکان ایجاد پارک صلح و ذخیره‌گاه زیست‌کره فرامرزی نیز از این نمونه‌هاست.

حفاظت مشارکتی از لاک‌پشت فراتی در استان خوزستان، توسط تشکل غیردولتی خزنده‌شناسان پارس از طریق افزایش آگاهی عمومی به‌ویژه مردم بومی، حفاظت از خرس سیاه بلوچی در استان سیستان و بلوچستان، مشارکت مردم روستاهای منطقه حفاظت‌شده گاندو در استان سیستان و بلوچستان در حفظ گونه تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی نیز از این دست موارد موفق محسوب می‌شوند.


او در پاسخ به این سؤال که آمادگی مردم برای مشارکت در حفاظت در چه سطحی است و چه پیش‌نیازهایی ضرروی است، می‌گوید: میزان آمادگی و سطح مشارکت مردم بستگی به مسائل اقتصادی، اجتماعی محلی و ابتکار عمل مدیران زیست‌بوم‌ها دارد، اما به‌عنوان مهم‌ترین پیش‌نیاز، اطمینان مردم از سهیم شدنشان در منافع اقتصادی حفاظت همواره شرط اول افزایش میزان مشارکت جوامع بومی در حفاظت از زیست‌بوم‌هاست. علاوه بر مواردی که ذکر شد، قرق‌های اختصاصی به‌عنوان یکی از الگوهای موفق در مدیریت مشارکتی حفاظت زیست‌بوم‌ها مطرح هستند.

این الگوی مشارکت مستقیم جوامع محلی در حفاظت است و منافع آن می‌تواند شامل منافع حاصل از درآمدهای طبیعت‌گردی و... باشد. هرجا شرایط مدیریت مشارکتی فراهم بوده، جوامع محلی خصوصا آنهایی که آموزش‌های محیط‌زیستی دیده‌اند از طرح‌های مشارکتی استقبال بیشتری نشان می‌دهند؛ گاهی درخواست از جانب مردم، گاهی دعوت از سوی مدیران زیست‌بوم‌ها و گاهی نیز درخواست دوطرفه است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha