به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، اما فارغ از بند و تبصره‌های قانونی و حمایت‌های حقوقی، فرایند زاد و ولد از همان ابتدا، درست از زمانی که سلول‌ها تکثیر می‌شوند و جنین هفته به هفته، رو به تکوین می‌رود، فرایندی هزینه‌بردار محسوب می‌شود؛ هزینه‌هایی متاثر از شاخصه‌های متفاوت مانند شاخصه و یا ضروریات فرهنگی و اجتماعی که دربرگیرنده زیر مجموعه‌ای از آداب و رسوم خرد ازجمله رعایت بی‌چون و چرای سنت خرید سیسمونی و سیسمونی‌برون (جشن سیسمونی) است؛ سنتی قدیمی که اغلب در پیچ و خم‌های اقتصادی و فراز و فرودهای ارزش‌ها و هنجارهای جمعی، دستخوش تغییرات با دامنه نوسان متعارف تا نامتعارف می‌شود.
اولش، طبق‌کشون رختک بود!
سیسمونی که ریشه لغوی آن در زبان سانسکریت (زبان باستانی مردمان هندوستان) و نیز زبان پارسی باستان جست‌وجو شده، به‌معنای پوشاک و لوازم ضروری نوزاد نخست نوعروس است که توسط خانواده او تهیه و با اجرای آداب و مراسمی خاص در روزی معین به خانه تازه داماد به‌عنوان چشم‌روشنی و عرض تبریک ارسال می‌شود. قدمت سنت سیسمونی براساس آنچه در منابع تاریخی آمده به دوران سانسکریت معاصر بازمی‌گردد.
البته واژه سیسمونی در ایران (با وجود هم‌ریشگی زبانی آن)، واژه‌ای وارداتی محسوب می‌شود که تا پیش از ورود آن، اغلب از معادل «رخت بچه»، «رختک»، «لباس واچا»، «چله رخت» و «گواره دسه» استفاده می‌کردند. مطالب بسیاری می‌توان درباره رخت بچه یا رختک که کلیدواژه‌های سنت پیشکشی خانواده عروس به داماد در تولد نخستین نوه است، در منابع پژوهشی و تاریخی یافت؛ مطالبی که در اغلب آنها چندین اشتراک محتوایی وجود دارد.
ازجمله اقلام سیسمونی که معمولا شامل چند دست جامه پسرانه و دخترانه، رخت قیامت (چلوار سفید)، ننو یا گهواره، رختدان یا صندوق کوچک، یک دست آفتابه و لگن مسی، چند اسباب‌بازی دست‌ساز، 2دست قنداق نخی (پارچه‌پیچ‌کردن نوزاد)، چند دست کهنه، لوازم خواب، مقداری روغن گیاهی و داروی خانگی، نبات کوبیده، پیراهن چلگی، مشتی کاغذ دعا، خرمهره (مُهره آبی رنگ سفالین که برای دفع چشم‌نظر به گردن نوزاد می‌انداختند) می‌شد.
نکته مشترک دیگر در منابع تاریخی مختلف درباره سنت سیسمونی، زمان برگزاری جشن و مراسم مرتبط با آن است. اقلام و ضروریات نوزاد تازه از راه رسیده را در طبق‌هایی تزئین شده می‌چیدند تا زمانی که نوعروس آبستن به 7یا 9ماهگی بارداری‌اش رسد (ماه‌های فرد را برای مراسم دارای شگون و مبارکی می‌دانستند).
آن زمان بود که خانواده درجه یک و اقوام نزدیک داماد را دعوت می‌کردند به صرف چای و قند در مراسم «رخت‌برون». البته از همان زمان هم بضاعت مالی خانواده نوعروس در کمیت و کیفیت اقلام رخت بچه یا همان سیسمونی، مؤثر بود. چه اعیان و اشرافی که برای ارسال طبق‌های رخت بچه (از نوزادی تا 7سالگی و حتی سن‌های بالاتر) به خانه داماد، ناگزیر بودند گروهی پر تعداد از طبق‌کش را شادباش دهند و چه تنگدستانی که رخت بچه را با یکی، 2طبق، آن هم بدون ساز و سور، به خانه داماد می‌بردند.
کالسکه پلاستیکی با قیمت‌های رویایی
حالا تدارک این رخت بچه و رختک به سیسمونی‌هایی رسیده که بسیاری آن را رسمی به افراط و انحراف رفته و همچنین یکی از ده‌ها دلیل کاهش نرخ فرزندآوری یا حداقل دلیلی برای به تأخیرانداختن فرزندآوری، می‌دانند. برای آگاهی از همه هزینه‌های سیسمونی از معمولی تا لاکچری، شال و کلاه کردیم و راهی یکی از معروف‌ترین مراکز خرید سیسمونی در پایتخت یعنی خیابان بهار شدیم؛ خیابانی که ویترین فروشگاه‌ها و بیبی‌سنترهایش پرشده از لباس‌های کوچک و رنگارنگ، انواع وسایل حمل نوزاد که شمایل بعضی‌شان چیزی کم از خودروهای مینیمال و فانتزی ندارد(!)، ست‌های شیردهی و غذاخوری، ست‌های بهداشتی، اسباب‌بازی و سرویس چوب نوزاد.
«امیر» یکی از فروشندگان این خیابان می‌گوید: «چه بخواهیم و چه نخواهیم رسم سیسمونی گرفتن و دادن، پرطرفدار است. حالا درست است که شرایط اقتصادی کمی معادلات این رسم قدیمی را برهم زده ولی همچنان هست.
خانواده عروس راهی بازارهایی مانند خیابان بهار می‌شوند برای خرید لوازم نوزاد در راه! این خریدها هم اول از همه تحت‌تأثیر میزان بودجه‌ای است که خانواده عروس درنظر گرفته است. بعضی‌ها می‌آیند فقط چند تکه ضروری از اقلام سیسمونی را می‌گیرند؛ آن هم تکه‌هایی که از بدو تولد تا مثلا 6ماهگی نوزاد را در بر می‌گیرد. این خرید را هم‌اکنون می‌توان با میانگین 10تا 15میلیون تومان جمع کرد. اما تعداد خانواده‌هایی که به این میزان سیسمونی راضی هستند حداقل در بین مشتری‌های فروشگاه ما، اندک است. معمولا هزینه‌های خرید یک سیسمونی معمولی با استاندارد بدو تولد تا یک سالگی، رقمی بین 60تا 70میلیون است.»
به کالسکه‌های چیده شده در گوشه‌ای از فروشگاه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «آنجا را نگاه کنید؛ کالسکه‌ها را می‌گویم. کالسکه بعد از سرویس چوب نوزاد، بیشترین طیف قیمت و تنوع مدل را دارد. نرخ کالسکه‌های موجود در بازار ازیک میلیون تومان (کالسکه خیلی معمولی و جنس ضعیف) شروع می‌شود تا کالسکه‌های برند و وارداتی که می‌توان با 50تا 70میلیون تومان هم آنها را تهیه کرد. البته این قیمت‌ها در برخی از مدل‌ها، فقط مختص یک کالسکه است نه قیمت ست کامل آن (شامل ساک حمل نوزاد، کریر و کیف همراه مادر) !»
طراحی اتاق نوزاد هم اضافه شد!
هنوز در حیرت و شوک قیمت کالسکه‌ها هستیم که در فروشگاهی دیگر، خبر از تنوع قیمت سرویس چوب نوزاد می‌گیریم. «فرشته» فروشنده است که در این‌باره توضیح می‌دهد: «خب راستش طیف قیمت‌های سرویس چوب گسترده است که به عواملی مانند ایرانی یا خارجی‌بودن، کیفیت جنس، تعداد ست و نیز کارکرد از بدو تولد تا سنین نوجوانی بستگی دارد. شما می‌توانید الان یک سرویس چوب شامل تخت معمولی نوزادی (بدون چرخ و تغییر حالت)، یک ویترین کوچک 3تا4 طبقه و دراور یا میز تعویض با 20تا 30میلیون تومان تهیه کنید.
برای یک سرویس خوب و استاندارد هم باید 50تا 60میلیون تومان پرداخت کنید. ولی اگر به‌دنبال سرویس چوب لاکچری از سبک سلطنتی گرفته تا طرح‌های مینیمال و عروسکی، هستید باید کف هزینه را از 100میلیون تومان درنظر بگیرید. چرا کف؟! چون بعضی از مشتری‌ها، با سفارش‌های وی‌آی پی، مانند مبل 2تا 4نفره اتاق کودک یا میز غذاخوری، کتابخانه و سایر ملزومات سلیقه‌ای، ست‌ها را افزایش می‌دهند که به تبع آن، قیمت‌ها نیز سیر صعودی به‌خود می‌گیرند.»
این فروشنده، محل خرید سیسمونی را هم در نوسان میزان قیمت و هزینه‌ها مؤثر می‌داند و می‌افزاید: «قیمت‌های واقعی‌تر را می‌توانید در مراکز خرید عمده‌فروشی و یا کارگاههای تولیدی حاشیه شهر از چهاردانگه گرفته تا محله شهرک ولیعصر، پیدا کنید. البته واقعی که می‌گویم منظورم حراجی یا ارزانی‌های شگفت‌انگیز نیست. منظورم دقیقا اختلاف قیمتی در حدود 2تا 7میلیون تومان در برخی از کارهاست.» استفاده از خدمات مشاوره‌ای و عملیاتی طراحان اتاق نوزاد هم از آن جمله خدماتی است که به تازگی بر مجموع ملزومات و هزینه‌های سیسمونی، اضافه شده است.
برای اطلاع از ابعاد مختلف خدمات طراح اتاق نوزاد با شماره تلفنی که در یکی از سایت‌های تبلیغاتی یافته‌ایم، تماس می‌گیریم و خانم جوانی، این چنین سؤالاتمان را پاسخ می‌دهد: «هزینه خدمات طراحی اتاق نوزاد و چیدمان لوازم سیسمونی از حدود یک میلیون تومان آغاز می‌شود. این هزینه با توجه به مساحت اتاق، میزان لوازم سیسمونی و از همه مهم‌تر، سبک مورد نظر دکوراسیون، متفاوت است. البته خدماتی مانند رنگ‌آمیزی و دیزاین سقف و دیوارهای اتاق را هم داریم که آن نیز هزینه جداگانه دارد. ناگفته نماند، هدیه ما به شما، فیلم و عکس مراحل طراحی و آماده‌سازی اتاق نوزاد است که حتما یادگاری فوق‌العاده‌ای برای خانواده‌تان خواهد شد و توجه داشته باشید این هدیه ما، در سایر شرکت‌های طراحی اتاق نوزاد، مسلتزم هزینه است!»
سایز صفر؛ 300هزار تومان به بالا
سه‌راه جمهوری هم یکی دیگر از مراکز خرید سیسمونی است که به عرضه اجناس متنوع با قیمت‌های مناسب، شهرت دارد؛ به‌ویژه اگر حوصله به خرج دهید و به طبقات زیرین پاساژهایش سری بزنید. «صادق» یکی از فروشندگان قدیمی این بازار است که از قیمت‌های پوشاک نوزاد برایمان می‌گوید: « خرید پوشاک در سیسمونی نوزادان با انتخاب ست بیمارستانی (سایز صفر) شامل کلاه، سرهمی، بلوز آستین کوتاه و آستین بلند، شلوار، زیر دکمه (بادی)، شورت عینکی، دستکش، جوراب، بلوز جلو دکمه (مانتو) و پیشبند آغاز می‌شود.
این ست‌ها از نظر کیفیت پارچه و دوخت و نیز تعداد تکه‌ها از 7تا 30تکه تنوع بسیاری دارند که قیمت‌شان نیز با توجه به همین موارد از حدود 300هزار تومان شروع می‌شود تا میلیون تومان‌هایی که دیگر به جیب شما بستگی دارد! ست‌های دیگر هم از سایز یک با قیمت 350هزار تومان موجود است تا سایز نوجوان و قیمت‌های باز هم میلیون تومانی!» کمی آن طرف‌تر، مغازه‌ای ویژه فروش محصولات بهداشتی نوزاد دیده می‌شود. «مریم» 6ماهه باردار است و همراه مادرش برای خرید سیسمونی به این مغازه آمده.
او می‌گوید: «هر قدر هم از سر و ته خریدهای سیسمونی می‌زنیم باز هم گران تمام می‌شود. همین الان برای خرید یک ست بهداشتی شامل شانه، بورس، ناخن‌گیر، سوهان ناخن، مسواک، شامپو، صابون، پودر، لوسیون و کرم، پد پنبه‌ای، خشک‌کن و حوله و لوازم حمام که اغلب‌شان از جنس پلاستیک هستند و غیربرند، حدود 5میلیون تومان پرداخت کردیم؛ 5میلیون تومان برای لوازمی که تعدادی‌شان فقط مختص یک دوره مصرف نوزاد است و باید بعد از مدتی کوتاه دوباره خریداری شوند!» مادرش نیز به سخن می‌آید و می‌گوید: «هزینه‌های خرید سیسمونی در حد متوسط هم آنقدر بالاست که به‌نظرم باید برایش وام درنظر بگیرند؛ وام سیسمونی که خیلی از خانواده‌ها را از شرمندگی در امان نگه دارد و خیلی از زوج‌ها را به فرزنددارشدن امیدوار کند.»
مقصد بعدی، محله عبدل‌آباد، خیابان ماهان است که مغازه‌ها و فروشگاه‌های ویژه سیسمونی در آن مشتری‌های فراوان دارد. «زهرا» یکی از همان مشتری‌هاست که می‌گوید: «این بازار قدیمی است ولی اجناس به‌روزی را می‌توان در آن پیدا کرد. از مینی واش و تاب‌برقی گرفته تا نی‌نی لای‌لای شارژی و غذاساز چند کاره، از دستگاه استریل الکترونیکی تا بخورهای سرد و گرم اتاق نوزاد که قیمت‌هایشان از 3تا 15میلیون تومان است. ست پوشاک مادر از بارداری تا زایمان هم هست که متوسط قیمت‌شان از 300هزار تومان آغاز می‌شود.
ست شیشه شیرهای ضدنفخ و کولیک هم از 200هزار تومان تا یک میلیون تومان خریداری می‌شود. البته منهای آن شیشه شیر و پستانک‌های ورقه طلا که سفارشی است و باید بابت تهیه‌شان به اشخاص خاص مراجعه کنید.» این شهروند در پایان می‌افزاید: «کاش ماجراهای خرید سیسمونی به همین جا ختم می‌شد.
هر روزی که می‌گذرد مدهای تازه و گرانقیمتی به سیسمونی اضافه می‌شود. مانند جشن سیسمونی که از حالت قدیمی‌اش خارج شده و حالا بیشتر جنبه شو و نمایش پیدا کرده است؛ شو و نمایشی که با توجه به امکانات مادی شما از قیمت پایه، یک میلیون تومان شروع می‌شود تا چند10یا تا چند 100 میلیون تومان. اگر طبق رسم عمل نکنیم، فقیر یا خسیس خوانده می‌شویم. اگر هم بخواهیم تابع رسم باشیم که به قرض و قسطی می‌افتیم تمام‌نشدنی! حالا که بحث جوانی جمعیت داغ است، باید از همین رسم و رسوم شروع کرد و البته باید شرایطی مثل ارائه؛ تسهیلات سیسمونی فراهم شود.»
نظر شما