به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، در ابتدای دهه 20 قرن بیستم، 70تا 75هزار قلاده یوزپلنگ در دنیا وجود داشت که در ایران شمار این گونه از زیرشاخه‌های خانواده یوزپلنگ آسیایی به 3500قلاده می‌رسید. بدین‌ترتیب طی قرن اخیر 3470یوزپلنگ از طبیعت ایران کم شده و این گونه در معرض انقراض قرار دارد. در این زمینه از سال2018صندوق حفاظت از یوزپلنگ (CCF) زیرمجموعه یونسکو شکل گرفته تا کمک‌هایی به جلوگیری از انقراض این گونه انجام دهد اما کمک جوامع محلی همچنان عامل نخست حفاظت از این گونه کمیاب است. به بهانه روز جهانی یوزپلنگ شرایط موجود این گونه را در ایران بررسی کرده‌ایم.

تعداد یوزها

از دی‌ماه سال گذشته که برای نخستین بار معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد تنها 12یوزپلنگ ایرانی باقی مانده، اعداد بسیاری درباره تعداد باقیمانده این گونه اعلام شده ولی هیچ‌یک از 30قلاده بیشتر نبوده است. از طرفی طی یک سال اخیر تعداد آنها بارها تغییر کرده است. پس از زایمان اردیبهشت ماه ایران، 3توله به شمار یوزپلنگ‌های ایرانی افزوده شدند اما 2توله از بین رفتند و تنها پیروز از آن نسل باقی ماند.

در هفته نخست مرداد، در جاده میامی استان سمنان، یک یوزپلنگ بر اثر برخورد با خودرو تلف شد. همچنین در ماه شهریور 4توله یوز جدید هلیا در پارک ملی توران مشاهده شدند. در هفته اخیر هم 2توله یک ماهه پیدا شدند تا در یک سال اخیر، 9توله جدید به دنیا آمده و 3یوزپلنگ تلف شده باشند. به این ترتیب در این دوره 6یوز جدید به طبیعت ایران افزوده شدند که امید است 2توله جدید نیز در میان آنها زنده بمانند.

مراقبت از 76گونه

۷۶ گونه جانوری کشور بر پایه طبقه‌بندی ملی در خطر انقراض قرار دارند و نیازمند مراقبت بیشتر هستند. این خبری بود که دیروز حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد. وی به ایرنا گفت: گونه‌های یوزپلنگ آسیایی، میش‌مرغ، گوزن زرد ایرانی، گورخر و هوبره، در وضعیت بحرانی قرار دارند. قاچاق قابل توجه و تخریب زیستگاه از عوامل اصلی قرارگیری برخی گونه‌های جانوری در خطر انقراض است و ترویج فرهنگ مهربانی با محیط‌زیست و تقویت مشارکت اجتماعی، یکی از راهکارهای مهم و مؤثر در حفاظت از محیط‌زیست محسوب می‌شود.

به‌گفته اکبری، راهبرد و اولویت این سازمان در حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض و معرض تهدید، حفظ زیستگاه آنهاست، اما در برخی مواقع و در نگاه کلان دنبال کردن تکثیر گونه در اسارت و یا جابه‌جایی گونه ضرورت دارد. در این زمینه طی ماه گذشته ۱۲رأس گورخر از پارک ملی کرمان به پارک ملی کویر گرمسار استان سمنان، با هدف معرفی و تکثیر گونه، منتقل شد که اکنون با تکمیل بررسی‌های علمی و اطمینان از سازگاری با محیط، ۱۰راس در پارک رهاسازی شدند.

۱۲راس گورخر با طی مسافت 1250کیلومتر از پارک ملی خَبْر کرمان به پارک ملی کویر گرمسار در غرب استان سمنان به سلامت منتقل شدند. هم‌اکنون ۳۰۹ منطقه چهارگانه شامل پارک‌، اثر ملی و طبیعی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده، تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست است که این نقاط ۱۱.۶ درصد از وسعت کشور را به‌خود اختصاص می‌دهد و حفاظت از حیات وحش در این مناطق جریان دارد.ژ

آخرین وضعیت 2توله توران

ابتدای هفته خبر پیدا شدن 2توله یوز موجب شد موجی از خوشحالی در میان دوستداران محیط‌زیست کشور ایجاد شود اما با گذشت زمان، کم‌کم امیدها درباره آینده این دو توله تازه متولدشده کم شد. نکته نخست اینکه یوزها کمتر از 3هفته سن دارند و یوزپلنگ در این دوره، از نظر نگهداری و تغذیه به‌شدت به مادر خود وابسته است.

دوم اینکه یک چوپان آنها را تحویل محیط‌بانان داده و به خاطر در معرض بوی انسان بودن باعث می‌شود مادر درصورت پیدا شدن هیچ تمایلی به نگهداری از توله‌های خود نداشته باشد. نکته سوم اینکه یوزپلنگ‌های سمنان در پارک ملی توران نگهداری می‌شوند که منطقه‌ای حفاظت شده است و اینکه چگونه یک چوپان با گله در چنین منطقه‌ای آزادانه تردد داشته و توانسته به توله‌یوزها دسترسی داشته باشد، جای سؤال است.

در عین حال براساس ارزیابی‌های محیط‌زیست سمنان، هر دو توله پیدا شده ماده هستند. بهرام علی ظاهری، مدیرکل محیط‌زیست سمنان در این‌باره به ایرنا گفته: فعلا دو توله یوزپلنگ‌ با شیر خشک تغذیه می‌شوند و حال عمومی آنها مساعد است. طبق ارزیابی‌ها توله یوزپلنگ‌ها حدوداً در هفته سوم یا چهارم تولد قرار دارند. البته درمحدوده پیداشدن توله‌ها دوربین گذاشتیم تا مادرشان را پیدا کنیم.

پیروز کم بود، 2یوز دیگر اضافه شدند

طی 2هفته اخیر بارها از سوی مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست عنوان شده که پیروز باید به توران منتقل شود و نگهداری از او هزینه‌های زیادی برای سازمان دارد. البته صحبت از این است که او از نظر وزنی هنوز به میزان رهاسازی در توران نرسیده اما اینکه او به‌زودی به این پارک ملی در سمنان منتقل می‌شود، حتمی است. البته برآوردها نشان داده این توله یوز که در شرایط اسارت متولد شده و آخرین بازمانده برنامه احیای یوزپلنگ ایرانی است، ماهانه 15میلیون تومان هزینه نگهداری و خورد و خوراک دارد که این عدد در مقایسه با انبوه هزینه‌های سازمان عددی ناچیز محسوب می‌شود اما اضافه شدن 2توله یوز جدید و اینکه مادرشان(درصورت زنده بودن) آنها را به‌احتمال زیاد نمی‌پذیرد نکته‌ای است که قطعا آینده آنها را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.