هنوز چند هفته‌ای از شكایات بیماران مبتلا به ام‌اس و قضیه نایاب شدن آونكس خارجی مربوط به این بیماران نگذشته است كه ماجرای جدیدی آغاز می‌شود: نایاب شدن تنها داروی مورد نیاز بیماران پیوند كلیه.

دارویی كه البته نوع ایرانی آن در كشور عرضه می‌شود ولی گویا تراژدی مربوط به بیماران ام‌اس باز هم تكرار شده و بیماران مصرف نوع خارجی آن را نسبت به نوع داخلی ترجیح می‌دهند.

هاشم قاسمی، مدیر عامل انجمن حمایت از بیماران كلیوی در گفتگو با همشهری با تاكید بر اینكه داروی ساندی‌مون و كیت تشخیصی آن در كشور نایاب شده می‌گوید: در حال حاضر حدود 18 هزار بیمار پیوند كلیوی در كشور داریم كه برای جلوگیری از پس زدن پیوند باید به طور مرتب داروی ساندی‌مون مصرف كنند اما برای تشخیص میزان داروی مورد نیاز این بیماران باید هر ماه تا 45 روز یك‌بار این بیماران تحت آزمایش ساندی‌مون با كیت تشخیصی آن قرار گیرند كه از اوایل امسال این كیت آزمایشی در كشور نایاب شده است.

وی اضافه می‌كند: آزمایش تشخیص ساندی‌مون در چند مركز تخصصی كشور انجام می‌شود كه  به طور متوسط برای هر 70 بیمار یك كیت مصرفی لازم است اما این وسیله ضروری برای بیماران پیوند كلیوی اكنون در كشور وجود ندارد و نایاب شده است.

او می‌گوید:‌ داروی ساندی‌مون مورد نیاز این بیماران نیز فقط به صورت كپسول‌های 100 میلی گرمی در داروخانه 13 آبان و مجموعه داروخانه‌های هلال احمر توزیع می‌شود و بیمارانی كه مثلا باید در هر دوز 125 میلی گرم دارو مصرف كنند مشكل دارند و داروی مورد نیاز خود را نمی‌توانند مصرف كنند بنابراین هنوز این بیماران با مشكل كمبود داروی ساندی‌مون درگیر هستند.

یكی از موارد استفاده ساندیمون خارجی یا «نئورال» كه اصالتا ماهیت تضعیف‌كننده سیستم ایمنی بدن را دارد، علاوه بر استفاده در پیوندها از جمله پیوند كلیه، برای بیماری‌های لوپوس، روماتیسم و ... است و حتی متخصصین گوارش نیز در بعضی از موارد بیماری‌های گوارشی از این دارو استفاده می‌كنند.

دكتر محمد‌تقی حسینی طباطبایی، نفرولوژیست در خصوص علل نایاب شدن این دارو به همشهری‌ می‌گوید: متاسفانه علی‌رغم هزینه‌های سنگینی كه این دارو و همه داروهای بیماری‌های خاص  به نظام دارویی كشور وارد می‌كنند ما هنوز توانایی تهیه نوع ایرانی این داروها را به صورت مرغوب نداریم. این نشان‌دهنده عدم مدیریت در سیستم توزیع دارو هم می‌تواند باشد.

وی با اشاره به اینكه یك سری از این داروهای بیماری‌های خاص به خارج از مرزها قاچاق می‌شوند و این یكی از عوامل نایاب شدن آنها در كشور است،‌ در ادامه می‌گوید: در خیلی از موارد نیز با تجویز نسخه‌های تقلبی و بیمار‌سازی از منابع شركت‌های تولید‌كننده این داروها سهم‌های كلانی گرفته می‌شود.

به گفته دكتر طباطبایی داروی ساندی‌مون  بر اساس سهمیه‌بندی بدون برنامه بین استانها توزیع می‌شود و در خیلی از موارد بر اثر این توزیع یك سری از این داروها در مناطقی كه نیاز زیادی به آنها نیست تاریخ مصرفشان به اتمام می‌رسد درحالی‌كه در شهری مثل تهران كه مصرف این دارو بسیار بالا است شاهد نایاب شدن آن هستیم.

علت دیگر نایاب شدن این دارو به گفته این متخصص این است كه روز به روز آمار بیماری‌هایی كه در نتیجه ‌آنها پزشك ناچار به مصرف ساندیمون است بالا می‌رود در حالیكه واردات آن محدود است.

نكته مهمی‌ كه شاید هیچ‌وقت به آن توجه نمی‌شود این است كه در كشور ما برای تولید نوع خارجی یك دارو و عرضه آن به بازار هیچ مشورتی با پزشكان متخصص صورت نمی‌گیرد و این داروها در شرایطی تولید می‌شوند كه پزشكان تحت آن شرایط بیمار را تشویق به مصرف نوع خارجی دارو می‌كنند و همین نشان‌دهنده با كیفیت نبودن نوع ایرانی این داروهاست.

كمبود را تكذیب می‌كنیم

در حالی كه مدیر عامل انجمن حمایت از بیماران كلیوی از نایاب شدن نمونه خارجی این دارو خبر داده بود مسئولین وزارت بهداشت كمبود داروی ساندیمون را تكذیب كردند.

دكتر عباس زارع‌نژاد، مدیر كل روابط عمومی و امور بین‌الملل وزرات بهداشت با تكذیب خبر كمبود داروی ساندیمون و با اشاره به اینكه  این دارو به میزان كافی در داروخانه‌ها وجود دارد، می‌گوید: تولید داخل داروی ساندیمون با هدف رفع كمبود‌های مقطعی نوع خارجی آن صورت پذیرفته است و چنانچه با كمبودی از نوع وارداتی دارو روبرو شویم، نوع ایرانی آن همواره وجود دارد.

همچنین در حالیكه بسیاری از بیماران تمایلی به استفاده از نوع ایرانی این دارو ندارند، مدیر اطلاع‌رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت با اعلام این كه داروی ساندیمون با نام ژنریك سیكلوسپورین با رعایت دستورالعمل ویژه‌ای در اختیار بیماران پیوند كلیه قرارمی‌گیرد، می‌گوید: مطابق این دستورالعمل، بیماران پیوندی با گذشت كمتر از یك سال از پیوند باید از نوع خارجی دارو و بیماران غیرپیوندی و بیمارانی كه بیش از یك سال از عمل پیوند آنان گذشته باشد باید نوع ایرانی موجود در بازار را مصرف كنند.

وی با بیان این كه دستورالعمل تحویل دارو با مشورت متخصصان امر تهیه و تدوین شده است، می‌افزاید: شاید اجرای این دستورالعمل علت بروز نوعی كمبود كاذب دارو در سطح بازار است ولی به هر حال تولید نوع داخلی این دارو هم برای رفع كمبود مقطعی نوع خارجی آن است.

مصائب پیوند

داروی ساندیمون كه یك داروی سوئدی است، در گذشته از طریق شركت‌های خارجی تهیه و خریداری می‌شد كه اخیراً سازمان هلال‌احمر نوع داخلی آن را تهیه و در اختیار بیماران قرار می‌دهد، اما بیماران به دلیل عوارض و مشكلات مربوط به پس زدن پیوند پس از عمل، اغلب به سختی این دارو را می‌پذیرند.

در حالیكه بسیاری از متخصصان كلیه اذعان می‌كنند كه نباید این نگرانی برای بیماران پیوند كلیه نسبت به مصرف داروی ساندیمون تولید داخلی وجود داشته باشد چرا كه این دارو به تایید مراجع ذی‌صلاح و وزارت بهداشت رسیده و تاییدیه لازم را دارد، همچنان خیلی از بیماران در تردید به سر می‌برند.

یكی از بیمارانی كه یك سال است پیوند كلیه شده و الان از نوع ایرانی این دارو استفاده می‌كند، می‌گوید: این دارو را ما هم از هلال احمر تهیه می‌كنیم هم از كمیته بیماران خاص. ولی از دو روز پیش كه من برای تهیه این دارو به داروخانه بیماران خاص رفتم فقط نوع ایرانی آن را دارند. ما برای تهیه نوع ایرانی این دارو هزینه‌ای پرداخت نمی‌كنیم ولی برای نوع خارجی آن باید مابه‌التفاوتی در حدود  20 هزار تومان را بپردازیم كه پرداخت چنین هزینه‌ای برای اكثر ما دشوار است. چون در ماه باید چیزی حدود 240 عدد از این كپسول را در دوزهای مختلف مصرف كنیم.

وی در ادامه می‌گوید: بعضی وقتها وقتی به هلال احمر برای تهیه این دارو می‌رویم به ما می‌گویند استاندارد بودن نوع ایرانی این دارو هنوز مشخص نیست، اگرچه پزشك متخصص من می‌گوید نوع ایرانی در واقع همان نوع خارجی است و كاملا تاثیرات آن را دارد.