از این مهمتر این كه سن شیوع این بیماری‌ها كاهش پیدا كرده است؛ طوریكه یكی از بحث‌های عمده این متخصصان در كنگره فیزیوتراپی امسال نیز همین بود كه تا حدود 20 سال قبل، اكثر افرادی كه به دلیل درمان دردهای عضلانی اسكلتی به درمانگاه‌های فیزیوتراپی و ارتوپدی مراجعه می‌كردند، افراد بالای 55 تا 60 سال بودند و در واقع تخریب غضروف مفصلی در سنین بالا شروع می‌شد؛ ولی امروزه این سن به 30 سال كاهش پیدا كرده و پزشكان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین 30 تا 50 سال با دردهای گردن، زانو، كمر و مفاصل مختلف به مراكز درمانی هستند.
مقصر؛ سبك زندگی
دكتر عباس رحیمی، دبیر هجدهمین كنگره فیزیوتراپی ایران، دلیل كاهش سن ابتلا به آرتروز و دردهای مفصلی را نحوه زندگی نامناسب و وضعیت كاری و شغلی افراد ذكر می‌كند و به همشهری می‌گوید: «بی‌تحركی در محیطهای اداری و عدم فعالیت‌های فیزیكی در زندگی از دلایل اصلی این بحران اجتماعی است.»
دكتر مصطفی نجاتیان، فیزیوتراپیست هم با اشاره به اینكه یكی از عوامل كاهش سن ابتلا به بیماری‌های مفصلی در ایران اشكال در وضعیت حركتی به خاطر زندگی شهرنشینی است، می‌گوید: «نشستن، خوابیدن، نوع راه رفتن و نوع كفش انتخابی در میان مردم ما اصلا استاندارد نیست. این در حالی است كه حتی آموزشهای لازم به افراد برای اصلاح كردن این سبك زندگی در كشور ما وجود ندارد. در كشورهای پیشرفته به همه افراد آموزشهای لازم برای كار در اداره‌ها و... از طریق مجلات و بروشورهای مختلف داده می‌شود ولی در ایران هیچكدام از این اقدامات صورت نمی‌گیرد.»
این فیزیوتراپ با بیان اینكه مسئله دیگر شیوع این بیماری‌ها نداشتن فعالیت‌های ورزشی است به طوریكه كمتر از 10 درصد افراد جامعه به طور روزمره ورزش می‌كنند، ادامه می‌دهد: «در بسیاری از افراد هماهنگی میان عضلات وجود ندارد و این امر می‌تواند یا به علت عوامل ژنتیكی باشد و یا به علت چاقی بیش از حد. همچنین تغذیه نیز از جمله عواملی است كه بخصوص در كودكان از وضعیت نابسامانی برخوردار است.
امروزه كودكان بجای خوردن آب، نوشابه مصرف می‌كنند. مصرف نوشابه به خاطر اسید فسفریك جذب كلسیم را محدود می‌كند و اگر به طور روزمره از این ماده استفاده شود، در سنین جوانی افراد به سرعت دچار بیماری‌های مفصلی می‌شوند. همچنین امروزه در بین كودكان بخصوص در مدارس شیر یا عرضه نمی‌شود و یا با كیفیت بسیار پایین عرضه می‌شود كه این امر خود زمینه را برای افزایش بیماری‌های مفصلی در جوانی آماده می‌كند.»
درد زانو، رایج ترین درد
به گفته متخصصان، به ازای هر یك كیلو اضافه وزن در سطح صاف حدود 3 تا 5 برابر فشار به زانو وارد می‌شود كه در مواقع بالا و پایین رفتن از پله این فشار 10 برابر می‌شود. همچنین شایعترین دردهای مفاصل مربوط به كشكك زانو است كه در واقع استخوانی است كه داخل تاندون عضله چهار سر ران قرار گرفته و در هر خم و راست شدن زانو حدود 7 تا 8 سانتیمتر این استخوان روی زانو حركت می‌كند.
هرچه این حركت طبیعی‌تر باشد مشكلات آن كمتر خواهد بود، ولی اگر در مسیر حركت كشكك روی زانو مقداری انحراف به طرف داخل یا خارج وجود داشته باشد، باعث خراش غضروف یا نرم‌شدگی آن می‌شود كه موجبات درد و ناراحتی را در قسمت جلوی زانو فراهم می‌كند.
دكتر تركمان، متخصص زانو در این باره توضیح می‌دهد: «بیشترین دردهای زانو در افراد جوان به خصوص زنان جوان به وجود می‌آید و شایعترین علتش یكی ضعف عضله چهار سر ران است كه این عضله به طور طبیعی در زنان ضعیف‌تر است و دیگری رعایت نكردن برخی اصول نشستن و برخاستن مثل دو زانو یا چهار زانو نشستن یا از سطح شیب‌دار بالا رفتن به مدت طولانی و یا خم بودن زانو به مدت زیاد در نتیجه كارهای اداری در فرد به وجود می‌آید كه البته از همه مهمتر ضعف عضله چهار سر ران باعث آن می‌شود و نیاز به تقویت دارد.»
وی تصریح می‌كند: «البته یكسری ریز فاكتورها وجود دارد كه باعث می‌شود آرتروز زودتر یا شدیدتر به وجود آید. این ریز فاكتورها شامل افزایش وزن و چاقی فرد است و ارتباط مستقیم با دردهای زانو دارد. علاوه بر آن انحراف زانو به شكل پرانتزی یا ضربدری موجب می‌شود كه وزن بدن به طور یكسان روی سطح زانو پخش نشود و یك طرف فشار بیشتری را تحمل كند و در نهایت این فشار باعث ساییدگی آن طرف مفصل می‌شود. البته انحراف از نوع پرانتزی در ایران بیشتر از ضربدری شایع است.»
بی‌تحركی درمان نمی‌كند
برخی از مردم به اشتباه تصور می‌کنند که صرفا با حذف فشار روی مفصل و ثابت نگه‌داشتن آن، مشکلشان حل می‌شود در صورتی‌که به گفته متخصصان عدم تحرک مناسب، خود خطرات جدی مانند آرتروز مفصل را در پی دارد چرا که تغذیه مفصل از طریق تحرک صورت می‌گیرد.
دکتر محمد رضا هادیان دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران هم فشارهای طولانی و ثابت روی مفصل را مانند فشار روی یک اسفنج آغشته به آب می‌داند که در اثر فشار، آب خود را از دست می‌دهد و مفصل در این شرایط آماده تخریب می‌شود.
وی عادت‌های غلط در زندگی روزمره مانند نحوه نشستن به صورت چهار زانو و استفاده از توالت‌های ایرانی را از جمله موارد تشدید‌‌‌کننده آسیب به مفصل زانو ذکر کرده می‌گوید: «عضلات در بدن همانند کمک فنرها در ماشین عمل کرده و مانع از ایجاد فشار روی اسکلت استخوانی و مفاصل بدن می‌شوند. برای همین تقویت عضلات چهار سر ران و عضلات پشت ران، هماهنگی در تقویت عضلات، کاهش وزن، تغذیه صحیح، تحرک مناسب و انجام ورزش‌های درست و حتی‌الامکان با نظارت متخصصین فیزیوتراپی و طب ورزش از جمله راهکارهای پیشگیرانه و درمانی مفصل زانو است.»
وی یکی از مهمترین فاکتورهای پیشگیرانه و درمان آسیب‌های مفصل زانو را کاهش وزن می‌داند: «به عنوان مثال فشار وارد بر مفصل زانو در هنگام بالا رفتن از پله‌ها معادل 3 برابر وزن بدن و در هنگام پایین آمدن 7 تا 8 برابر وزن بدن است و این امر خود دلیل محکمی‌در کاستن وزن بدن در جهت سلامت مفاصل به خصوص مفصل زانو خواهد بود.»
پیشگیری مهمتر از درمان
متخصصان بهترین راه درمان آرتروز را كاهش عوامل بوجود آورنده آتروزها می‌دانند و توصیه می‌كنند افراد از دو زانو و چهار زانو نشستن و عادت به آن پرهیز كنند،همچنین افرادی كه مشكل زانو دارند راه رفتن در سطح صاف را برنامه زندگی خود قرار دهند چرا كه هیچ آرتروزی مانع راه رفتن افراد در سطح صاف نیست.
البته درمانهای دارویی و جراحی زانو هم در موارد شدیدتر از درمانهای مفید و ضروری آسیب‌های مفصل زانو هستند. در عمل جراحی زانو كه رویه مفصلی تعویض می‌شود در واقع مفصل مصنوعی برای فرد گذاشته می‌شود و درد تا حد زیادی كاهش می یابد.
نظر شما