سلامت نیوز :شاید شما هم این شرایط را تجربه كرده باشید، وقتی برای انجام كاری چند ساعتی را بیرون از منزل سپری كرده‌اید و در این فواصل شرایطی پیش می‌آید كه باید از سرویس بهداشتی استفاده كنید و این تازه شروع ماجراست !


جام جم آنلاین نوشت : حالا مدتی است كه مثل مرغ سركنده بال بال می‌زنید تا شاید نشانی از یك دستشویی عمومی بیابید، شرایط سختی كه حتی یك دقیقه آن غیرقابل تحمل است، اما هر چه بیشتر می‌گردید ناامیدتر می‌شوید!

امروزه فراهم نبودن برخی زیرساخت‌های اولیه ضروری مانند كمبود سرویس‌های بهداشتی و نداشتن دسترسی مطلوب شهروندان برای برآوردن این نیاز ابتدایی اما مهم و ضروری، زندگی شهری را با مشكل مواجه كرده است.

كمبود سرویس‌های بهداشتی در سطح شهر موجب شده كه شهروندان برای پاسخگویی به این نیاز ضروری اغلب چاره‌ای جز تحمل شرایط سخت تا زمان رسیدن به منزل نداشته باشند و یا اگر شانس بیاورند به سرویس‌های بهداشتی پارك‌ها و ترمینال‌های شركت واحد پناه ببرند كه اغلب آنها نیز بسیار كثیف و بدون امكانات هستند و در ساعات اولیه شب نیز بسته می‌شوند.

تحمل این وضعیت بخصوص برای بیماران، سالمندان و كودكان رنج‌آورتر و برای پاركبان‌ها، ماموران راهنمایی و رانندگی، رانندگان تاكسی و... به مراتب دشوارتر از شهروندان عادی است؛ چراكه شهروندان ممكن است این شرایط دشوار را گاهی تجربه كنند اما برای این قشر كه تقریبا بیشتر ساعات روز را در حین انجام وظیفه در سطح شهر هستند، نبود سرویس بهداشتی به مشكلی همیشگی تبدیل شده است.


در كشورهای سوئد، نروژ و استرالیا نرم افزاری طراحی شده است با عنوان نقشه ملی توالت عمومی كه محل و امكانات بیش از 17هزار سرویس بهداشتی دولتی و خصوصی درآن كشورها را نشان می‌دهد

در چنین شرایطی بسیاری از كشورهای دنیا از سال‌ها پیش با درك این ضرورت به فكر راهكارهای اساسی در این زمینه افتاده اند و حتی سرمایه‌گذاری در این بخش را با توجه به ارتباط تنگاتنگی كه با سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها در انسان‌ها دارد، به طور جدی در دستور كار قرار داده‌اند.

دیدن عده‌ای كه در یك رستوران خارجی، روی صندلی‌هایی شبیه توالت فرنگی نشسته‌اند و غذا می‌خورند! یا خانه‌ای كه شبیه توالت طراحی شده، موضوع چندان غریبی نیست، در واقع مدیران و برنامه‌ریزان شهری با ایده‌های متفاوت سعی دارند نگاه عامه را به پدیده توالت و سرویس بهداشتی، به‌خصوص در اماكن عمومی، تغییر دهند.

یك تهدید جهانی

برخلاف تصور خیلی‌ها كه فكر می‌كنند سرویس بهداشتی موضوعی پیش پا افتاده است و در میان صدها معضل ریز و درشت شهری شاید از چندان اهمیتی برخوردار نباشد، اما بسیاری از كشورهای دنیا از سال‌ها پیش با درك این ضرورت به فكر راهكارهای اساسی در این زمینه افتاده‌اند و حتی سرمایه‌گذاری در این بخش را با توجه به ارتباط تنگاتنگی كه با سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها در انسان‌ها دارد به طور جدی در دستور كار قرار داده‌اند.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت تقریبا یك سوم افراد در جهان به سرویس بهداشتی دسترسی ندارند و این امر هر سال به مرگ میلیون‌ها نفر به علت بیماری‌های واگیر از راه آب می‌انجامد. همچنین براساس اعلام سازمان ملل این امور نه تنها نقش مستقیمی بر سلامت كلی افراد به جای می‌گذارد، بلكه بر میزان مرگ و میر نوزادان، كاهش فقر، نقش زنان و دختران در جامعه، تحصیل در مدرسه، محیط زیست و توسعه اجتماعی و اقتصادی نیز تاثیر دارند.

آمارها می‌گویند یك سوم جمعیت جهان یعنی 6‌/‌2 میلیارد نفر كه به توالت دسترسی ندارند، هر سال بیش از 200 میلیون تن فضولات تولید می‌كنند كه نه جمع‌‌آوری می‌شود و نه به طور بهداشتی دفع می‌شود و این وضع بیانگر یك خطر بهداشتی عمده است.

مشكل گردشگران

اما مشكل كمبود سرویس بهداشتی فقط اختصاص به داخل شهرها ندارد، چراكه مسافران داخلی و گردشگران خارجی نیز در جاده‌ها با این معضل دست به گریبانند؛ گردشگرانی كه كمبود امكانات بهداشتی شهرها و جاده‌های ایران را خیلی بیشتر از ایرانیانی درك می‌كنند كه سال هاست با مشكل كمبود سرویس‌های بهداشتی خو گرفته‌اند.

دوستی كه راهنمای تور است نقل می‌كرد كه همیشه نبود سرویس‌های بهداشتی در مكان‌های توریستی و تاریخی از معضل راهنمایان تور در ایران است.

كمبود چنین زیرساختی در عرصه گردشگری در كنار ‌رعایت نشدن نظافت، نبود مواد شوینده بهداشتی، بوی نامطبوع و حتی نبود آب در توالت‌های عمومی از كابوس‌های مسافران داخلی در سفرهای بین شهری و بخصوص گردشگران خارجی است.

انجمن جهانی دستشویی!

انجمن جهانی دستشویی در آگوست 2011 اعلام كرد: سالانه حدود 3 میلیون نفر كه بیشتر آنها كودك هستند به علت كمبود دستشویی‌های مناسب و اقدامات لازم برای حمایت از بهداشت عمومی جان خود را از دست می‌دهند.

بیشتر این مرگ و میرها در قاره آسیا روی می‌دهد و 90 درصد آنها نیز زیر 5 سال هستند.

رئیس انجمن جهانی دستشویی در نشستی در مقر این انجمن - كه به شكل یك توالت و در سئول است - گفت: نزدیك به 2 میلیارد و 700 میلیون نفر در سراسر جهان نمی‌توانند از دستشویی‌های مناسب استفاده كنند كه ممكن است عواقب كشنده‌ای در بر داشته باشد.

نشست سئول كه برخی از مسوولان بهداشت عمومی در مناطق مختلف جهان در آن شركت داشتند، به‌منظور جمع‌آوری كمك‌ها و اعتبارات لازم برای تاسیسات بهداشت عمومی در كشورهای در حال توسعه هر سال برگزار می‌شود.

سازمان ملل متحد می‌گوید، جمع‌آوری 10 میلیارد دلار كمك در سال می‌تواند تا سال 2015 مشكل نیمی از كسانی را كه به توالت‌های اولیه نیازمند هستند برطرف كند.

تجربه كشورهای موفق

 این یك واقعیت است كه ساختار تجهیزات شهرهای پرجمعیت جهان با نرخ رشد شتابان جمعیت همخوان نیست، در حالی كه امروزه در كشورهای توسعه یافته مكان‌یابی سرویس‌های بهداشتی به تعداد كافی و در مكان‌های مناسب همزمان با طراحی نقشه جامع شهر انجام می‌شود، اما مساله سرویس‌های عمومی در بسیاری از كشورها هنوز حل نشده باقی‌مانده است و مدیران شهری، استراتژی مشخصی برای بهره‌برداری و نظارت سرویس‌های موجود و برنامه‌ریزی برای احداث و توسعه سرویس‌های بهداشتی جدید ندارد.

درحال حاضر باید به كمبود سرویس‌های بهداشتی به عنوان یك معضل مهم كه ارتباط مستقیمی با سلامت بهداشت شهروندان دارد، توجه شده وبرنامه ریزی گسترده‌ای برای حل آن انجام شود.

در كشورهای سوئد، نروژ و استرالیا نرم افزاری طراحی شده است با عنوان نقشه ملی توالت عمومی كه محل و امكانات بیش از 17هزار سرویس بهداشتی دولتی و خصوصی درآن كشورها را نشان می‌دهد، به نحوی كه جزئیات هر سرویس بهداشتی نیز می‌تواند دریافت شود. اطلاعات مفید درمورد هر یك از سرویس‌ها مانند مكان، ساعات كار، در دسترس بودن اتاق عوض كردن نوزاد، قابلیت دسترسی برای افراد معلول و جزئیات دیگر سرویس‌ها در نزدیكی آن نیز ارائه شده است.

وعده‌های چند ساله

شورای اسلامی شهر تهران در 20 اردیبهشت 83 برای اولین بار موضوع احداث سرویس‌های بهداشتی شهر را در دستور كار خود قرار داد.

مصوبه شصت و سومین جلسه رسمی شورای شهر تهران دستاوردهای خوبی داشت، از جمله این كه شهرداری بتواند از سرویس‌های بهداشتی مساجد بهره گیرد و همچنین ضمن هماهنگی با مالكان پاركینگ ها، پاساژ‌ها و مجتمع‌های تجاری، سرویس‌های بهداشتی این مراكز را برای استفاده شهروندان آماده كند.

اما متاسفانه در عمل تاكنون نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده است، بلكه پروژه احداث سرویس‌های بهداشتی مكانیزه در سطح مناطق شهر تهران نیز متوقف شده است.

همین‌طور كه جلوتر می‌رویم، متوجه می‌شویم كه سال 87 نیز یك موج خبری و رسانه‌ای درباره معضل سرویس‌های بهداشتی بین راهی ایران به وجود آمد و پس از آن اسفندیار رحیم‌مشایی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور وعده داده بود تا قبل از سال 90 در هر 25 كیلومتر از راه‌های كشور یك سرویس بهداشتی ساخته شود؛ لازمه‌ای كه سالیان سال است به آرزوی محال همه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.

البته وعده‌هایی از این قبیل در دوره بقایی، رئیس بعدی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور نیز مطرح شد و حتی زمزمه‌هایی مبنی بر این كه قرار است احداث سرویس‌های بهداشتی در جاده‌ها به اسپانیایی‌ها یا سرمایه‌گذارانی از دیگر كشورهای خارجی سپرده شود به گوش رسید، اما از آن زمان تاكنون از عملیاتی شدن وعده‌های مسوولان وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مسوولان شهرداری‌ها خبری نیست.

این‌كه بالاخره متولی احداث سرویس‌های بهداشتی در سطح شهر و جاده‌ها چه كسی است؟ شاید در میان ده‌ها مشكل و معضل ریز و درشت شهری كمبود سرویس بهداشتی آنچنان كه باید از نظر مسوولان شهری مهم به نظر نرسد، اما واقعیت این است كه موضوع سرویس‌های بهداشتی همواره مورد غفلت و بی توجهی قرار گرفته است. آن هم درست در شرایطی كه این موضوع ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با سلامت و بهداشت عمومی شهروندان یك شهر دارد.

حالا دیگر دسترسی آسان به امكانات اولیه زندگی شهری از جمله سرویس‌های بهداشتی كمترین و ابتدایی‌ترین درخواست نه فقط ساكن شهرستان‌ها بلكه حتی پایتخت نشین‌ها است كه از بی‌توجهی چند ساله متولیان امر نسبت به برآورده كردن این نیاز گلایه‌مندند و توقع دارند مسوولان شهری در كنار اجرای پروژه‌های مهم شهری و رسیدگی به معضلاتی همچون ترافیك، آلودگی هوا، احداث بزرگراه‌ و... دسترسی آسان و مطلوب شهروندان به سرویس‌های بهداشتی بعنوان یكی از ابتدایی‌ترین نیازهای زندگی شهری را نیز جدی بگیرند.