سلامت نیوز: متخصصان تغذیه معتقدند، وقتی غذایی جلوی شما قرار دارد برای خوردن آن تمام سیستم عصبی به شما فشار می‌آورد. مغز ما طوری برنامه‌ریزی شده كه آن چیزی را كه جلوی چشم‌مان قرار گرفته بخواهد. در مورد غذاهای شیرین، چرب و شور هم دیگر تكلیف معلوم است.

 اگر به شما بگویند خوشمزه‌ترین خوراكی‌های دنیا را انتخاب كنید قطعا شكلات یكی از آن‌هاست. شما شكلات را كجا نگه می‌دارید؟ در قفسه آشپزخانه؟ در یخچال؟ یا شاید هم در كشوی میزتان تا هر موقع هوس كردید بتوانید به سراغش بروید. گاهی فقط یك یا 2 تكه شكلات می‌خورید و گاهی هم خسته هستید یا اعصاب‌تان بهم ریخته یا این‌كه صرفا حس شكلات خوردن دارید (یا شاید هم همه این‌ها را با هم) در این مواقع است كه می‌روید سراغ بسته شكلات و ته آن را در می‌آورید. بعد هم احتمالا احساس عذاب‌وجدان، طعم شیرین و لذت‌بخش آن را در كام‌تان تلخ می‌كند كه آخر چرا اینقدر شكلات خوردم، چاق می‌شوم، بیمار می‌شوم و... اما دفعه بعد كه شكلات می‌بینید بی‌خیال عذاب وجدان شده و باز هم می‌خورید. واقعیت این است كه شما هم مثل اغلب مردم دنیا نمی‌توانید در برابر این خوراكی مقاومت كنید.

  ز دست دیده و دل هر 2 فریاد

خوردن شكلات عملا فرقی با اعتیاد ندارد. شكلات آنقدر خوشمزه است كه نمی‌توان از آن گذشت. افراد بسیاری به محض این‌كه چشم‌شان به شكلات می‌افتد تا آن را نخورند خیال‌شان راحت نمی‌شود. شاید برای خودتان پیش آمده كه مثلا رفته‌اید سر یخچال تا آب بخورید و بعد چشم‌تان به شكلات‌ها افتاده یا در حال مرتب كردن كمد بوده‌اید كه شكلات از آن ته به شما علامت داده و خب چه كار دیگری جز خوردن این شكلات می‌تواند منطقی باشد. در واقع مقاومت در برابر خوردن آن چیزی كه می‌بینیم كار بسیار دشواری است. متخصصان تغذیه معتقدند، وقتی غذایی جلوی شما قرار دارد برای خوردن آن تمام سیستم عصبی به شما فشار می‌آورد. مغز ما طوری برنامه‌ریزی شده كه آن چیزی را كه جلوی چشم‌مان قرار گرفته بخواهد. در مورد غذاهای شیرین، چرب و شور هم دیگر تكلیف معلوم است.

 خوردن عامل لذت

نكته جالب و البته شوكه‌كننده داستان این است كه محققان به‌تازگی در یافته‌اند اگر آن چیزی را كه مغزتان واقعا دوست دارد برایش فراهم كنید ذهن دچار تغییر می‌شود. علت این است كه هر چه غذا بیشتر فرآوری شده باشد مزه‌های مورد علاقه ما مثل شیرینی، شوری یا چربی بالقوه با هم تركیب می‌شوند. شكر و چربی به‌طور طبیعی با هم تركیب نمی‌شوند. میوه‌ها حاوی قند هستند ولی چربی ندارند؛ از آن طرف گوشت چرب است اما شیرینی ندارد. در عوض غذاهای فرآوری شده هر 3 طعم فوق به اضافه كافئین و طیف وسیعی از طعم‌دهنده‌های شیمیایی را با هم به شما عرضه می‌كنند؛ این‌ها واكنش مغز شما را تشدید كرده و باعث ولع می‌شود.

غیر از این، شكر، نمك و چربی مورد استفاده در غذاهای فرآوری شده بسیار شدیدتر و غلیظ‌تر از مقادیر طبیعی آن‌هاست. شكر‌های با فرآوری بالا بسیار سریع‌تر از قند موجود در غذاهای طبیعی وارد جریان خون می‌شوند. در نتیجه سطح اندورفین به واسطه غذا به‌شدت بالا رفته و بلافاصله حس و حال خوبی در فرد ایجاد می‌كند اما دوام این احساس بسیار كوتاه است و فرد را وادار می‌كند تا برای طولانی‌تر شدن این حس خوشایند بیشتر بخورد.

بد نیست مثالی بزنیم. یك موز بزرگ به همان اندازه یك پیراشكی شكلاتی شكر دارد(حدود 17 گرم.) دكتر «گرهارد» می‌گوید:«شما ممكن است بتوانید بدون مشكل پشت سر هم چند عدد پیراشكی شكلاتی بخورید اما غیرممكن است بتوانید چند عدد موز بخورید.»از سوی دیگر، معمولا خوردن غذاهای طبیعی سخت‌تر است. مثلا اگر بخواهید هویج بخورید باید مدتی آن را بجوید تا بتوانید آن را فرو ببرید اما این قضیه در مورد بسیاری از اسنك‌ها و فست‌فودها صدق نمی‌كند. همانطور كه حتما خودتان هم تجربه كرده‌اید خوردن فست‌فودها و غذاهای فرآوری شده بسیار راحت‌ است و لازم نیست آن‌ها را زیاد بجویم؛ حتی می‌توان بدون مشكل آن‌ها را بلعید! تحقیقات نشان داده، بدن ما غذاهای ناسالم را بسیار سریع‌تر از غذاهای سالم و طبیعی هضم می‌كند چون محتوای فیبر و پروتئین غذاهای فرآوری شده بسیار پایین و برعكس مقدار شكر و چربی‌شان بالاست.

 نقطه خوشی مغز

محققان علم تغذیه می‌گویند، اغلب ما چیزی تحت عنوان «نقطه خوشی» داریم كه در واقع بیشترین لذتی است كه از خوردن شكر، چربی و نمك در بدن ایجاد می‌شود. به‌نظر می‌رسد غذاهایی كه حاوی این 3 مزه باشند نقطه خاصی را در مغز فعال كرده و حس لذت كسب شده از هر لقمه غذا را افزایش می‌دهند و باعث می‌شوند كه ولع ما برای خوردن این غذاها افزایش یابد. به گفته متخصصان تغذیه این امكان وجود دارد كه غذا هم بتواند برای انسان مثل مواد‌مخدر اعتیاد آور باشد منتها هرگز كسی به این دید به یك غذا نگاه نمی‌كند.

همان‌طور كه مصرف مواد‌مخدر می‌تواند باعث تمایل به مصرف مجدد شود، خوردن بیش از اندازه غذاهای فرآوری شده هم می‌تواند چنان نقطه خوشی را تحت تاثیر قرار دهد كه شما دچار سندرم محرومیت از شكر، نمك و چربی شوید، مشابه آن اتفاقی كه برای معتادان درصورت نرسیدن مواد‌مخدر روی می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث تاثیر ثانویه غذا شود یعنی شما از حالت طبیعی گرسنه‌تر شوید. دكتر «اسكلی كاف»، متخصص تغذیه مطرح انگلیسی می‌گوید:«4-3 روز طول می‌كشد تا بدن تاثیر قدرتمند شكر را فراموش كند. یعنی اگر روز شنبه یك كیك شكلاتی خوردید آماده باشید كه تا روز سه‌شنبه ولع خوردن مجدد آن را خواهید داشت.»

 زن‌ها شكموتر از مردها هستند

تحقیقات نشان داده 90درصد زنان در طول یك ماه ده‌ها بار ولع عجیبی به غذا پیدا می‌كنند و در این زمینه سیكل قاعدگی بی‌تاثیر نیست در حالی كه این رقم در میان مردان 50 درصد است. تحقیقات نشان داده، تقریبا نیمی از خانم‌ها اغلب ابتدای سیكل قاعدگی هوس شكلات می‌كنند و این اتفاق معمولا به دلیل تغییرات خلقی ناشی از سیكل قاعدگی هر ماه تكرار می‌شود.

مشكل دیگر این‌كه خانم‌ها معمولا از پذیرفتن این نكته كه زیاد غذا می‌خورند طفره می‌روند. یك دلیل شاید این باشد كه شوهر یك خانم می‌داند كه هر وقت خواست می‌تواند مقدار ماكارونی باقیمانده را بدون هیچ نوع تشریفاتی همان‌طور بخورد درصورتی كه همسر این آقا وقتی قرار است به شكمش خوش بگذراند ممكن است تا مرز انفجار غذا بخورد چون نمی‌داند كه دفعه بعد كی ممكن است بتواند به‌خودش این‌طور برسد. به گفته دكتر «اشلی گرهارد» استاد تغذیه دانشگاه ییل، گاهی خانم‌ها به دلیل رژیم‌های سخت وارد یك الگوی غذایی غیر واقعی می‌شوند. در نتیجه بعد از مدتی یك مرتبه توان ادامه دادن این الگوی غذایی را از دست داده و به‌خودشان می‌گویند، اصلا به جهنم هر چه دلم بخواهد می‌خورم.

 شكلات مغز

سوال اینجاست كه اصلا چرا ما چنین غذاهایی را دوست داریم؟ مثلا همین علاقه به شكلات از كجا می‌آید؟ چرا به‌جای شكلات عاشق هویج نیستیم؟! روان‌شناسان معتقدند، این علاقه به غذاهای خوشمزه و پر كالری شاید ریشه در علائق انسان‌های نخستین داشته باشد.

 واقعیت این است كه وقتی شما به‌طور دقیق ندانید غذای بعدی شما كی و كجا در اختیارتان خواهد بود، كار هوشمندانه این است كه غذاهای چرب و پركالری بخورید چون بدن شما می‌تواند این‌ها را به‌عنوان منابع انرژی بعدا مورد استفاده قرار دهد. اگر هم مثلا بخواهید میوه بخورید میوه‌های شیرین بسیار بیشتر از میوه‌های ترش شما را جذب خواهد كرد.در نتیجه مغز ما این شكل از غذا خوردن را می پسندد و تشویق می‌كند. در این حالت مغز مواد شیمیایی قدرتمندی آزاد می كند مثل اندروفین‌ها كه در ما احساس لذت ایجاد می‌كند یا دوپامین كه باعث ترغیب ما به غذا خوردن می‌شود.

ولی برخلاف مردان غارنشین ما تقریبا می‌توانیم هر موقع كه خواستیم وارد هر سوپرماركتی شویم و هرچقدر كه دل‌مان می‌خواهد چیپس و بیسكویت بخریم. به ندرت هم ممكن است در چنین شرایطی به فكر میوه بیفتیم. بنابر تحقیقات دانشمندان دانشگاه «ییل»، بیشترین مقدار اندروفین موقع غذا زمانی آزاد می‌شود كه غذاهای كاملا مضر و حتی فاسد جلوی ما قرار گرفته باشد مثل سیب زمینی سرخ كرده یا بیسكویت.

در این زمینه زنان آسیب‌پذیرتر و حساس‌تر از مردان هستند. نتایج تحقیقی كه به‌تازگی توسط دانشمندان دانشگاه نیویورك انجام شده نشان می‌دهد، زنان سخت‌تر از مردان می‌توانند غذا را نادیده بگیرند و میل آن‌ها برای خوردن غذا بسیار بیشتر از مردان است. به‌عبارت دیگر اهمیت غذا برای زنان(در مقایسه با مردان) بیشتر است زیرا برای تولید مثل خانم‌ها باید بیشتر غذا بخورند و این به‌صورت یك امر ذاتی در اغلب خانم‌ها دیده می‌شود. در واقع این نسل بشر برای بقا به این احساس قدرتمند زنان نیاز دارد ولی علت هر چه باشد نتیجه آن می‌تواند چاقی و اضافه‌وزن باشد.

 بر هیولای شیرینی‌خوار درون خود غلبه كنید

همه این موارد برای كشاندن یك خانم پای یخچال كفایت می‌كند اما شما باید مقاومت كنید. با روش‌هایی كه در زیر به شما معرفی می‌كنیم می‌توانید بر این ولع غلبه كرده و حتی وزن هم كم كنید.

حساسیت ایجاد نكنید

وقتی حالت ولع به غذا در شما ایجاد شد سعی كنید بنشینید و كارهایی را كه تا آن موقع انجام داده‌اید فهرست كنید. بعد سعی كنید، روش‌های روزمره متفاوتی را در پیش بگیرید چون شاید نحوه كار و زندگی روزمره شما طوری است كه این حالت ولع را ایجاد می‌كند.

خود را كنترل كنید

برای كنترل چیزهایی كه نمی‌توانید در برابرشان مقاومت كنید یك راهبرد تعیین كنید. به‌عنوان مثال اگر كسی در یك مهمانی جلوی شما كیك گذاشت با خودتان قرار بگذارید كه آن را با دوستان‌تان شریك شویدیا فقط یك برش از آن بخورید. یادتان باشد كه می‌توانید تصمیمات صحیح بگیرید.

خودتان را سیر كنید

اگر هر روز موقع ناهار سالاد می‌خورید جای تعجب نیست كه همیشه دوست دارید پیتزا بخورید.گاهی اوقات از این تیپ غذاها بخورید ولی حد نگه دارید و پرخوری نكنید. دكتر گرهارد می‌گوید:«خوردن یكی، 2 عدد بیسكویت برای برطرف كردن حس نیاز به شیرینی بسیار بهتر از این است كه اصلا شیرینی نخورید و بعد یك‌مرتبه مثل هیجان‌زده‌ها ته جعبه شیرینی خامه‌ای را درآورید.

برنامه داشته باشید

با خودتان قرار بگذارید كه فقط موقع ناهار و میان وعده چیزی بخورید كه تقریبا هر 4 ساعت یك‌بار می‌شود. با این كار پرخوری زیادی نخواهید داشت.

زیاد قهوه نخورید

نوشیدن بیش از حد قهوه و افزایش میزان كافئین خون تمایل به خوردن شیرینی را افزایش می‌دهد زیرا چند ساعت بعد انرژی‌تان افت می‌كند. بیش از 2 فنجان قهوه در روز نخورید و آن را هم با غذاهای پروتئینی مثل بادام همراه كنید تا سطح انرژی بدن‌تان ثابت بماند.

 وقتی پرخوری كردید.... خودتان را نزنید

خیلی وقت‌ها وقتی پرخوری می‌كنیــم به‌خودمان بد و بیراه می‌گوییم كه چه آدم بدی هستیم كه این‌قدر خوردیم یا این‌كه می‌گوییم، من كه این همه خوردم پس بروم بستنی هم بخورم، این اشتباه بزرگی است. احساس منفی یا بی‌تفاوتی هر دو می‌توانند باعث پرخوری شوند. به‌خودتان بگویید من زیاد خوردم و از غذا لذت بردم اما هر چه خوردم دیگر بس است.

    آسیب را محدود كنید

اگر كلی نوشیدنی شیرین خورده‌اید دست‌كم در باقی روز سعی كنید دیگر چیز شیرین نخورید. اگر بتوانید این كار را در روزهای بعد ادامه دهید بعد از مدتی دیگر زیاد شیرینی نخواهید خورد.

    جلوی تاثیر ثانویه غذا را بگیرید

فردای روزی كه پرخوری كردید یك كاسه پر برشتوك پر از فیبر با صبحانه عادی خود بخورید و همین كار را موقع میان وعده بعدازظهر و بعد از شام هم تكرار كنیم. با این كار حجم فیبر رژیم غذایی شما افزایش یافته و معده شما مدت بسیار زیادی پر می‌ماند. در نتیجه احساس سیری شما دوام بیشتری یافته و جلوی ولع به غذا گرفته می‌شود.

    مقاومت در برابر وسوسه خوردن

     اگر 15 دقیقه بعد از غذا كماكان دل‌تان می‌خواست چیزی بخورید خوردن یك لیوان آب و یك آدامس بدون قند به شما كمك خواهد كرد.
     به‌جای خوردن شكلات شیرین شكلات تلخ با درصد بالای 80 بخورید. فورا احساس ولع شما را از بین می‌برد.
     اگر گرسنه هستید و نمی‌خواهید یك غذای ناسالم بخورید، می‌توانید یك مشت گردو و بادام خام و بونداده بخورید؛ به‌سرعت گرسنگی شما را سركوب می‌كند.

منبع: برترین ها