این واكنشها كه اغلب در محیطهای باز و با علایمی از قبیل آبریزش بینی، سرفه، عطسه و سوزش چشمها بروز میكند آلرژی فصلی یا بیماری تب یونجه (hay fever) نامیده میشود.
نكته قابل توجه در مورد این بیماری شباهت بسیار در علایم ظاهری آن با سرماخوردگی معمولی است به طوری كه در بسیاری از موارد این بیماری به اشتباه سرماخوردگی تشخیص داده شده، بیمار بهطور خودسرانه و بدون مشاوره با پزشك اقدام به مصرف داروهای آنتیبیوتیك میكند.
این عمل نه تنها باعث بهبودی بیمار نمیشود بلكه موجب پدید آمدن مقاومت دارویی در سطح جامعه و از بین رفتن باكتریهای مفید در بدن شخص میشود. از این رو لازم است در مواردی كه علایم سرماخوردگی در افراد در فصلهایی از قبیل بهار و تابستان دیده میشود به جهت تشخیص نوع بیماری به پزشك مراجعه كنند.
علایم شایع بیماری
شایعترین علامت در این بیماران عطسههای مكرر است كه برای مدت طولانی گریبانگیر فرد میباشد علاوه بر آن گرفتگی بینی و آبریزش بینی نیز از علایم شایع این بیماریست. سایر علایم عبارتند از: خارش گلو و دهان، قرمزی و تورم چشمها، خارش بینی و پوست صورت.
لازم به ذكر است كه شدت علایم از فردی به فرد دیگر متفاوت است به گونهای كه در گروهی از افراد علایم بسیار آزار دهنده بوده و در فعالیتهای روزمره ایجاد اختلال میكند لیكن در سایرین علائم كم و قابل تحمل است.
در حالت مزمن و طول كشیده بیماری علایم دیگری از قبیل گرفتگی بینی و آبریزش طولانی مدت دیده میشود كه اغلب ناشی از عارضه دیگری از بیماری تحت عنوان سینوزیت مزمن است كه گریبانگیر بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری میشود.
حساسیت فصلی چگونه پدید میآید؟
حساسیت فصلی در حقیقت نوعی واكنش ایمنی در بدن است كه تمایل دارد به صورت صفتی ارثی از نسلی به نسل دیگر انتقال یابد. سازوكار پدید آمدن این واكنش از مدتها قبل مورد شناسایی قرار گرفته است. بهطور طبیعی هرگاه بدن در معرض یك ماده ناشناس و غیرمعمول (از قبیل باكتری یا ویروس) قرار گیرد در برابر آن واكنش نشان داده شروع به تحریك سیستم ایمنی میكند.
این تحریك در نهایت منجر به تولید موادی به نام آنتی بادی یا همان پادتن میشود. این مواد با اتصال به غشای خارجی میكروب باعث تسهیل در پاكسازی عوامل خارجی از بدن و در نهایت از بین بردن این عوامل میشود.
اما حساسیت زمانی اتفاق میافتد كه سیستم ایمنی در برابر عوامل بیضرری از قبیل گرده گیاهان و یا آلودگی موجود در هوا واكنش دفاعی از خود بروز دهد.
بروز واكنشهای دفاعی در بدن با تولید پادتنهایی از نوع IgE (ایمونوگلوبولین E) همراه است این نوع پادتنها با اتصال به سلولهایی با نام MAST CELL باعث رها شدن موادی میشوند كه در اصطلاح آنافیلا توكسین نامیده میشود. سر دسته این مواد مادهای به نام هیستامین است كه آغاز كننده اصلی در واكنشهای ایمنی میباشد.
هیستامین و سایر مواد آزاد شده از ماستوسیتها نقش مهمی در بروز واكنش حساسیتی دارند این مواد از طریق متسع كردن عروق مخاطی و افزایش تراوش مایع از عروق به داخل مایع بین سلولی باعث تورم و سرخی پوست میشود. علاوه بر این فعالیت غدد ترشحی مخاط بینی افزایش مییابد.
درمان حساسیت فصلی
اگرچه درمانهای گوناگونی برای این بیماری وجود دارد ولی هیچ كدام درمان قطعی نبوده صرفاً باعث تسكین علایم بیمار میشود.
در زمینه بهترین درمان این بیماری آنچه كه تاكنون مشخص شده این است كه بهترین درمان پرهیز از تماس با ماده حساسیتزاست. پرهیز از تماس با گرده گیاهان از طریق تردد كمتر در مناطق سرسبز و مرطوب میسر است. استفاده از ماسكهای ضد گرد و غبار هم میتواند مؤثر باشد. در منازل میتوان از وسایل تصفیه هوا استفاده كرد.
گرچه بعضی از افراد نقل مكان بیمار را به منطقهای دیگر توصیه میكنند به نظر میرسد این روش همیشه مفید نبوده، گاهی سبب بروز عوارض اجتماعی و خانوادگی برای فرد میشود. از سوی دیگر هیچ تضمینی وجود ندارد كه شخص به مواد موجود درآن منطقه حساسیت پیدا نكند از این رو این روش اكنون منسوخ شده است درمانهای دارویی در زمانی كه فرد مبتلا به علایم آزار دهنده بیماریست توصیه میشود.
این داروها عمدتاً تحت عنوان آنتیهیستامینها یا داروهای ضد هیستامین شناخته میشوند. عارضه اصلی این داروها ایجاد خواب آلودگی در فرد است كه عارضهای دردسرساز در كارهای حساسی مانند رانندگی است البته در سالیان اخیر داروهایی با عوارض جانبی كمتر و قیمت گرانتر تولید شده است كه اكنون در بازار دارویی ایران نیز موجود است.
برخی از داروهای قدیمی كه با عنوان آنتی هیستامینهای با اثر مركزی نیز شناخته میشوند عبارتند از: پرومتازین، كلروفنیرامین، دیفن هیدرامین، كلماستین و... . این داروها اغلب از راه خوراكی مصرف شده اگرچه داروهایی بسیار مؤثر و پر قدرت هستند ولی همانگونه كه بیان شد دارای عوارضی از قبیل خوابآلودگی (مهمترین عارضه) خشكی دهان و تاری دید است كه شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.
توصیه میشود در زمان مصرف این داروها از انجام كارهای دقیق و رانندگی پرهیز شود و یا مقدار داروی مصرفی كاهش یابد.
نظر شما