سلامت نیوز: سرماخوردگی شایعترین بیماری عفونی در نزد انسان است. ویروس سرماخوردگی از طریق دستگاه تنفسی وارد بدن می‌شود و این بیماری هم از لحاظ اقتصادی و هم از نظر عوارض احتمالی آن بسیار با اهمیت است، چرا که باعث غیبت کارگران و کارکنان از کار و وقفه و رکود در چرخ اقتصادی هر کشور می‌شود.
 
همچنین غیبت محصلان و دانشجویان از مدارس و کلاس درس و عقب ماندن از درس از عوارض مهم این بیماری است و مهمتر این‌که در صورت عدم بهبود سرماخوردگی عوارضی از قبیل التهاب سینوس‌ها، گوش میانی، حلق،نای و نایژه‌ها را در پی دارد.

بچه‌های کوچکتر از 5 سال مستعدترین گروه سنی را تشکیل می‌دهند. استعداد ابتلا به‌طور تدریجی از 5 سالگی تا سنین 18 تا 20 سال کاهش می‌یابد و سپس استعداد ابتلا ثابت باقی می‌ماند. به‌طور متوسط یک فرد در یک سال 3 تا 5 بار دچار سرماخوردگی می‌شود که این مسئله به تماس‌ها و عوامل محیطی بستگی دارد. بیماری به‌وسیله تماس با ذرات آلوده‌ای که از عطسه کردن حاصل می‌شوند منتشر می‌شود.

ضعف عمومی (لرزایدن یا احساس سرماکردن، خستگی)، محیط های پرتراکم و عدم رعایت بهداشتی، فصل و مکان جغرافیایی، فراوانی ویروس آنفلوانزا در طول ماه‌های فصل زمستان، شغل  و گاهی مسافرت، وضع بد تغذیه و ناهنجاری‌های ساختمانی قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفس مثل انحراف بینی و بزرگ بودن لوزه‌ها از عوامل زمینه ساز در ایجاد سرماخوردگی است. ایمنی نسبت به بیماری تقریبا  یک ماه دوام دارد و تاکنون واکسنی که بتواند طول دوره ایمنی را افزایش دهد یافت نشده است.

کودکان زیر 5 سال اگر دچار سرفه، مشکل تنفس، گوش درد و گلو دردحتما به پزشک و کادر درمانگر مراجعه  کنند.

راه‌های انتقال بیماری:
در سرماخوردگی راه‌ها تنفسی فوقانی خصوصا بینی، حلق، سینوس‌های ضمیمه بینی و حنجره دچار آماس و تورم می‌شود. بیش از 100 نوع ویروس مهلک در ایجاد سرماخوردگی دخالت می‌کنند که به نام ویروس‌های بیمی (رینو ویروس) موسوم شده است.

مهمترین راه‌های انتقال بیماری:
* شایعترین راه انتقال بیماری وارد شدن میکروب‌‌ها به ریه(آسپیراسیون)است. پنومونی‌هایی مانند پنومونی استرپتو کوکی، هموفیلوس، آنفلوآنزا و مایکو پلاسمایی از این طریق منتقل می‌شوند.

* استنشاق ذرات عفونی: ویروس‌ها و سل از این طریق منتقل می‌شوند در استنشاق ذرات عفونی انتقال یا مستقیم یا غیر مستقیم انجام می‌گیرد.

انتقال مستقیم در اثر تماس یا انتشار قطره‌های آب دهان اتفاق می‌افتد.

انتقال غیر مستقیم به وسیله دست و اشیایی که به تازگی آلوده به ترشحات بینی و گلوی شخص آلوده شده است، صورت می‌گیرد.

* انتشار از طریق خون: بیشتر باکتری‌های استافیلو کوک اورئوس از این راه منتقل می‌شود.


*تلقیح مستقیم و گسترش مجاورتی از راه لوله تراشه و زخم های قفسه سینه به‌وسیله چاقو یا گلوله.

دوران نهفتگی:
دوران نهفتگی بیماری کوتاه بوده و از 2 تا 4 روز متغیر است.  شروع بیماری معمولا ناگهانی و با احساس خارش و سوزش در حلق و بینی و گوش شروع و به دنبال آن علائم عطسه، آبریزش از بینی و حالت کوفتگی و خستگی ظاهر می‌شود. معمولا تب خفیف و ضعف هم دیده می‌شود که در شیر خواران و بچه‌های کوچک شایعتراست. بیمار احساس سرما می‌کند ولی به ندرت ممکن است لرز کند. بیماران دچار سردرد هستند ولی سردرد خیلی شدید معمولا نشانه وجود بیماری دیگری است حس بویایی و چشایی در بسیاری از موارد دچار اختلال می‌شود. بیمار ممکن است از درد‌های مبهم در ناحیه کمر، دست و پا شکایت داشته باشد.

در مراحل ابتدایی ناخوشی، بیمار سرفه می‌کند و این سرفه در موارد مختلف، شدت‌های متفاوت دارد. با پیشرفت بیماری مخاط گلو و بینی پرخون می‌شود و مجاری بینی مسدود می‌شود. سوراخ‌های بینی و پوست لب فوقانی حساس و کم و بیش متورم و خراشیده می‌شود. در مراحل آخر بیماری ترشح مخاطی بینی غلیظ و چرکی می‌شود.

درمان سرماخوردگی:
متاسفانه در بسیاری موارد مردم اقدام به خود درمانی و مصرف آنتی بیوتیک‌های مختلف می‌کنند که هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و باعث بارآوردن خسارت مالی زیادی می‌شود و هم باعث ایجاد مقاومت دارویی در برابر آنتی بیوتیک‌ها می‌شود  در این زمینه باید دانست بسیاری از علایم اولیه بیماری‌ها درست شبیه سرماخوردگی است و این اقدام مانع از تشخیص و درمان به موقع آن بیماری می‌شود، بنابراین تشخیص و درمان سرماخوردگی به عهده پزشک است که بیشتر روی مراقبت در منزل تاکید می‌شود.

درمان سرماخوردگی درمان شکایات بیمار است. تاثیر استراحت، مایعات کافی و رژیم غذایی مرتب به همان اندازه داروهای شناخته شده است.

باید از گرم شدن بیش از حد و لرزیدن بیمار جلوگیری کرد. استامینوفین و سایر داروهای ضد درد ممکن است به بهبود حالت ضعف عمومی کمک کنند. گاهی استفاده از آنتی هیستامین‌ها چند روز اول بیماری، برخی از شکایات را بهبود می‌بخشد هیچ گونه موردی جهت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در سرما خوردگی بودن عارضه وجود ندارد. می‌توان برای برطرف ساختن انسداد بینی، قطره بینی تجویز کرد، اما باید از این گونه قطره‌ها تنها گاه به گاه و فقط برای مدت کوتاه استفاده کرد.

آنفلوانزا به‌سرماخوردگی معمولی شباهت نام دارد به‌طوری که حتی گاه اصطلاح سرماخوردگی را برای آنفلوانزاو اصطلاح آنفلوآنزا را برای سرما خوردگی معمولی به‌کار می‌برد.آنفلوانزا همیشه شدن بیشتری  نسبت به سرما خوردگی دارد.

پیشگیری:
برای پیشگیری از بروز سرما خوردگی و انتشار آن اقدامات زیادی انجام شده است که مهمترین آن‌ها عبارتند از تجویز واکسن‌های پولی و الان، مصرف مواد قلیایی، مرکبات و به کار بردن مقادیر زیادی از برخی ویتامین ‌ها و اشعه ماورای بنفش باید توجه داشت که هیچ کدام از این اقدامات و روش‌ها به طور کامل موثر واقع نشده است.

*اجتناب از تراکم جمعیت در محل‌های زندگی و خواب به‌خصوص در موسسات، سرباز خانه‌ها، کشتی‌هاو ....

* آموزش به مردم برای رعایت نکات بهداشت شخصی مثل پوشاندن دهان به هنگام سرفه و عطسه،دفع صحصح ترشحات بینی و دهان و شستشوی مکرر دست‌ها.

* ویروس از راه تماس نزدیک توسط قطرات بزرگ، ترشحات بینی و دهان منتقل می‌شود، لذا به حداقل رساندن تماس با فرد بیمار مهم است.

*به علت تماس مکرر انگشتان با ترشحات بینی حاوی ویروس معمولا انگشتان فرد مبتلا به سرما خوردگی آلوده بوده و موجب می‌شود  ویروس از طریق دست دادن یا دست زدن به وسایلی که در تماس بیمار آلوده شده‌اند (نظیر دستگیره در) به افراد حساس منتقل شود.

* ایزوله کردن بیمار (جداسازی) در صورت امکان توصیه می‌شود. معمولا شکایات آن‌قدر شدید نیستد که مانع کار بیمار در طی 2 یا 3 روز اول بیماری شوند. اگر بتوان جداسازی را به مراحله اجرا درآورد، ممکن است وقوع سرماخوردگی در جمعیت به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.

منبع: برنا