سلامت نیوز: بهتر است مادران حامله در مورد مراقبت‌های نوزادان زودرس آگاهی‌هایی داشته باشند؛ چرا که پس از تولد این نوزادان ممکن است فرصتی برای کسب آگاهی وجود نداشته باشد. آگاهی‌ها و تصمیمات مادران ،پیامد‌های بزرگی در بقا و سلامتی بیشتر نوزادشان خواهد داشت. اگر شما آگاهی کافی در این زمینه نداشته باشید، علم پزشکی تاثیر ناچیزی در حفظ سلامتی و بقای فرزندتان دارد. بنابراین، زمان بیشتری به این امر اختصاص دهید. برای نوزادان زودرس برنامه تغذیه ای مناسب و ویژه ای لازم است.

عموما مواد مغذی مورد نیاز آنها از طریق بند ناف تامین می‌شود. سیستم گوارشی آنها خوب رشد نکرده و برای مکیدن شیر خیلی ضعیف هستند. تغذیه نوزادان با روش‌های مختلفی از قبیل تغذیه با لوله، تزریق وریدی و همچنین با بطری صورت می‌گیرد. در برخی از کشورها تغذیه نوزادان زودرس منحصرا با شیر مادر موفقیت‌آمیز است. این نوزادان بسیار حساس هستند و جهت تامین و افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن‌شان، تغذیه با شیر مادر اهمیت بیشتری دارد. کیفیت و کمیت شیر مادر بیشترین تاثیر را بر افزایش طول عمر نوزاد خواهد داشت؛ گرچه در برخی از مراکز درمانی نوزادان، شیر مادر تجویز نمی‌شود.

شیر مادر بهترین است
وقتی نوزاد برای تغذیه از شیر مادر خیلی کوچک یا ضعیف است، مادر می‌تواند با قاشق، فنجان و یا از طریق لوله نوزاد خود را تغذیه كند. نتایج تحقیق بر روی تعدادی از نوزادان نارس نشان داده است، نوزادانی که قبلا با بطری تغذیه شده‌اند، بعدا تمایلی به مکیدن شیر از سینه مادر ندارند. بنابراین، نه تنها این تمایل به دریافت غذا و مکیدن باعث میل کودک به استفاده از پستانک به جای سینه مادر می‌شود، بلکه شیوه گرفتن پستانک، الگوی مکیدن وهمچنین بکارگیری ماهیچه‌های زبان ودهان در تغذیه با بطری و سینه مادرمتفاوت است. عموما در نوزادان با وزن بسیار پایین تامین مواد مغذی با فرمولا*ی قند، چربی و پروتئین از طریق وریدی صورت می‌گیرد، ولی حداقل یک بار در روز نیز می‌توانند از شیر مادر تغذیه کنند؛ اگرچه از این روش تغذیه در ایالات متحده به ندرت استفاده می‌شود و بهتر است منحصرا با شیر مادر انجام گیرد. در نوزادانی که از فرمولای سنتتیک به جای شیر مادر تغذیه می‌کنند، میزان ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی از قبیل عفونت‌های مجاری ادرار و انواع بیماری‌های اسهال بالاست. در بین نوزادان نارس با وزن بسیار کم که منحصرا با فرمولای سنتتیک تغذیه می‌کنند، میزان ابتلا به عفونت‌های خطرناک حدود 45 درصد بیشتر از سایرین است. میزان مرگ و میر نوزادان کم‌وزن که از شیر مادر تغذیه می‌کنند نیز کمتر از نوزادان رسیده است که از فرمولای سنتتیک تغذیه می‌کنند (میزان مرگ و میر در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند 26 تا 37 درصد بیشتر است). نتایج آماری حاصل از تغذیه با شیر مادر در این نوع مطالعات با توجه به روش‌های متنوع استفاده ‌شده از قبیل ذخیره، پاستوریزاسیون و شیر کامل و روش‌های متنوع مکمل‌یاری و غنی‌سازی شیر مادر کاهش یافته است. شیر اولیه مادر ( آغوز ) برای نوزاد بیشترین فایده را دارد؛ هرچند که همیشه ممکن نیست.      

امتیازات خاص نوزادان نارس
مشخص شده است که نوزادان نارس برای تجزیه چربی‌های شیر مادر نسبت به چربی‌های شیر خشک توانایی بیشتری نیاز دارند. مواد مغذی در شیر مادر فراوان هستند. تحقیق در مورد نوزادان کامل و کم‌خون كه از شیر مادر تغذیه می‌كنند، نشان داده است که مواد مغذی در شیر مادر پایین تر از شیرهایی است که به طور شیمیایی به دست می‌‌آیند و گاهی اوقات نوزادان نارسی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در طول مدت بستری بودن در بیمارستان، وزن‌شان خیلی آهسته زیاد می‌شود. اما در مطالعاتی كه پس از آن تا سن دو – سه سالگی انجام شد، تفاوتی در وزن با آنهایی که به طور طبیعی و یا مصنوعی تغذیه شده بودند، مشاهده نشد. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که میزان رشد نوزادان نارس که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، مشابه با داخل رحم است. میزان مواد معدنی استخوان رابطه مستقیمی با میزان شیر دریافتی نوزاد دارد. رشد دور سر که شاخصی برای رشد مغزی نوزاد است، در نوزادان نارسی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، در طول بستری بودن در بیمارستان پایین‌تر نیست؛ حتی اگر وزن‌شان کم باشد. نوزادان نارسی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، ضریب هوشی بالاتری دارند و رشد عصبی در آنها بیشتر و بهبود ایمنی درازمدت در آنها بهتر است. نوزادان نارس و سبک‌وزنی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند؛ بقای بیشتر، استخوان‌های قوی‌تر، هوشیاری بالاتر و رشد عصبی بیشتری دارند؛ همچنین، كمتر به بیماری مبتلا می‌شوند و تفاوت‌های وزنی مطرحی در بین آنها وجود ندارد.
 

روش‌های كانگورو بدون حضور مادران
در ایالات متحده به مادران اجازه ورود داده نمی‌شود و پرستاران این كار را انجام می‌دهند. آنها نوزادان تازه متولدشده را در آغوش می‌گیرند، محرک‌های سمعی و بصری داده و اجازه می‌دهند تا زمانی که با پستانک ارضا شود، آن را بمکد. با این روش در مقایسه با بچه‌های تحت مراقبت استاندارد، تنظیم درجه حرارت بدن و میزان تنفس بهتر، ضربانات نامنظم قلب مانند مورمور شدن و نیز اختلالات مکیدن و بلع کمتر است و تقریبا هیچ گریه‌ای مشاهده نمی‌شود. در ایالات متحده بعد از گذشت 25 سال، در مورد بکارگیری این روش تصمیم گرفته شد. در مراقبت کانگورو، میزان مرگ و میر نوزادان تازه متولدشده کاهش می‌یابد و افزایش وزن روزانه نسبت به نوزادان نگهداری شده در انکوباتور‌های استاندارد دو برابر است. همچنین، روش مراقبت کانگورویی باعث خواب بیشتر، اکسیژن‌رسانی بهتر، تحریکات کمتر و قطع موقتی تنفس کمتر و نیز ضربانات قلبی طبیعی می‌شود. در سال 1999، یک دانشکده پرستاری در ایالات متحده این یافته‌ها را تایید و اعلام کرد که مراقبت کانگورویی برای نوزادان تازه متولدشده در اتاق زایمان مفیدتر است. این نوع مراقبت در مورد نوزادان زودرسی به كار می‌رود که نیازمند تغذیه با لوله هستند. در این روش ترشح هورمونی که محرک ترشح آنزیم‌های گوارشی است، تسریع می‌شود همچنین می‌تواند برای نوزادانی که از ماسک تنفسی استفاده می‌كنند، کاربرد داشته باشد. در این مراقبت مدت اقامت نوزادان نارس در بیمارستان بسیار کوتاه‌تر است.
 

فــوایـــد مراقــبـــــت گــرم و پرعاطـفــــه
با مراقبت‌های روش كانگورو ( Kangroo Care ) میزان سلامتی نوزادان کوچک بستری شده افزایش می‌یابد. در كشورهای غربی مراقبت‌های استاندارد از نوزادان نارس و نگهداری آنها در چند هفته اول زندگی وابسته به رحمی در انکوباتور است. نوزادان نارس نمی‌توانند درجه حرارت بدن‌شان را خوب تنظیم کنند. اهداف اصلی انکوباتور تنظیم درجه حرارت اکسیژن و بیماری‌های واگیردار است. البته شیر سینه مادر هم بیماری‌های واگیردار را تنظیم می‌کند. مشخص شده كه تمام نوزادان تازه متولدشده و زودرس، وقتی در تماس نزدیك با بدن پدر یا مادرشان قرار می‌گیرند، درجه حرارت بدن‌شان بهتر از انکوباتور تنظیم می‌شود. در این نوزادان ذخیره انرژی (مصرف اکسیژن) بدن در سطح بالایی قرار دارد. مراقبت‌های روش کانگورو برای کودکان زودرس به صورت پوشاندن بچه و قرار دادن آن به پهلوی راست در زیر لباس مادر بین دو سینه می‌باشد. در این روش نوزادان می‌توانند به راحتی از شیر مادر تغذیه كنند و از طریق تماس نزدیك با بدن مادر و حس كردن گرما، صدا و بوی او از آرامش مداوم لذت ببرند. در این روش، در مقایسه با گریه‌های طولانی نوزادانی که از مادرشان جدا و در شیرخوارگاه‌ها هستند، تقریبا صدای گریه‌ای شنیده نمی‌شود.

مزایای تغذیه با شیر مادر در روش كانگورو
از طرفی، در مراقبت نزدیک بدنی، میزان شیر مادر به طور چشمگیری افزایش می‌یابد که مشکلی معمول در تولد زودرس است. دلبستگی‌ها و رفتارهای مادرانه نیز در این روش بهبود می‌یابند. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، آرامش، درجه حرارت و تنفس‌شان بهتر است و مشکلات كمتری در بلع و مکیدن دارند و تغذیه دهانی را زودتر فرا می‌گیرند. نوزادان زمانی که مستقیما از شیر مادر و یا روش‌های تغذیه‌ای دیگر استفاده می‌کنند، تمایل بیشتری به دریافت شیر مادر نشان می‌دهند. با در نظر گرفتن ملاک‌های فوق، افزایش وزن در این روش نسبت به روش‌های طبیعی سریع‌تر خواهد بود. اگرچه احتمال سلامت و بقای نوزادان کم‌وزنی که شیر مادر را از طریق بطری دریافت می‌کنند، نسبت به آنهایی که شیر فرمولا دریافت می‌کنند، بیشتر است، اما نوزادی که مستقیما از شیر مادرتغذیه می‌کند و همچنین در تماس با بدن گرم و توجه مهربانانه مادر قرار دارد، بیشترین شانس را دارد. متاسفانه هرگز در بخش‌های مراقبت‌های ویژه نوزادان در ایالات متحده از روش مراقبت کانگورویی و تغذیه منحصر با شیر مادر استفاده نمی‌شود و نه تنها تشویقی در مورد تغذیه با شیر مادر صورت نمی‌گیرد، در برخی مواقع حتی اجازه این كار داده نمی‌شود.
 

از نگاه آمار
آمارها نشان می‌دهد كه میزان مرگ و میر نوزادان تا سنین یک‌سالگی در ایالات متحده، نسبت به 41 کشور صنعتی و در حال توسعه، بیشتر است. محدودیت دسترسی به غذاهای فرمولای نوزادان نارس و انکوباتور‌ها و سایر تجهیزات در کشورهای کمتر توسعه‌یافته موجب می‌شود که این نوزادان منحصرا از شیر مادر تغذیه كنند و در نتیجه بیشتر زنده بمانند. علاوه بر این، نشان داده شده است که تولد زودهنگام نوزادان سبک‌وزن (حدود دو كیلوگرم یا کمتر) از طریق تغذیه طولانی با شیر و افزایش وزن سریع‌تر، بدون هیچ کاهشی در میزان بقا و سلامتی جبران می‌شود.

منبع:ماهنامه کودک سالم