سلامت نیوز: امروزه سن ازدواج جوانان رو به افزایش گذاشته است و طبعا در چنین وضعیتی فاصله سنی بین والدین و فرزندان هم زیاد می‌شود؛ نكته دیگری كه در این میان مطرح می‌شود این است كه با توجه به شرایط زندگی امروز خیلی از پدر و مادر‌ها ترجیح می‌دهند تنها یك فرزند داشته باشند، در اینجا جوانب دیگری هم مطرح می‌شود كه والدین باید قبل از تصمیم‌شان به آن توجه كنند چرا كه این مسایل به ظاهر ساده زندگی آنها و فرزندان‌شان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. نسیم رضوی كارشناس ارشد روان‌شناسی با ارایه اطلاعات مفید دراین‌باره شما را راهنمایی می‌كنند.

فاصله سنی مناسب بین والدین و فرزندان
بهترین تفاوت سنی بین والدین و فرزندان به بهترین سن برای بچه‌دار شدن از لحاظ بیولوژیكی برمی‌گردد. سن مناسب بچه‌دار شدن برای خانم‌ها حدود 23 تا 28 سالگی است و این محدوده زمانی می‌تواند تا 35 سال هم ادامه داشته باشد، این محدودیت بیولوژیكی برای زنان تعیین‌كننده بهترین اختلاف سنی بین والدین و فرزندان است. از لحاظ زیستی و اجتماعی خارج از این محدوده فرزندپروری ایده‌آ‌ل به نظر نمی‌رسد. امروزه خانم‌ها معمولا بعد از تكمیل تحصیلات دانشگاهی ازدواج می‌كنند و بچه‌دار می‌شوند كه درست به نظر می‌رسد، چراكه آنها با آگاهی و بلوغ فكری خود به فرزندان‌شان كمك بیشتری می‌كنند و در تربیت آنها موفق‌تر هستند.

خطرات بارداری در سنین بالا
همانطور كه می‌دانید بارداری در سنین بالا، سلامت مادر و جنین را در خطر می‌اندازد و این مساله با تغییراتی در زندگی روانی مادر همراه است چون وی در دوره 30 تا 40سال نیاز به این دارد كه از لحاظ شغلی، مالی و زندگی شخصی به ثبات رسیده باشد؛ بنابراین بچه‌دارشدن در این شرایط شاید با بی‌حوصلگی، انرژی ناكافی و دیگر عواقب بارداری در سن بالا همراه شود. از آنجایی كه بچه‌دار شدن خود حاوی استرس است و نیاز زیاد به تلاش زیاد و سازگاری با شرایط جدید دارد، بهتر است تا در سنین پایین‌تر از 35سال انجام شود، اما اگر به دلایلی این كار به تاخیر افتد، زن و مرد باید مطمئن شوند كه از تمامی عواقب و مشكلات احتمالی آگاه هستند به علاوه والدین باید با عشق و انرژی مثبت و انجام تمامی كارهای لازم جهت جلوگیری از مشكلات بارداری در سنین بالا دست به این كار بزنند و تمام جنبه‌ها را در نظر بگیرند تا آمادگی كامل برای پرورش یك فرزند را داشته باشند. به طور كلی فاصله سنی زیاد از لحاظ فكری هم بین والدین و فرزندان فاصله زیادی ایجاد می‌كند و مشكلات موجود در مورد فاصله سنی و تفكرات بین دو نسل شدیدتر می‌شود.

فواید تك‌فرزندی
بسیاری فكر می‌كنند كه تك‌فرزند بودن اثرات مخربی برای كودك دارد، ولی كودكان با هم تفاوت‌های زیادی دارند و چیزی كه برای یك كودك مشكل محسوب می‌شود ممكن است برای كودك دیگر چنین نباشد. چندی پیش داشتن خانواده پرجمعیت و بزرگ مزیت شمرده می‌شد و خانواده‌ها شدیدا با تك‌فرزندی مخالف بودند ولی امروزه با وجود مشكلات محیطی، داشتن خانواده كوچك به عنوان مسوولیتی كه بر عهده ماست، تلقی می‌شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد كه تك‌فرزندان با دیگر كودكان در خانواده‌های بزرگ‌تر از لحاظ بخشندگی، رهبری، استقلال یا میزان اضطراب شبیه یكدیگر هستند. كودك تك‌فرزند ممكن است رابطه با دیگر كودكان و كنترل عصبانیت را سخت بیابد ولی از تنهایی و سكوت لذت می‌برد، در خانه آرام‌تر زندگی می‌كند، راه‌های فرار از تنهایی مثل خواندن و بازی‌های مختلف را یاد می‌گیرد.

كودكان متفاوت هستند
یكی از مواردی كه در مورد تك‌فرزندان گفته می‌شود این است كه با بقیه كودكان به خوبی كنار نمی‌آیند، لوس و خودخواه می‌شوند، یا به خوبی از خود دفاع نمی‌كنند. ولی باید بدانید كه كودكان به حدی متفاوت هستند كه نمی‌توان علت رفتاری‌شان را به تك‌فرزند بودن آنها نسبت داد. تحقیقات نشان می‌دهد كه تك‌فرزندان برای خوب مطالعه كردن انگیزه بیشتر و مهارت‌های زبانی خوب و عزت نفس بالاتری دارند. این كودكان با والدین‌شان رابطه بهتری دارند و با اعتماد بیشتری یاد می‌گیرند كه خودشان كارهایشان را انجام دهند، بنابراین از این طریق می‌آموزند كه كارهایی را كه به تنهایی انجام می‌دهند دوست داشته باشند.

الگوی رفتاری والدین برای تك‌فرزندها
والدین باید برای اجتماعی بار آوردن تك‌فرزندشان كارهایی انجام دهند:
1- به كودكان خود برای شركت و تعامل با كودكان دیگر آموزش دهید و به او قبل از شروع مدرسه‌اش بفهمانید كه چگونه می‌تواند با كودكان دیگر به راحتی ارتباط برقرار كند.
2- فرزندتان را به مهد كودك بفرستید.
3- شما می‌توانید كودكان دیگر را به منزل‌تان دعوت كنید تا فرزندتان با آنها تعامل داشته باشد.
4- سعی كنید تا به تك‌فرزند خود یاد دهید كه چطور با دوست خود و در مرحله بعدی با كودكان دیگر كنار بیاید.
5- یكی دیگر از كارهای مفیدی كه والدین می‌توانند در مورد تك‌فرزندشان انجام دهند، شركت دادن كودك در گروه‌های ورزشی و فعالیت در كارهای دسته جمعی مانند نواختن در گروه موسیقی است؛ این كار روش مناسبی برای یادگیری كودك در مورد كنار آمدن با دیگران و ارتباط برقراركردن با گروه است.
6- همیشه زمان مناسبی را برای تعامل با كودك‌تان اختصاص دهید و دقت كنید كه مقدار زمان نه خیلی زیاد و نه كوتاه باشد.
7- به فرزندتان استقلال بیشتری دهید.
8- به این مساله توجه كنید كه برای دادن امكانات بیشتر نسبت به تك‌فرزندتان او را متحمل بار اضافی و انتظارات بالا نكنید.

كودكان تك‌فرزند مستقل‌تر هستند
به یاد داشته باشید كه كودكان با یكدیگر متفاوت هستند و مشكلات آنها به خانواده بزرگ یا كوچك ارتباطی ندارد، بنابراین به خاطر حرف‌های دیگران نسبت به داشتن تك‌فرزند احساس عذاب وجدان نكنید و از زندگی با تك‌فرزندتان لذت ببرید. یكی از مشكلات تك‌فرزندی این است كه چون كودك مدت زیادی را با بزرگسالان می‌گذراند از لحاظ فكری زودتر رشد می‌كند كه البته با مداخله والدین این زمان باید به تعادل برسد. وابستگی احساسی در این فرزندان از دیگر مشكلات تك‌فرزندی است كه باعث می‌شود آنها خجالتی و ترسو بار آیند. كودكی كه اجازه ندارد اشتباه كند یا بر ترس‌هایش بدون كمك بزرگسالان غلبه كند و در مقابل هر مساله نامطلوبی محافظت شود و به علاوه نظم و ترتیب را نپذیرد، قطعا دچار مشكل خواهد شد.
در كنار بعضی معایب تك‌فرزندی مزایایی هم در این كودكان وجود دارد كه می‌توان به راحتی و امكانات بیشتر اشاره كرد. نتیجه تحقیقات به ما می‌گوید كه تك‌فرزندان در مشاغل خود در آینده بسیار توانا هستند. آنها در گفت‌وگو و انجام كارهای مدرسه قوی و در ورزش در حد متوسط هستند.

برای فرزند دوم برنامه‌ریزی كنید
بسیاری از پدر و مادرها در مورد اختلاف سنی فرزندان‌شان نگران هستند ولی واقعیت این است كه هیچ زمان ایده آلی برای فاصله سنی فرزندان وجود ندارد. زمانی كه یك كودك پا به دنیا می‌گذارد، یك دوره زمان برای سازگاری فرزند دیگر در هر سنی كه باشد نسبت به كودك جدید وجود دارد. رابطه دوستانه بین فرزندان بسته به جنسیت، شخصیت و علاقه‌مندی‌های فردی آنها تشكیل می‌شود. مزایایی كه برای فرزندان در فاصله سنی كم وجود دارد، شامل موارد زیر می‌شود:

 1- والدین به دلیل سروكار داشتن با فرزند اول از نظر ذهنی آمادگی كافی دارند.

 2- فرزند شما می‌تواند با كودك دیگری نزدیك به سنش همبازی شود. در كنار این مزایا اختلاف سنی كم مشكلاتی را هم به همراه دارد؛ برای مثال كودكان زیر سه سال به رسیدگی زیادی نیاز دارند كه داشتن دو فرزند در این سن مراقبت را بسیار دشوار می‌كند. بهترین زمان برای آوردن فرزند دیگر به خانواده زمانی است كه والدین آمادگی كافی پروراندن فرزند دیگر را داشته باشند و از عهده اداره خانواده بزرگتر از لحاظ زمان و مسایل اقتصادی برآیند. مساله تشكیل خانواده بزرگتر به زمان، انرژی و عواطف كافی برای همه اعضا بستگی دارد و اختلاف سنی كودكان موضوع اصلی نیست.

عدالت را رعایت كنید
همانطور كه ما با هیچ دو نفری شبیه هم رفتار نمی‌كنیم، این مساله در مورد فرزندان‌مان نیز صادق است. برای اینكه با فرزندتان با احترام و منصفانه رفتار كنید باید از نیازهای متفاوت‌شان آگاه شوید و با توجه به آن با آنها عادلانه رفتار كنید اما این معنی تساوی در مورد فرزندان‌مان را نمی‌دهد.
تفاوت‌های شخصیتی و خلق و خوی فرزندان نقش بزرگی در مورد تعامل با آنها دارد البته برداشت والدین از شخصیت فرزند هم نكته بااهمیتی است.

بدانید كه دختر و پسر هیچ فرقی ندارند
از دیگر مسایلی كه در تفاوت نوع نگاه والدین به فرزندان‌شان تاثیر دارد جنسیت آنهاست، امروزه همه می‌دانند كه دختران و پسران با تفاوت‌های ذاتی به دنیا می‌آیند و این موضوع روی چگونگی ارتباط والدین با فرزندشان اثر می‌گذارد. اما نكته مهم در مورد فرزندان دختر و پسر این است كه نباید توسط پدر و مارشان تقسیم شوند، مثلا اینكه پدر تنها با پسر و مادر با دخترش رابطه برقرار كند یا برعكس.

اگر والدین زمان بیشتری را به یكی از كودكان اختصاص دهند، حس حسادت در فرزند دیگر ایجاد می‌شود، بنابراین رفتار والدین برای همه فرزندان باید شبیه یكدیگر باشد. قوانین و مقررات، انتظار از فرزندان، نحوه برخورد با دیگران و در مدرسه نباید با هم فرقی داشته باشد.
ادتان باشد كه مقایسه رفتار و كارهای فرزندان با یكدیگر در آنها تنفر ایجاد می‌كند و اگر والدین می‌خواهند مقایسه‌ای انجام دهند، باید در میان همه فرزندان به یك میزان باشد و در نهایت پدر و مادر می‌توانند علت رفتار متفاوت را برای فرزندان‌شان توضیح دهند تا به درك و احساسات آنها كمك كنند و با این موضوع بهتر كنار آیند.

منبع: روزنامه شرق