سلامت نیوز: دانشگاه «هاروارد» از موفقیت بی‌سابقه استاد ایرانی این دانشگاه و همكارانش در تولید نخستین نانوداروی هوشمند با قابلیت هدفگیری سلول‌های سرطانی خبر داد كه اثربخشی آن در انسان با مطالعه بالینی دارو بر روی 17 بیمار با موفقیت تأیید شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، «هاروارد» از این موفقیت به عنوان «پارادایم شیفت» (تحولی بنیادی) در اثربخشی و ایمنی درمان‌های سرطان یاد كرده است.

نانوبمب ضد سرطان «دكتر فرخزاد» و همكارانش، ضمن نابودی مؤثر و هدفمند سلول‌های سرطانی‏‏‏، عوارض روش‌های متداول شیمی درمانی را نیز در پی نخواهد داشت.

در حال حاضر برای بسیاری از بیماران سرطانی استفاده از شیمی درمانی، حكم شمشیر دو لبه را دارد و در كنار نتایج امیدواركننده این راه درمانی، ‌عوارض جانبی منفی آن نگران‌كننده است؛ زیرا این شیوه درمانی كه سلول‌های سرطانی را به صورت انتخابی نابود نمی‌كند، به سلول‌های سالم بدن هم لطمه وارد می‌كند.

اكنون «امید فرخ زاد»، استاد ایرانی كالج پزشكی دانشگاه «هاروارد» و همكارانش از بیمارستان زنان و «بیرگام» (BWH)، موسسه سرطان دانا فاربر (DFCI)، كالج پزشكی «هاروارد» (HMS)، موسسه تكنولوژی «ماساچوست» (MIT)، شركت تحقیقات علوم زیستی BIND، موسسه تحقیقات ژنومیك (TGen) و موسسه تحقیقات سرطان «كارمانوس»، كره‌های دارویی بسیار ریزی در مقیاس نانو طراحی كرده‌اند كه قادرند سلول‌های سرطانی را از سلول‌های سالم تشخیص داده و به نحوی اختصاصی تنها سلول‌های آسیب‌دیده را نابود كنند.

اگر چه ایده استفاده از نانوفناوری و سیستم‌های رهایش دارو در درمان سرطان در چند سال اخیر همواره مورد توجه دانشگران و گروه‌های تحقیقاتی مختلف قرار گرفته و موفقیت‌هایی نیز در این خصوص حاصل شده، اما نانوداروی ابداعی دكتر فرخزاد و همكارانش موسوم به BIND-014 «نخستین نانوداروی ضدسرطان با قابلیت هدفگیری دقیق تومور و رساندن كاملا هدفمند دارو به سلول‌های آسیب دیده با كمترین آسیب به سلول‌های سالم» است كه پس از موفقیت در فاز آزمایشگاهی و حیوانی در فاز انسانی نیز نتایج بسیار مثبتی داشته است؛ موفقیتی كه تحقیقات دكتر فرخزاد و همكارانش را در كانون توجه مجامع علمی و رسانه‌‌یی جهان قرار داده و امیدهای زیادی را در كاربرد این تكنیك پیچیده در عرصه درمان در آینده‌ای نه چندان دور ایجاد كرده است.

دكتر امید فرخزاد در آستانه انتشار نسخه الكترونیكی مقاله مربوط به این طرح در نشریه «Science Translational Medicine» و اعلام رسمی نتایج موفق آن در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به آغاز تحقیقات بالینی نانوداروی BIND-014 تاكید كرد: روش انتقال تركیبات دارویی از طریق نانوذرات كه در این طرح با موفقیت آزمایش شده، می‌تواند علاوه بر درمان مبتلایان به انواع سرطان‌ها در سایر بیماری‌ها از قبیل امراض قلبی نیز به نحو موثری استفاده شود.

وی خاطر نشان كرد: داروی BIND-014 برای نخستین بار نشان داد كه امكان تولید داروهای هدفمند و برنامه ریزی شده به منظور تمركز مستقیم در محل بیماری وجود دارد كه انقلابی عظیم در درمان بیماری‌های پیچیده از جمله سرطان محسوب می‌شود.

فرخزاد تصریح كرد: در مقاله مربوط به این طرح توانایی داروی BIND-014 برای هدف قرار دادن گیرنده تومورها برای دستیابی به غلظت بالای دارو در تومور، اثرگذاری چشمگیر، ایمنی و خواص درمانی بالای دارو در مقایسه با داروی شیمی درمانی «دوستاکسل» تشریح شده است.

به گفته وی، در این روش برای انتقال دارو به سلول‌های سرطانی از كره‌هایی به ابعاد حدود 100 نانومتر استفاده می‌شود. این ریزكره‌ها كه ساختاری شبیه توپ فوتبال دارند، با كنار هم قرار دادن چندین مولكول مختلف به وسیله یك پایه پلیمری ایجاد شده‌اند كه هر یك از این مولكول‌ها وظیفه خاصی بر عهده دارند.

وی خاطرنشان كرد: از جمله مولكول‌های به كار رفته در ساختار این ریزكره‌ها مولكول‌ هدفیاب است كه می‌تواند سلول‌های سرطانی را تشخیص دهد. به این ترتیب ریز كره‌های حاوی دارو تنها به سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند.

فرخزاد خاطر نشان كرد: عملكرد اختصاصی و هوشمندانه ریز كره‌ها باعث می‌شود سلول‌های سالم در معرض دارو قرار نگیرند و در نتیجه عوارض شیمی درمانی در این روش وجود ندارد.

وی در عین حال تصریح كرد كه مزیت این روش صرفا حذف عوارض شیمی درمانی نیست، بلكه آزمایش‌های انجام شده روی مدل‌های حیوانی نشان می‌دهد كه این روش كه طی آن دارو به صورت كاملا هدفمند و به میزان 500 تا هزار درصد بیشتر در مقایسه با داروی معمولی (شیمی درمانی) به سلول‌های سرطانی می‌رسد، می‌تواند با حدود 20 درصد داروهای شیمی درمانی سرطان به نحو كاملا موثری بیماری را نابود كند.

استاد ایرانی دانشگاه «هاروارد» در پاسخ به خبرنگار ایسنا كه نظر وی را درباره زمان پیش‌بینی شده برای تكمیل آزمایش‌ها و كاربرد علمی این تكنیك در بیماران پرسیده بود، اظهار كرد: این فناوری انقلابی در درمان بیماران مبتلا به سرطان و گامی بلند در عرصه نانومدیسین است. به عنوان یك پزشك امیدوارم بتوانیم فرایند ساخت این نانو كره‌ها را كه در حال حاضر مستلزم فناوری بسیار پیچیده است، به نحوی تسهیل كنیم كه استفاده از آن از لحاظ هزینه و امكانات مورد نیاز برای تمام بیماران در جای جای جهان امكان پذیر باشد. طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته مطالعات بالینی این دارو روی انسان تا چهار، پنج سال دیگر به پایان رسیده و دارو، آماده عرضه به بیماران خواهد بود.

این دانشگر جوان ایرانی در پایان با اشاره به علاقه و ارتباط مستمر خود با دانشجویان و محققان ایرانی به منظور راهنمایی و تبادل نظر علمی خاطر نشان كرد: بسیار خوشحال می‌شوم كه بتوانم با همكاران خود در ایران ارتباط داشته و در زمینه مبادله دانسته‌ها و تجارب علمی با آنها همكاری داشته باشم.

دكتر «رابرت لانگر» از محققان موسسه كخ و از دیگر مجریان این طرح هم گفت: تلاش‌های قبلی در زمینه تولید نانوذرات هدفمند موفقیت آمیز نبودند و به دلیل مشكل در طراحی و پوسته پوسته شدن نانوذرات كه قادر به هدف قرار دادن سلول‌ها و گردش طولانی با توجه به واكنش‌های سیستم ایمنی باشند، هیچ كدام از تحقیقات وارد فاز بالینی نشده‌اند.

به گفته محققان، داروی BIND-014 نخستین نانوداروی هدفمند و برنامه ریزی شده‌ای است كه موفق به ورود به مرحله تحقیقات بالینی انسانی شده و افزایش غلظت دارو در تومورها را با ارسال هدفمند نانوذرات به منطقه تومور نشان می‌دهد كه منجر به افزایش اثربخشی و ایمنی بیشتر دارو می‌شود.

محققان داده‌هایی شامل ویژگی‌های فارماكوكینتیك دارو با امكان گردش طولانی و كنترل رهاسازی دارو در بدن را با سرعتی 100 برابر داروی دسوتاكسل و 10 برابر داروهای داخل توموری تهیه كردند كه گردش طولانی‌تر داروی BIND-014 در بدن و سركوب قابل ملاحظه رشد تومورها در مقایسه با داروی دسوتاكسل را نشان می‌دهد.

داده‌های بالینی اولیه 17 بیمار مبتلا به سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیك كه با نانوداروی BIND-014 تحت درمان قرار گرفته‌اند، حاكی از مطابقت نتایج اثربخشی دارو در مرحله بالینی با یافته‌های پیش بالینی دارد. خواص فیزیكوشیمیایی نانوذرات توانایی منحصر به فرد برای تولید داروهای جدید برای بیماری‌های مختلف را نشان می‌دهد.

شركت علوم زیستی BIND در سال 2007 میلادی به همت دكتر «امید فرخ زاد» و دكتر «رابرت لانگر» از محققان MIT تأسیس شد و تحقیق و آزمایش نانوداروی BIND-014 نیز در این مركز انجام می‌شود.