سلامت نیوز :  آسیب‌شناسان زنگ هشدار خودكشی ‌در كشور را یك‌بار دیگر به صدا درآوردند و اعلام كردند كه ایران در میان كشورهای اسلامی پس از «سودان» و «تونس» مقام سوم خودكشی را دارد.خودكشی‌هایی كه در ایران اتفاق می‌افتد، تمام تحلیل و نظریه‌های كارشناسان و پژوهشگران را به‌‌هم زده است. مثلا مذهب یكی از مواردی است كه باعث شده تا خودكشی دركشورهای مسلمان كمتر از سایر كشورهای باشد یا تاهل از عواملی است كه آمار خودكشی را در تمام كشورهای جهان پایین می‌آورد اما در ایران افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد خودكشی می‌كنند. این عوامل باعث شده تا به گفته كارشناسان، به‌طور متوسط سالانه 4 هزار تا4 هزار و 500 نفر در ایران خودکشی می‌کنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز؛ «جعفر بوالهری» رئیس انستیتوی روان‌پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران هم می‌گوید: «آمار اقدام به خودکشی‌ها، 10 برابر بیش از خودکشی‌های منجر به فوت است.» همین مسئله او را به این نتیجه رسانده كه پیشگیری از خودکشی باید جزو رسالت‌های برنامه «پزشک خانواده» قرار گیرد. بوالهری درحالی به دنبال راهی برای جلوگیری از خودكشی ایرانیان است كه بسیاری به موفقیت برنامه پزشك خانواده به دلیل بی‌پولی به دیده تردید می‌نگرند.

مورد عجیب ایرانی‌ها!

«جعفر عطار» رئیس مرکز آموزشی، درمانی بیمارستان شهید بهشتی زنجان از اعتقادات مذهبی افراد به عنوان یکی از فاکتورهای بازدارنده و محافظت‌کننده فرد از خودکشی اشاره می‌كند و می‌گوید: «خودکشی یک عامل چند وجهی به شمار می‌رود که باید همه عوامل و فاکتورهای بازدارنده برای پیشگیری از این امر وجود داشته باشند.» البته به گفته «مجید ابهری» آسیب‌شناس، خودكشی در ایران كمتر از كشورهای‌ اروپایی است اما در میان كشورهای اسلامی مقام سوم را دارد. اما كسب مقام سوم در میان كشورهای مسلمان تنها مورد عجیب جامعه ایرانی نیست. «احمدعلی نوربالا» روان‌پزشك و استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران هم می‌گوید: «در حالی كه در دنیا نرخ خودكشی افراد مجرد 2 برابر افراد متاهل است، در ایران اقدام به خودكشی در افراد متاهل بیشتر از مجردهاست.»‌ این درحالی است كه به گفته او و سایر آسیب‌شناسان و رفتارشناسان «تاهل از عوامل حفاظتی در برابر خودكشی به حساب می‌آید اما پژوهش‌هایی كه در كشور ما انجام شده نشان می‌دهد اختلالات روانی در افراد متاهل بیش از افراد مجرد است و این در حالی است كه نهاد خانواده، نهاد آرمانی ماست اما به نظر می‌رسد كه این نهاد خود نهادی آسیب‌زا شده است.»

ازدواج‌های اجباری

براساس آمارهای نوربالا نرخ خودكشی زنان متاهل در شهرهای مازندران و آذربایجان شرقی بیش از سایر نقاط كشور بوده است. او می‌گوید: «این همه تبلیغ برای ازدواج و تشكیل خانواده می‌شود غافل از اینكه نهاد خانواده معیوب شده و باید با پیدا كردن عیوب آن، این نهاد را تقویت كرد.» به گفته این استاد دانشگاه، ازدواج‌های تحمیلی و اجباری هم می‌توانند سبب بروز پدیده خودكشی شوند و ازدواج‌های شتابزده كه این روزها بیشتر رواج یافته، در آینده می‌توانند مشكلات عدیده‌ای را با خود به همراه داشته باشند.

ابهری هم می‌گوید: «از نگاه رفتار‌شناسی و آسیب‌شناسی علل خودکشی به محورهایی از جمله مشکلات عاطفی، فشارهای مالی، شکست شغلی یا تحصیلی و افسردگی ناشی از ضربات عاطفی تقسیم می‌شود.»‌ او علل دیگر بروز خودکشی در بین افراد را به طور کلی شامل ضربات ناشی از اعتیاد، مصرف مواد مخدر، مواد محرک و روان‌گردان و همچنین الکل می‌داند و کمبود اعتماد به نفس، ضعف احساسی و عاطفی، عدم خود باوری، فاصله گرفتن از ارزش های مذهبی و اخلاقی از علل اصلی در خودكشی برمی‌شمرد.

نقش 75 درصدی خانواده‌ها در خودكشی

ابهری می‌گوید: « ۷۵ درصد از کسانی که خودکشی می‌کنند در دوران کودکی و نوجوانی در خانواده‌های متلاشی و متشنج بوده‌اند یا پدر ومادر این افراد زندانی یا سابقه اعتیاد داشته‌اند.» البته هیچ كس آمار واقعی خودكشی را در كشور ندارد. این مسئله را هم نوربالا و هم ابهری تایید می‌كنند: «به دلیل نبود اطلاعات دقیق از آسیب‌های اجتماعی و اطلاع‌رسانی نكردن خانواده‌ها از خودکشی بستگانشان در این زمینه آمار دقیقی در اختیار نداریم ولی با توجه به آمارهایی که وجود دارد، خودکشی در تهران افزایش پیدا کرده است.» هرچند این روزها خودكشی‌ها در تهران در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است اما خودكشی در بخشی از استان‌های كشور به‌ویژه استان‌های شمالی پیشینه تلخ و طولانی دارند. «خودسوزی‌بلوط‌ها» استعاره‌ای از خودكشی زنان استان‌های غربی، به‌ویژه ایلام و كرمانشاه است كه تاكنون هیچ راه‌حلی برای جلوگیری از آن پیش بینی نشده‌است.

ابهری درباره اهمیت چگونگی خودکشی می‌گوید:

« انتخاب وسیله یا روش خودکشی نشان دهنده وضع روحی و روانی فرد است،به طوری که هرچه ابزار و روش خودکشی فجیع‌تر باشد، فرد در شرایط روحی و روانی نامناسب‌تری قرار دارد که می‌توان به روش‌هایی همچون رگ‌زنی، سقوط از بلندی و... اشاره کرد.» بوالهری می‌گوید: «هر فردی که اقدام به خودکشی می کند، یک خانواده را متزلزل و هزینه‌های سرسام آوری را به آنان و همچنین به بیمارستان‌ها تحمیل می کند.»

ابهری هم با یادآوری تزلزل اراده افراد در هنگام خودکشی می‌گوید: «در یک گزارش میدانی از افراد نجات یافته به این نتیجه رسیده‌ایم که ۹۷ درصد این افراد به محض خودکشی پشیمان شده‌اند که همین امر باعث شده است که خودکشی ناموفق باشد.» ابهری انگیزه زنان و دختران از خودکشی را ترساندن و انتقام ناشی از شکست در مسائل عاطفی می‌داند که در بسیاری از موارد با رفتارهای خود همچون خداحافظی کردن از اطرافیان یا بخشیدن وسایل شخصی به دیگران سعی می‌کنند که دیگران را از تصمیم خود آگاه کنند.

همچنین به گفته او شکست مالی، خیانت و اعتیاد از علل اصلی خودکشی در بین مردان است که در بسیاری از موارد این اقدام را بدون سر و صدا و جلب توجه اطرافیان انجام می‌دهند که باعث می‌شود خودکشی موفق در بین مردان سه برابر زنان باشد. ابهری اعتقاد داردتجمل‌گرایی، زندگی ماشینی، رقابت‌های ناسالم مالی، دوری از ارزش‌های اخلاقی و باورهای دینی از علل اصلی افزایش آمار خودکشی در کشور شده است.

به گفته او تهران، استان‌های غربی کشور همچون ایلام، خوزستان و گیلان بیشترین آمار خودکشی در کشور را به خود اختصاص داده است. او می‌گوید: « البته علاوه بر علل رفتاری در خودکشی، وضعیت شهری، کمبود امکانات تفریحی و رفاهی صنعت و روابط اجتماعی و عاطفی و به ویژه سنت‌های غلط عشیره‌ای باعث افزایش خودکشی در بین زنان استان‌های غربی در قالب خودسوزی شده است.» این روان‌شناس در باره آمار خودکشی درسایر شهرستان‌ها هم می‌گوید: «خراسان رضوی و زنجان کمترین آمار خودکشی را به خود اختصاص داده‌اند که دلیل این امر، بافت‌های مذهبی و فرهنگی حاکم در این شهر‌هاست.» ابهری می‌گوید: «خوشبختانه در مقایسه با کشورهای پیشرفته میزان خودکشی در کشور پایین است ولی متاسفانه در بین کشورهای اسلامی، ایران سومین کشور پس از سودان و تونس در خودکشی است».

جامعه افسرده

كارشناسان زنگ خطر افسردگی در ایران را به صدا درآورده‌اند. بوالهری به شیوع بالای افسردگی در کشور اشاره می‌كند ومی‌گوید: «افسردگی، تجربه همه انسان‌ها به شمار می رود؛ شخص با هر نوع درگیری مثلا با کارفرما، همسر و فرزندان،مبتلا به افسردگی می شود که بایدبه‌همین دلیل و به عنوان عامل مهم در اقدام به خودکشی به آن توجه داشت. » او اعتقاد دارد كه از بحث بهداشت روان جامعه به‌طور عجیبی غفلت شده است اما باید به این مبحث به ویژه در برنامه پزشک خانواده پرداخت. او می‌گوید: «بیمه‌ها، ثروتمندترین و قدرتمندترین عامل محافظ و تامین منابع سلامت جامعه به شمار می‌روند؛ هیچ‌گاه بیمه‌ها، بی پول نبوده‌اند مگرآنکه مدیریت ضعیفی داشته‌اند اما متاسفانه هنوز حاضر نیستند برای مشاوره و پیشگیری از خودکشی، پولی بپردازند.» رابطه بیمه‌ها و نظام‌پزشكی كشور هم یكی از موردهای عجیب جامعه ایرانی‌است. بیمه‌ها نه تنها بدهی‌‌های بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها را نمی‌دهند، بلكه ظاهرا پولی برای پرداخت به داروخانه‌ها هم ندارند!