چهارشنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ - ۱۲:۱۷
کد خبر: 81729
سلامت نیوز : سرپیچی دارویی ( Medication Non compliance) به رفتاری اطلاق می شود که برخلاف توصیه های تیم درمانی در روند مصرف دارو است. این رفتار اگر چه ممکن است در هر سنی دیده شود اما شیوع آن در سالمندان بسیار بیشتر از دیگر گروه های سنی است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان نظام پرستاری ؛ جوامع امروزی به شکل فزاینده ای وابسته به مصرف دارو هستند. تحقیقات متعدد نشان داده است که مصرف دارو می تواند به بهبود نتایج درمان کمک کند بیماری را کاهش دهد و از معلولیت و مرگ پیشگیری کند.

سالمندان اغلب بیش از 3 تا 4 نوع دارو در رژیم درمانی خود دارند که به این حالت چند دارویی (Poly Medication) گفته می شود. به همین علت سرپیچی دارویی نیز در سالمندان شیوع بیشتری دارد.

سرپیچی دارویی مشکلی چند علته است و به ویژه در سالمندان مبتلا به بیماری های مزمن بیشتر دیده می شود. علل مختلفی در توجیه رفتار سرپیچی دارویی مطرح شده اند که مهمترین آنها عبارتند از:

1)      خودداری از تهیه دارو (نداشتن استطاعت مالی، مسائل فرهنگی و...)

2)      خودداری از تجدید نسخه دارویی (در بیماری های مزمن)

3)      حذف یک یا چند دز دارویی

4)      مصرف دز بیشتری از داروی تجویز شده

5)      دریافت یک دز یا چند دز دارو در ساعات اشتباه

6)      تجویز داروهای خود به دیگران

7)      مصرف دارو همراه با غذا، مایعات یا سایر داروهای منع شده

8)      مصرف داروهای تاریخ گذشته

9)      مصرف داروهای خراب شده و آسیب دیده

10)   نگهداری نادرست داروها

11)   استفاده از روش نادرست مصرف دارو مثل نوشیدن مایعات مجوز

هر کدام از موارد فوق الذکر ممکن است عمومی یا سهوی باشد.

مفهوم مصرف صحیح دارو

در مقالات مرتبط به مصرف دارو، واژگان متعددی از قبیل پیروی Compliance، تبعیت Adherence و مداومت Persistance در مصرف صحیح دارو دیده می شود که همگی به رفتارهای مصرف دارو اشاره دارند. پیروی یا تبعیت از دستور مصرف صحیح دارو به چگونگی عملکرد صحیح فرد در مصرف داروهای تجویز شده گفته می شود.

سازمان بهداشت جهانی WHO چنین تعریفی از پیروی صحیح از مصرف دارو ارائه می دهد که:« چگونگس رفتار در مصرف صحیح دارو مطابق با توصیه های تیم سلامت است.» هر رفتاری که منطبق بر توصیه اعضاء تیم سلامت نباشد« سرپیچی دارویی» نامیده می شود.

عواقب ناشی از سرپیچی دارویی

سرپیچی دارویی سبب اتلاف منابع در اشکال مختلف آن می شود. اتلاف وقت پزشک و پرستار، هدر دادن منابع بیمارستانی و آزمایشگاهی، تحمیل هزینه ءهای اضافی به سیستم بهداشتی درمانی، اتلاف منابع اورژانس و طولانی شدن درمان و مدت بستری در بیمارستان یا سرای سالمندان تنها بخشی از عواقب ناشی از سرپیچی دارویی است.

مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهند که حدود 10 درصد پذیرش ها در بیمارستان مربوط به سرپیچی دارویی است. از طرف دیگر ، حدود یک چهارم موارد اقامت سالمندان در سرای سالمندان به علت دعدم توانایی ایشان در مصرف صحیح دارو و سرپیچی دارویی انجام می شود. نکته مهمتر آن که تحقیقات نشان داد که حدود 20 درصد عوارض قابل پیشگیری در مصرف داروها در سالمندان مربوط به سرپیچی دارویی است.

از نظر اقتصادی، تخمین زده شده است که فقط در ایالات متحده سالانه 100 میلیون دلار هزینه عواقب ناشی از سرپیچی دارویی می شود و مساله مهم تر آن که سالانه حدود 125 هزار مورد مرگ به علت سرپیچی دارویی در مصرف داروهای قلبی رخ می دهد.

سالمندان پرخطرترین گروه سنی

در میان همه گروه های سنی، سالمندان مبتلا به بیماری های مزمن بیشترین استفاده از داروها را دارند علاوه بر این بیشترین خطر ناشی از سرپیچی از مصرف داروها همین گروه سنی سالمندان را تهدید می کند چون بیشتر سالمندان قادر به مصرف صحیح داروهای شده خود نیستند.

مسئله اینجاست که عوارض سرپیچی دارویی عواقب به مراتب خطرناک تری در میان سالمندان دارد، تشخیص آن در سالمندان دشوارتر است و نسبت به سایر گروه های سنی نیز مشکل تر درمان می کند.

مدل پنج بعدی  WHOدر مصرف داروها

باید تأکید شود که «سن» به تنهایی هیچ گاه عامل سرپیچی دارویی نیست. چندین علت اصلی دیگر وجود دارند که ممکنست همراه با سالمندی مستعدکننده فرد به سرپیچی دارویی باشند. با وجود این، شواهد مستدلی وجود دارند که نشان می دهند با « انگیزه»، «آموزش» و «حمایت» سالمندان قادرند موانع مصرف صحیح دارو را پشت سر گذارده و سیر درمان را به خوبی سپری کنند.

 

در سال 2003 سازمان بهداشت جهانی مدل پنج بعدی مصرف صحیح داروها را مطرح کرد. پنج بعد مورد نظر  WHO عبارتند از:

1)      بعد اجتماعی – اقتصادی

2)      بعد فردی – سیستمی

3)      بعد موقعیتی

4)      بعد مرتبط به درمان

5)      بعد مرتبط به بیماری

 
علی دادگری

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود


برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha