سلامت نیوز: متاسفانه بیشتر کراتین‌های موجود در بازار ایران و حتی جهان، آلوده به مواد هورمونی و غیرمجاز دیگری هستند اما نام این ترکیب‌ها برای سودجویی بیشتر، روی برچسب مواد تشکیل‌دهنده محصول‌‌ درج نمی‌شود. ما نمی‌توانیم به هیچ برندی از کراتین‌ها اعتماد کامل داشته باشیم و مثلا بگوییم فلان محصول، صددرصد خالص و سالم است. فقط کراتین‌هایی خالص و سالم هستند که آزمایشگاه‌های معتبر کشور، آنها را بررسی و خالص بودنشان را تایید کرده باشند. باتوجه به آلودگی‌های احتمالی موجود در کراتین‌های وارداتی هم اصلا مصرف این ماده به ورزشکاران توصیه نمی‌شود.

دکتر احمد باقری‌مقدم،متخصص پزشکی ورزشی درباره خطرات مصرف کراتین با هفته نامه سلامت گفت و گویی داشته که در زیر می آید:

کراتین و نقش آن در بدن چیست؟

کراتین نوعی ماده طبیعی است که در بدن ما انسان‌ها وجود دارد. بدن ما برای تامین انرژی 3 منبع مختلف دارد؛ کراتین، قند و چربی‌ها. کراتین در 30 ثانیه یا یک دقیقه اول آزاد شدن در بدن به شکل کراتین فسفات، منبع تولید انرژی برای حرکت‌های اولیه و انفجاری است و در نهایت با تبدیل شدن به ترکیبی به نام کراتینین از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود.

مکمل‌های کراتین از نظر مراجع ورزشی جزو مکمل‌های مجاز به شمار می‌روند؟

بله، کراتین نوعی مکمل مجاز ورزشی است و مصرف آن برای ورزشکاران، دوپینگ محسوب نمی‌شود.

یعنی تمام کراتین‌های موجود در بازار، مجاز و قابل‌استفاده هستند؟

نه. متاسفانه بیشتر کراتین‌های موجود در بازار ایران و حتی جهان، آلوده به مواد هورمونی و غیرمجاز دیگری هستند اما نام این ترکیب‌ها برای سودجویی بیشتر، روی برچسب مواد تشکیل‌دهنده محصول‌‌ درج نمی‌شود. ما نمی‌توانیم به هیچ برندی از کراتین‌ها اعتماد کامل داشته باشیم و مثلا بگوییم فلان محصول، صددرصد خالص و سالم است. فقط کراتین‌هایی خالص و سالم هستند که آزمایشگاه‌های معتبر کشور، آنها را بررسی و خالص بودنشان را تایید کرده باشند. باتوجه به آلودگی‌های احتمالی موجود در کراتین‌های وارداتی هم اصلا مصرف این ماده به ورزشکاران توصیه نمی‌شود.

سلامت: در باشگاه های ورزشی می گویند مارک‌های آمریکایی کراتین، کاملا خالص و معتبر هستند. نظر شما در این‌باره چیست؟

همانطور که گفتم، حتی اعتمادی به خالص و سالم بودن مارک‌های آمریکایی و اروپایی کراتین‌ها وجود ندارد. نتایج تحقیقاتی که کشورهای اروپایی و آمریکایی روی کراتین‌های تولیدی خود انجام داده‌اند، نشان داده حدود 35 درصد از معروف‌ترین برندهای اروپایی و آمریکایی کراتین هم به مواد دیگری آلوده هستند. متاسفانه از نظر قانونی، ذکر تک‌تک ترکیب‌های موجود در چنین محصولاتی روی برچسب آنها الزامی نیست و همین مساله می‌تواند زمینه تولید محصولات ناخالص را به سادگی فراهم کند.

دلیل گرایش ورزشکاران، به‌خصوص آنهایی که ورزش قدرتی کار می‌کنند، به مکمل کراتین چیست؟

معمولا ورزشکاران 2 هدف اصلی برای مصرف کراتین دارند؛ اول اینكه این مکمل برای انجام حرکت‌های قدرتی تکرار‌شونده (مانند وزنه برداشتن، دوچرخه‌سواری و...) اثر بسیار خوبی دارد و می‌تواند تاثیر مثبتی بر افزایش حجم و قدرت عضلات داشته باشد. علاوه بر این، کراتین تا حدی باعث احتباس آب و مایعات در بدن می‌شود. در این صورت، حجم عضله می‌تواند به دلیل احتباس آب یا مستقیم و با مصرف کراتین افزایش یابد.

می‌توان كراتین را خودسرانه هم مصرف کرد؟

به هیچ‌وجه. حتی اگر کراتین، کراتین خالص و سالمی که معمولا شفاف و براق است هم باشد، مصرف خودسرانه آن به دلیل عوارضی که دارد، مجاز نیست. هیچ‌کدام از داروهای بدنسازی، مکمل‌های ویتامینی و پروتئینی حتی اگر مجاز هم باشند، نباید خودسرانه مصرف شوند زیرا اولا تمام ورزشکاران به مصرف چنین مکمل‌هایی نیاز ندارند، ثانیا حتی آن گروه از ورزشکاران حرفه‌ای که باید از مکمل‌های مختلف استفاده کنند، معمولا نمی‌دانند که دوز و دوره مجاز مصرف برایشان چقدر است. تمام مکمل‌های مجاز،‌ مانند تیغ دولبه‌ای هستند که اگر فردی به مصرف آنها نیاز داشته باشد، دوز مجاز مصرفشان می‌تواند برایش سودبخش و مفید باشد و مصرف خودسرانه‌شان خطرناک و دردسر آفرین است. پس مصرف خودسرانه چنین مکمل‌هایی حتی برای ورزشکاران حرفه‌ای هم مجاز نیست. به‌طورکلی، مصرف مکمل‌ها شرایط خاصی دارد و فقط ورزشکارانی در سطح بالا که ورزش‌های قهرمانی و ملی انجام می‌دهند یا فعالیت‌های ورزشی سنگین و شدید دارند، می‌توانند برخی از مکمل‌های گروه A را تحت نظر پزشک تیم مصرف کنند. در سایر موارد، استفاده از مکمل‌های دارویی و غذایی اصلا توصیه نمی‌شود و رژیم‌های غذایی مناسب می‌توانند پاسخگوی نیاز هر ورزشکاری در هر رشته‌ای باشند.

عوارض مصرف خودسرانه کراتین چیست؟

مصرف بی‌رویه و خودسرانه کراتین، حتی اگر خالص و سالم هم باشد، عوارضی خواهد داشت. عوارض کبدی و کلیوی از مهم‌ترین عارضه‌های مصرف این مکمل محسوب می‌شوند. از طرف دیگر، از آنجا که بیشتر کراتین‌های وارداتی و قاچاق، آلوده به انواع هورمون‌ها و استروییدهای آنابولیک هستند، مصرف آنها عوارض مصرف این مواد را هم که در هفته‌های گذشته به آنها اشاره کردیم، در پی خواهدداشت؛ عوارضی مانند ناتوانایی جنسی، نازایی، مشکلات کبدی و کلیوی، جوش‌های پوستی، ریزش مو، ضعف بینایی، سرخ شدن چهره، ناراحتی‌های قلبی و بیماری‌های روانی.

بهترین راه برای کسانی که می‌خواهند حجم عضلات بدنشان را به صورت طبیعی، سالم و بدون مصرف دارو افزایش بدهند و سطح چربی‌های بدنشان را هم کم کنند،‌ چیست؟

معمولا ماهیت ورزش‌هایی که در رشته بدنسازی انجام می‌شوند، قدرتی و برای افزایش حجم عضلات است. به همین دلیل تاثیر چندانی در سوزاندن چربی‌های بدن ندارند بنابراین به چنین ورزشکارانی توصیه می‌شود علاوه بر ورزش‌های قدرتی، ورزش‌های هوازی هم انجام دهند تا هم عضلاتشان تقویت شود و هم چربی‌های بدنشان بسوزد. دویدن، طناب زدن، شنا و دوچرخه‌سواری از ورزش‌های هوازی مناسب برای این ورزشکاران هستند. در میان این ورزش‌ها، دوچرخه‌سواری می‌تواند از سایر ورزش‌ها کارآمدتر باشد و باعث تقویت عضلات چهارسر ران هم بشود. اگر ورزشکاران رشته بدنسازی، ورزش‌های استقامتی و هوازی را هم به برنامه‌های ورزشی خود اضافه کنند، می‌توانند امیدوار باشند هم حجم عضلاتشان زیاد شود و هم چربی‌های بدنشان را بسوزانند. در این صورت حجم عضلات و چربی‌های بدن به نسبت مناسبی ‌می‌رسند و دیگر مجبور به مصرف داروهای غیرمجاز و بی‌فایده نخواهندبود. رسیدن به اندامی متناسب و عضلانی به صبر و حوصله در کنار تمرین نیاز دارد و نباید با عجله و بدون منطق، سلامت را به خطر انداخت.