معصومه ابتكار رئیس سازمان حفاظت از محیطزیست كار گروه نجات دریاچه ارومیه را تشكیل داد.«حمید چیتچیان» وزیر نیرو هم كه پیش از اینكه ابتكار به پردیسان برگردد، مسئولیت نجات دریاچه ارومیه را از روحانی گرفته، مهمترین دلیل خشك شدن دریاچه ارومیه را كاهش آبهای زیر زمینی میداند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ درویش یك پیشنهاد دیگر هم میدهد. دولت خسارت 5 سال كشاورزی و زراعت را به كشاورزان منطقه بدهد و از آنها بخواهد كه در این مدت كشاورزی نكنند. البته پیش از او قاضیپور نماینده مردم ارومیه گفته بود كه نمیتوانیم به كشاورزان منطقه بگوییم از كشاورزی كه تنها راه معاش آنهاست دست بردارند. اما محمد درویش جا انداختن این پیشنهاد بین مردم منطقه را وظیفه انجمنها و سازمانهای مردمنهاد میداند. او البته خبر بد دیگری هم دارد. به گفته درویش شیب هیدرولوژیكی دریاچه به سمت دشت متمایل شده است. تجربه ساده آن این است كه شوری دریاچه ارومیه به زمینهای كشاورزی سرازیر شده است. نیمی از دریاچه ارومیه خشك و كاملا نمكی شده نجات بخشی دریاچه ارومیه نخستین دستوری بود كه حسن روحانی رئیسجمهور به حمید چیتچیان وزیر نیرو در دولتش داد.
او هم اخبار خوبی از وضعیت دریاچه ارومیه ندارد. به گفته او آب این دریاچه به كمتر از یكسوم میزان طبیعی رسیده و درحال حاضر دریاچه ارومیه در شرایط كاهش سطح و عمق آب است: «حجم آب موجود در این دریاچه به كمتر از 10 میلیارد مترمكعب آب نمك اشباع شده رسیده است.» او كه به تازگی از دریاچه ارومیه بازدید كرده،حجم آب این دریاچه را در شرایط نرمال، 32میلیارد مترمكعب میداند: «اما اكنون حدود نیمی از این دریاچه خشك و بهطور كامل نمكی شده است.» او با تاكید بر اینكه در سایر مناطق دریاچه ارومیه نیز عمق آب كم و شدت تبخیر بالاست، میگوید: «میزان شوری آب دریاچه بسیار بالا رفته و به شرایط اشباع نمك رسیده است؛ ادامه این روند موجب میشود كه بخش بیشتری از دریاچه دچار مشكل شود.»
به گفته چیتچیان مسیر خشك شده در برخی مناطق به 20 كیلومتر رسیده، آب رودخانهها پخش شده و حتی به قسمت تر دریاچه نرسیده، بر اثر تبخیر از بین میرود. چیتچیان با تاكید بر گسترش فعالیتهای كشت و زرع در اطراف دریاچه ارومیه، میگوید: گستردگی كشاورزی باعث برداشتهای گسترده و بیرویه از منابع آبهای زیرزمینی شده و در پی آن نفوذ آب شور به این منبع افزایش یافته است. علاوه بر آنچه چیتچیان میگوید به گفته اسماعیل كهرم در گفتوگو با تهرانامروز گشت تغییر كشت از جمله تغییر انگور به جای سیب هم از جمله دلایل دیگر خشك شدن دریاچه ارومیه است.
چیتچیان با تاكید بر شناسایی و تصویب 24 راهكار برای نجات دریاچه ارومیه، میگوید: «مجموع اعتبار مورد نیاز برای عملیاتی كردن این راهكارها 13 هزار و 200 میلیارد ریال برآورد شده و قرار بود در سال 1390 و در نخستین گام، حدود دو هزار و 250 میلیارد ریال برای اجرای این راهكارها تخصیص یابد اما نه تنها فقط 20 درصد این میزان پرداخت شد بلكه برای اجرای برخی پروژهها ازجمله بارورسازی ابرها و لایروبی رودخانهها نیز هیچ اعتباری اختصاص پیدا نكرد.»
وزیر نیرو با تاكید بر اینكه در سال گذشته نیز عملا اعتباری برای فعالیت مذكور تخصیص داده نشد، میگوید: «كارگروه نجات دریاچه ارومیه راهكارهای نجات این دریاچه را اولویتبندی میكند بنابراین 13 پروژه اولویت دار در این خصوص تعریف شده كه بخشی از آنها نیاز چندانی به اعتبار ندارد و به صورت مدیریتی قابل حل است.»
یك زیست بوم مهم جهانی
معصومه ابتكار كه در روزهای نخست حضورش در پردیسان كارگروه نجات پارك ملی دریاچه ارومیه را تشكیل داده میگوید: «از سال 79 در سازمان محیطزیست در مورد این مسئله هشدار داده بودیم اما فكر میكردیم كندتر اتفاق بیفتد، ولی متاسفانه زودتر از آن چیزی كه فكر میكردیم با بحران مواجه شدیم. اكنون مطلع هستیم كه خشك شدن دریاچه ارومیه چه عواقبی روی كشاورزی و مردم منطقه دارد.»
به گفته ابتكار در اواخر دهه هفتاد نیز مطالعاتی انجام شد و طرحهای جامع و تفصیلی تقدیم گشت و در همان سالها تمام نگرانیها از جانب ما اعلام شده بود.
ابتكار اعتقاد دارد كه اكنون بحث و برنامهریزی انجام گرفته، اراده سیاسی بین دستگاهها به وجود آمده و با مشاركت وسیع مردم و عزم جدی جوامع محلی، این مشكل حل خواهد شد. اگر با همكاری مردم همراه نشود یا به نتیجه نخواهیم رسید یا با دشواریهای بسیار زیادی مواجه خواهیم شد. در نهایت ابتكار تاكید میكند كه اكنون باید بیش از هرچیزی به اجرایی كردن این طرحها بیندیشیم و این مسئله باید بهطور مستمر پایش شود تا دیگر شاهد تكرار آن نباشیم.
تعطیلی كشاورزی راه مناسبی برای حل بحران دریاچه ارومیه
آبهای زیر زمینی ته كشیده است. كشاورزان در مناطقی چون مراغه و عجبشیر با آب شور زمینهای خود را آبیاری میكنند. كارشناسان هم استراحت به زمین و عدم كشاورزی برای بهبود آبهای زیر زمینی را پیشنهاد میدهند اما جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه اعتقاد دارد كه تعطیلی كشاورزی راهحل مناسبی برای حل بحران دریاچه ارومیه نیست. اما مسئله دیگری هم وجود دارد. به گفته درویش در دشت شرقی ارومیه چیزی بین 20 تا 22 هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد كه برای نجات بخشی دریاچه باید پلمب شوند.
به گفته جهانگیرزاده ما چند صدهزار اراضی كشاورزی در استان داریم. برای حل مشكل نمیتوان زندگی مردم را گرفت. سال 1374 آب دریاچه در بالاترین سطح خود در چند دهه اخیر قرار داشت. مشكل از وقتی آغاز شد كه آب زرینهرود را به آذربایجانشرقی منتقل كردند و اكنون صحبت از انتقال آب ارس به شمال شرق دریاچه ارومیه میشود.
جهانگیر زاده میگوید: «اكنون یك قطره از آب تلخهرود به دریاچه ارومیه نمیرسد. از طرفی جلوی آب ارس از پلدشت گرفته شد. دوستان ما در آذربایجان شرقی توجه داشته باشند این بادها قبل از هركسی در چشم خود تبریزیها خواهد رفت.»
همچنین جهانگیرزاده میگوید: «گفته میشود از روش یونیزاسیون برای بارورسازی ابرها استفاده میشود. این اقدام سرطان را در منطقه افزایش خواهد داد. اخیرا نیز شنیدم كه خشك شدن دریاچه ارومیه موجب افزایش 1.8 درجهای دمای استان شده است. میگوییم اعتبار كافی وجود ندارد اما یك هزار و 800 میلیارد ریال صرف سدسازی شده است.»
آب آشامیدنی در میاندوآب لیتری 200 تومان است!
اما ماجرای تلخ آن است كه آب زیرزمینی شور شده است و توقف كشاورزی در منطقه میتواند آینده كشاورزان منطقه را تضمین كند. این مسئله را محمد درویش به تهران امروز میگوید: «توقف حداقل 5 ساله كشاورزی به نفع مردم منطقه است.» او البته راهكاری هم برای جلوگیری از مهاجرت و سختی كشیدن كشاورزان دارد: «دولت به كشاورزان منطقه خسارت بدهد.» اطلاعات درویش درست است. آب آشامیدنی منطقه شور شده و این مسئله توسط عیسیزاده، نماینده مردم میاندوآب تایید میشود: «آب آشامیدنی در میاندوآب لیتری 200 تومان است. حتی امكان حفر چاه در این منطقه وجود ندارد، چراكه آبهای زیرزمینی شور شدهاند.»
به گفته عیسیزاده مردم این منطقه از كشاورزی و دامپروری امرار معاش میكنند. اگر جایگزین مناسبی برای اینها نباشد، ضربهای دیگر به مردم وارد میشود و در این صورت باید به فكر مهاجرت دستهجمعی به اطراف بهشتزهرا باشیم.
بدون همراهی مردم كاری از دست دولتیها برنمیآید
جلالزاده، استاندار آذربایجان غربی هم اعتقاد دارد كه چند دهه غفلت در مدیریت حوضه آبخیز، توسعه بیرویه كشاورزی، افزایش سدسازی و تغییرات اقلیمی مولفههای اصلی به وجود آمدن بحران دریاچه ارومیه هستند.او رقم چاههای غیرمجاز در اطراف دریاچه را ناراحتكننده میداند و میگوید: «سطح اراضی كشاورزی از 350 هزار به 900 هزار افزایش یافته است كه از این میزان كل زمینهایی كه در آنها از كشاورزی مدرن استفاده میشود، به 55 هزار هكتار نمیرسد. در سالهای گذشت اقدامات كارشناسی مناسبی انجام و 24 راهكار اتخاذ شده است.»
او در نهایت میگوید: «مردم نیز باید توجه داشته باشند كه این بحران بدون همراهی آنان رفع نخواهد شد و اگر كمك مردم نباشد كاری از دست ما و دولتیها برنمیآید.»
مردم ،كانی برازان را نجات دادند
محمد درویش هم اعتقاد دارد كه حضور انجمنهای مردمی برای همراه كردن مردم منطقه میتواند مفید باشد. به گفته او علاوه بر پلمب چاههای غیرمجاز؛ باید به كشاورزان هم گفت كه از چاههای مجاز بیش از حد برداشت نكنند.
از سوی دیگر به اعتقاد درویش باید آبهای پشت سد را از طریق لولههایی وارد دشتهای اطراف دریاچه كنیم. به گفته او سفرههای آب زیر زمینی پایین رفته و شیب هیدرولیكی دریاچه به سمت دشت متمایل شده است. بنابراین اگر بخواهیم آب را وارد دریاچه ارومیه كنیم، شوری آن وارد دریاچه میشود. برای همین درویش اعتقاد دارد كه اول باید سفرههای زیر زمینی در دشت را احیا كرد و به تراز اكولوژیكی رساند آن زمان میتوان آب را وارد دریاچه كرد.
همچنین او اعتقاد دارد كه كشاورزی در این منطقه حداقل باید برای 5 سال آینده كاهش یابد. او در پاسخ به كسانی كه مخالف طرح هستند میگوید: «اگر كشاورزان منطقه از حقآبه خود نمیگذشتند، تالاب كانی برازان هرگز احیا نمیشد.»
نظر شما