سلامت نیوز : «آزمایش‌های كلیه و سونوگرافی كلیه‌ام را برای پیوند انجام د اده‌ام و به من گفته‌اند مشكلی ندارم. قیمت كلیه در انجمن حمایت از بیماران كلیوی شش میلیون تومان است اما مدنظر من هشت میلیون تومان است البته بالاتر قیمت داده بودم به‌خاطر عجله‌ام قیمت را به هشت میلیون كاهش دادم.» حسین، فروشنده 25ساله كلیه است كه می‌گوید این روزها در همه جای تهران آگهی فروش كلیه می‌بینیم. كوچه كلیه تنها یك كوچه از تهران نیست كه مردم كاملا با آن آشنا هستند. به‌جرات می‌توان گفت حالا تهران از كوچه كلیه تبدیل به شهر كلیه شده است. از بیمارستان لبافی‌نژاد، هاشمی‌نژاد و مركز اهدا و شاید خیلی از كوچه و خیابان‌های دیگر شهر كه عبور كنیم ممكن است با آگهی فروش كلیه مواجه شویم، این آگهی‌ها معلوم نیست كه واقعا كسانی هستند كه نیاز به كلیه دارند یا مشكل مالی دارند كه كلیه خود را به فروش می‌رسانند، می‌توان گفت بیشتر آنها دلالانی هستند كه در نقاب بیمار مخفی شده‌اند و مردم را برای رسیدن به پیوند كلیه دچار مشكل می‌كنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ؛ حسین با گروه خونی B مثبت كه متقاضی اهدای كلیه است، می‌گوید. برای اهدای كلیه از طرف انجمن حمایت از بیماران كلیوی بروكراسی زیادی وجود دارد چیزی حدود دو تا سه ماه زمان می‌برد. عباس غلامی 22 ساله می‌گوید: «شاید روزی فكرش را هم نمی‌كردم كه دست به فروش كلیه‌ام بزنم اما حالا آنقدر گرفتارم كه مجبور به این كار شده‌ام من اگر گرفتار نبودم اصلا خودم را ناقص نمی‌كردم. گروه خونی‌ام O منفی است و آزمایش سونوگرافی كلیه و خونم، هر دو سالم است. كلیه‌ام مثل ساعت كار می‌كند.» وی می‌افزاید: هزینه آن را دولت شش میلیون می‌گوید. من زیر 10 میلیون تومان نمی‌فروشم. ارزش ندارد فردی كه دارد خودش را ناقص می‌كند ولی مشكلش هم حل نشود. كار بیهوده است.»

خرید و فروش كلیه در ایران امری مخفی نیست اما مساله مهم این است كه در كنار بازار قانونی خرید و فروش كلیه كه پس از تصویب قانون اهدا از زنده در كشور رایج شد بازار سیاه كلیه هم به وجود آمد كه علاوه بر مبالغ آشكار و ثبت شده، مبالغ گزاف دیگر به‌عنوان خرید كلیه بین‌دهنده و‌گیرنده و البته دلال واسطه رد و بدل می‌شود كه گاه از 20 میلیون تومان هم فراتر می‌شود.

مرتضی 26 ساله می‌گوید: «كلیه‌ام با گروه خونی AB مثبت سالم است. قیمت مدنظر من 15 تا 16 میلیون تومان است و پایین‌تر هم نمی‌آیم.» وی‌ می‌افزاید: من هم گرفتار هستم. البته زیاد نمی‌خواهم قیمت را بالا ببرم. بالاخره وقتی مشكلات اقتصادی این اندازه به همه فشار می‌آورد، خب من هم مجبور می‌شوم دست به این كار بزنم. مرتضی در ادامه در واكنش به‌سوال من كه مگر چه مشكلی داری كه این اندازه روی قیمت حساس هستی، می‌گوید: اگر شما هم قرار بود تا هفته آینده با توجه به مشكلات مسكن صاحبخانه وسایلت را وسط كوچه بریزد و بچه شش ماهه‌ات آواره می‌شود قطعا همین كار را می‌كردی.»

خب این از آن لحظاتی بود كه واقعا جوابی برای مرتضی نداشتم. به او لبخند سردی تحویل دادم و به ادامه كارم پرداختم. آمارها نشان می‌دهد حدود 42 درصد گروه خونی مردم A و B، حدود 9 درصد گروه خونی AB و 42 درصد گروه خونی O دارند و به‌نظر می‌رسد با توجه به كمبود برخی گروه‌های خونی قیمت كلیه‌دهنده نیز تغییر می‌كند. برای پی بردن به صحت این حرف‌ها فقط كافی است كه یك روز سر به مركز اهدا یا بیمارستان هاشمی‌نژاد بزنید به‌راحتی با تمام آنها آشنا می‌شوید. تمام مردمی كه آنجا هستند برای خودشان یك پا دكتر و البته دلال هستند در امور كلیه، براین اساس اهداكنندگان كلیه با گروه خونی B و A مثبت بین 8 تا 10 میلیون تومان پول مطالبه می‌كنند، كلیه با گروه خونی O مثبت هم همین حدود معامله می‌شود و قیمت كلیه با گروه خونی AB مثبت كه كمیاب‌تر است به 15 تا 16 میلیون تومان می‌رسد و البته گاهی تا 20 میلیون تومان هم خرید و فروش می‌شود. نكته جالب حرف‌های بعضی از دلالان این است كه همانند مشاوران املاك جا برای چانه‌زدن و تخفیف هم دارد. برای اینكه بتوانم این مساله را باور كنم تصمیم گرفتم تا با یكی از این شماره‌ها تماس بگیرم.

چند شماره مختلف را نگاه كردم، اكثرا با پیش شماره‌های 0919 یا ایرانسل بودند، همین‌طور كه فكر می‌كردم، پسرك جوانی از كنار من رد می‌شد، آرام به من گفت كه از این لیست پایین شماره انتخاب كن اینها بهتر پاسخگو هستند. شماره‌یی را انتخاب كردم و تماس گرفتم. بعد از یكی، دو بوق گوشی را برداشت. گفتم: خسته نباشید برای این آگهی كلیه زنگ می‌زنم. /می پرسد: فروشنده‌یی یا خریدار؟/گفتم: چطور؟ مگه فرقی هم دارد؟/گفت: اگر خریداری كه قیمت بدهم توافق كنیم تا به فروش برسد اگر هم فروشنده‌یی كه خب می‌شنوم بگو. / با اینكه به طرز عجیبی تعجب كرده بودم و شاید اصلا نمی‌دانستم كه باید چه چیزی بپرسم، گفتم: چه گروه خونی داری؟/ گفت: هر چی بخوای دارم. ولی O منفی گرونتره. / از چند نفر قبل از او درباره گروه‌های مختلف خونی اطلاعاتی به دست آورده بودم، گفتم: من شنیده بودم كه AB گرونتره، شما كه چیز دیگری می‌گویی/ خیلی آرام از پشت تلفن خندید و گفت: معلومه كه تا حالا اصلا زنگ نزدی، ایرادی نداره برات توضیح می‌دهم. ببین فرق عمده‌یی ندارند با هم، نهایتا دو تا چهار میلیون اختلاف است./ جوری درباره دو تا چهار میلیون حرف می‌زد كه خبر نداشت مردی برای همین دو میلیون می‌خواهد كلیه بفروشد تا اسباب و بچه شش ماهه‌اش آواره نشوند. پرسیدم: چرا گرونتره؟/ خب برای اینكه كمیاب تره.

گفتم پس بگذارید من حساب كنم كه كلیه از نظر این حساب و كتاب‌های شما چه اندازه قیمت دارد، مجددا تماس می‌گیرم. گفت: چند سالته؟ گفتم: 22 سال، گفت خوبه پس كلیه ات زیاد هم مشكل نداره و قاعدتا باید سالم باشد. گروه خونی‌ام را پرسید و گفت هر قیمتی بهت دادند من یك تا دو میلیون بیشتر خریدارم. هر وقت كلیه خواستی زنگ بزن! در خدمتیم!البته عوامل دیگری مثل سن اهدا‌كننده، مجرد یا متاهل بودن او نیز در كنار گروه خونی‌اش در تعیین قیمت كلیه موثر است. در این بین هم گیرندگان كلیه و هم‌دهندگان كلیه از ساز و كار اداری انجمن حمایت از بیماران كلیوی و به نوعی نوبت‌دهی طولانی این انجمن برای انجام عمل پیوند گله و شكایت دارند به‌طوری كه برخی از فروشندگان كلیه می‌گویند كه برای اهدای كلیه باید سه ماه و برای دریافت كلیه باید حداقل سه ماه منتظر بمانیم. از طرف دیگر در این بین دلالانی وجود دارند كه اقدام به خرید و فروش كلیه می‌كنند و در بالا و پایین‌كردن قیمت‌های كلیه نقش موثر دارند.

قنبر 32 ساله می‌گوید: با هشت میلیون تومان مشكل من حل نمی‌شود. می‌خواهم همین 9 میلیون را بدهم وام بگیرم تا مشكلم حل شود. فردی از طریق انجمن حمایت از بیماران كلیوی اقدام كرده بود، راضی بود تا 10 میلیون هم بدهد ولی چون از طرف انجمن اقدام كرده بود قبول نكردم چرا كه مراحل اهدای كلیه در انجمن طولانی است. اگر كلیه را بفروشم و بتوانم از بانك هم وام بگیرم تا حدود زیادی مشكلم برطرف می‌شود. البته شنیده‌ام كه برخی بیمارستان‌های خصوصی تا 20 میلیون هزینه پیوند كلیه می‌گیرند.

پیرمردی كه خانه‌اش نزدیكی‌های مركز اهداست متوجه می‌شود كه من خبرنگار هستم و آرام نزدیك می‌شود، به من گفت كه كاشكی می‌توانستید در روزنامه‌ها و بقیه مطبوعات به شورای شهر تهران یا شهرداری پیشنهاد می‌دادید كه اسم این كوچه‌ها را بگذارند كوچه كلیه تا این‌گونه مسوولان اگر زمانی از خیابان‌ها رد می‌شدند شاید با دیدن یكی از آنها فكری به حال این معضل كنند.

زن میانسالی را نزدیكی‌های بیمارستان لبافی‌نژاد دیدم كه سرگردان بود و مشخص بود كه اهل تهران نیست. خودم را به نزدیكی‌های او رساندم و گفتم: اگر كمكی می‌خواهید در خدمت هستم. زن از كرمانشاه به تهران آمده بود تا كلیه خود را به فروش بگذارد، گفت: اینكه می‌گویند دیوارها و پلاكاردهای مخصوصی برای فروش كلیه در تهران هست، پس چرا من نمی‌بینم؟ از آن شماره‌هایی كه دلالان كلیه بودند دو شماره را به او دادم. مرضیه - 38 ساله از كرمانشاه به تهران آمده است تا خرج عروسی دخترش را با فروش كلیه خود فراهم كند، گفتم عروسی به این قیمت كه شما كلیه خودتان را به فروش برسانید؟ گفت در شهر ما وقتی زمان عروسی دختر رسیده باشد و خواستگار هم خوب باشد دیگر نباید صبر كرد و هر طور كه هست باید دخترم را خوشحال كنم. او خبر ندارد كه من به تهران آمده‌ام برای این كار و اگر بتوانم كلیه خود را بفروشم به او می‌گویم چند روزی برای كار به جایی رفته بودم كه تلفن نداشت. زن آرام هنگامی كه حرف می‌زد از گوشه چشمانش قطرات اشك جاری می‌شد. جمله‌یی كه از صبح چندین‌بار شنیده بودم را او هم به من تحویل داد: «اگر مجبور نبودم كه این كار را نمی‌كردم. واقعا مجبورم.» زن با یكی از شماره‌هایی كه به او دادم تماس گرفت و شروع به چانه‌زدن سر قیمت كلیه خود كرد. از قرار معلوم گروه خونی‌اش كمیاب بود و به محضی كه فهمید حدود چهار میلیون تومان بیشتر رقم اول به دلال پشت خط قیمت داد. قرار شد آزمایشات خود را تكمیل كند و مجددا با او تماس بگیرد.

مهم‌ترین وظیفه كلیه‌ها برداشت مواد زاید از خون و بازگرداندن خون تصفیه‌شده به بدن است. هر دقیقه حدود یك لیتر خون (یك پنجم خونی كه توسط قلب پمپ می‌شود) از طریق سرخرگ كلیوی وارد كلیه‌ها می‌شود. پس از اینكه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ‌های كلیوی به بدن باز می‌گردد. كلیه‌ها همچنین آب بدن را تنظیم می‌كنند، مواد زاید را برداشت می‌كنند و هورمون‌های مورد نیاز بدن را می‌سازند. از حدود 20 سال پیش كه قانون اهدای كلیه از زنده در كشور ما به تصویب رسید تاكنون بیش از 16 هزار نفر در كشور پیوند كلیه گرفته‌اند و سالانه حدود هزار و 500 نفر از این طریق از رنج دیالیز رها می‌شوند.

بر این اساس اهداكنندگان كلیه به صورت عرفی مبلغی به ازای كاری كه انجام می‌دهند از‌گیرنده دریافت می‌كنند كه این میزان تا حدود پنج میلیون تومان پذیرفته شده است اما بازار كاذب خرید و فروش كلیه این هزینه را برای گروه‌های مختلف خونی تغییر

داده و تا مرز 20 میلیون تومان و گاه بیشتر كشانده است.

خیلی از مردمی كه به‌ویژه از شهرستان‌ها مسیرهای سختی را طی كرده بودند و به تهران آمده بودند قصد نداشتند كه توسط دلال این كار را انجام دهند اما از فرآیند سخت و بسیار طولانی اهدا ناراضی بودند و از اینكه مسوولان رسیدگی نمی‌كردند تصمیم به معامله با دلال‌ها گرفته

بودند.

علی اصغر 42 ساله به ما گفت: «نزدیك به دو سال است كه به من می‌گویند اسم شما در لیست هست و هنوز نوبت به شما نرسیده، اما خب من واقعا بیشتر از این نمی‌توانم منتظر بمانم. واقعا هیچ كسی دوست ندارد كه با این دلالان كه هیچ چیزی نمی‌فهمند طرف شود ولی برخورد خود مسوولان باعث می‌شود تا ما به دلالان پناه ببریم. از دو سال پیش تا امروز كه تصمیم به این كار گرفته‌ام روزهای سختی را می‌گذرانم.

دو سال پیش ورشكست شدم و حالا با قرض زندگی می‌كنم.

راهی به جز فروش كلیه برای من نمانده است در این دوسال چندبار خواستم از تصمیم خود منصرف شوم اما خب واقعا هیچ راهی جز این كار برایم باقی نمانده است.»

به قول یكی از محلی‌های كوچه فرهنگ حسینی دیواری اینجاست كه آخرین امیدها روی آن نوشته می‌شود، یعنی كسانی كه به هر روشی نتوانسته‌اند كلیه بخرند یا بفروشند یا در لیست‌های چند ساله مانده‌اند روی این دیوار می‌نویسند.

رضا 38 ساله در نزدیكی‌های بیمارستان هاشمی‌نژاد آخرین نفری است كه با او گفت‌وگو می‌كنم. رضا نزدیك به سه ماه است كه دیالیز می‌شود و به‌شدت مشكل مالی دارد او دیگر نمی‌تواند هزینه‌ درمان خودش را بپردازد، نزدیك به یك سال است كه در لیست اهداست و خبری از كلیه برای او نمی‌شود، رضا به ما گفت: «با چند دلال هم صحبت كرده‌ام اما خب خودم خنده‌ام می‌گیرد من حتی نمی‌توانم هزینه‌های دیالیز را بدهم دیگر چه برسد به خرید كلیه، شرایط طوری شده است كه واقعا نمی‌دانم باید چه تصمیمی بگیرم، حتی قرص‌ها هم بسیار گران شده است.»

این مردمی كه حرف‌هایشان را خواندید و این دلالان كلیه همه بخشی از این شهر هستند یا بهتر است بگوییم مردم ایران هستند.

وقتی در یك كوچه از تمام ایران آمده‌اند تا برای ادامه زندگی خودشان كلیه بفروشند یا گروهی برای ادامه زندگی كلیه خریداری كنند نشان می‌دهد كه مساله شاید بیشتر از اینها باید بررسی و پیگیری شود. تهران شهر كلیه است، شهری كه در تمام موارد از جمله سلامت در بین شهرهای جهان رتبه و جایگاه خوبی ندارد حالا چند سالی است كه گرفتار خرید و فروش غیرقانونی كلیه هم شده است.

اینكه مسوولان چه زمانی برای این مساله فكر اساسی می‌كنند هنوز برای مردم مشخص نیست و خیلی از مردم از فرآیند قانونی خرید و فروش هم ناراضی و پشیمان هستند.