اوایل دهه 70 طرح پزشك خانواده در مجلس كلید خورد، اما به دلایلی اجرای آن تا دهه 80 معلق ماند. با اختصاص اعتبار در سال 84 برای نخستین بار اجرای این طرح با جذب پزشك از طریق دانشگاههای علوم پزشكی آغاز شد. اما با گذشت 8 سال با كوله باری از مشكل و چالش نتیجه مثبتی به همراه نداشت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ موضوع پزشك خانواده، در قانون بیمه خدمات درمانی همگانی در سال 1373 به تصویب رسید و در ماده 12 آن مشخص شد باید خدمات بیمه درمانی و بهداشتی چگونه به روستاییان ارائه شود. همچنین میزان سرانهای كه دولت باید از طریق بیمه خدمات درمانی تأمین كند، معلوم و گفته شد كه در آغاز كار باید معادل حدود 40 درصد سرانه شهرنشینان باشد. در زمان تصویب این قانون، مشخص شد كه مبالغ مورد نیاز، باید از كدام منابع تأمین و اجرای طرح چگونه آغاز شود. ولی تا پایان سال 1383 كه بودجه سال 1384 در حال تصویب در مجلس بود، این بیمه برقرار نشد و نبود بودجه و اعتبار مشخص برای بیمه روستاییان اصلیترین مانع آن بود.
در نهایت، در زمستان 1383 مجلس شورای اسلامی با تغییر ردیفهای اعتباری، حدود 300 میلیارد تومان به اجرای بیمه روستاییان طبق ماده 12 قانون برنامه خدمات درمانی همگانی و اجرای طرح پزشك خانواده اختصاص داد كه از اجزای بسیار مهم و كلیدی برنامه بیمه روستاییان بود و از ابتدای سال 1384 به تدریج با تأمین اعتبار، جذب پزشكان خانواده از طریق دانشگاههای علوم پزشكی زیرنظر وزارت بهداشت شروع شد.پس از آن اجرای این طرح به صورت آزمایشی در چند استان آغاز اما عدم تمایل پزشكان برای اعزام به مناطق محروم و بیتوجهی سازمانهای بیمه گر برای تحقق حقوق و مزایای پزشكان حاضر در این طرح اجرای آزمایشی این طرح را با كاهش شدید نیروی انسانی مواجه كرده به بنبست رساند.
با وجود همه كمبودها در حوزه اجرای طرح پزشك خانواده، سید حسن قاضیزاده هاشمی وزیر دولت یازدهم چندی پیش در گفتوگو با ایران از اختصاص 10 درصد بودجه سال 92 برای اجرای این طرح خبر داد و گفت:تاكنون از 2هزار میلیارد تومان اعتبار تعیین شده دراین بخش 50 میلیارد تومان اختصاص یافته است. اما این موضوع تنها مشكل موجود در زمینه اجرای طرح پزشك خانواده نیست هر چند مهمترین مشكل به شمار میآید. براین اساس سعی كردیم برای روشن شدن موضوع با دكتر علیرضا زالی رئیس سازمان نظام پزشكی به گفتوگو بنشینیم.
شما به عنوان مقام مسئول دولت یازدهم در حوزه نظام پزشكی و كسی كه سالها در این حوزه خدمت كرده است، چالش و مشكل اصلی بر سر راه اجرای طرح پزشك خانواده را چه میدانید؟
در تجارب سالهای اخیر به ویژه ویرایش نسخه سطح یك و سطح دو پزشك خانواده به دلیل عدم تحقق زیرساختهای فرهنگی و اجرایی در كنار عدم تأمین اعتبار مستمر و مكفی، برای اجرای این طرح ملی با چالشهای فراوانی روبهرو بودیم. در نتیجه در اجرای ناقص این طرح، نه تنها رضایت جامعه پزشكی تأمین نشد، بلكه مردم نیز رضایتمندی از اجرای این طرح نداشتند.
بنابراین نیاز به زیرساختهای فرهنگی برای تحقق پزشك خانواده چیزی بود كه بر همه واضح و مبرهن بود. در زمینه پزشك خانواده و اجرای درست و نتیجه بخش آن علاوه بر آموزشهای لازم به جامعه پزشكی، طراحی مهندسی نوین و متقن بر شواهد علمی روز باید صورت میگرفت و این موضوع با تأمین اعتبارات پزشك خانواده كاملاً مقتضی و متناسب با حجم عملیات طراحی شده باید انجام میشد. بنابراین آنچه این طرح را به سر منزل اصلی خود میرساند اجرای طرح به شكل پایلوت در یك یا دو استان بهطور كامل و تحلیل و آسیب شناسی نسبت به آن بود. این اقدام میتوانست راه را در مسیر كشوری آسانتر و كم هزینهتر كند اما برهمه پیدا است كه این اتفاق رخ نداد.
درباره چگونگی اجرای غلط این طرح در سالهای اخیر توضیح دهید؟
آنچه در سنوات گذشته انجام شد این بود كه، هر نسخهای از طرح پزشك خانواده به عنوان دستورالعمل اجرایی حاكم میشد، قبل از اینكه نتایج پایلوت حاصل شود، سراغ نسخه بعدی میرفتند و این موجب شد، از هم گسیختگی و یك نگاه انتزاعی بر مجموعه حاكم شود. در سالهای گذشته اجرای نادرست این طرح نه تنها باعث كاهش پرداخت هزینه از جیب مردم نشد، بلكه در مواردی مانند فرآیندهای آزمایشگاهی، رادیولوژی و تصویربرداری در برخی مقاطع زمانی پرداخت از جیب مردم را افزایش داد.
رویداد تلخی كه ما با آن روبهرو هستیم و لازم است دولت محترم و وزارت بهداشت در آن وارد شود، اتفاقی است كه در بیمه روستایی افتاده است. با توجه به اینكه رئیس جمهور محترم اشاره فرمودند كه رسیدگی به وضعیت روستاییان باید در رأس برنامههای راهبردی دولت «تدبیر و امید» قرار بگیرد، باید توجه داشته باشیم كه بسیاری از دستاوردهای بیمه روستایی در حال حاضر مضمحل شده و 1200 نفر از پزشكان از مدار بیمه روستایی خارج شدهاند و به نوع پرداختها به پزشكان مستقر در بیمه روستایی آسیب جدی خورده است.
آنچه ضرورت قطعی آن احساس میشود این است كه بازنگری و بازآرایی در طرح بیمه روستایی صورت بگیرد تا حقوق پزشكان این طرح پرداخت شود. برخی پزشكان درباره وضعیت اسفناك خود در مناطق محروم در قالب پیامك مطالبی را ارسال میكنند. به عنوان مثال پزشكی از یاسوج در متن پیامك خود از عدم پرداخت حقوق پزشكان بیمارستان شهید بهشتی یاسوج با گذشت 6 ماه گلهمند است.
از آنجایی كه طرح پزشك خانواده، مصوبه قانونی است و قانون الزام آور است چه باید كرد تا این طرح با كمترین ضریب خطا در كشور به اجرا درآید؟
سیاست اجرای طرح پزشك خانواده یك سیاست ملی و جزو برنامههای بالادستی است. توجه ویژه دولت یازدهم و وزارت بهداشت نیز معطوف به اجرای آن است. اما برای اجرای این طرح ملی باید حتماً زیرساختها به صورت منطقی، علمی و كارشناسانه با نگاه عمیق ملی فراهم شود. در غیر این صورت آنچه اتفاق میافتد ممكن است اجرای غلط و غیركارشناسی و غیرصحیح و حتی آثار زیان بار را به دنبال داشته باشد. اجرای پزشك خانواده در كشوری مانند بریتانیا چیزی حدود 30 سال به طول انجامید. در صورتی كه برخی زیرساختهای آن در شروع كار آماده بود. در كشور كانادا و انگلستان مجدداً همه پروتكلهای پزشك خانواده مورد بازنگری قرار گرفت، زیرا مشخص شد آنها نیز در اجرا با چالشهایی روبهرو بودند.
بنابراین، این اقدام كارشناسی میتواند فی مابین وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشكی صورت بگیرد. براین اساس به دلیل ارتباطی كه سازمان نظام پزشكی با جامعه پزشكان دارد، به ویژه در دو استانی كه در خط اول ارائه خدمات پزشك خانواده هستند و گلایههای فراوانی هم در زمینه اجرای آن دارند، میتوانیم پل ارتباطی مناسبی در راستای تحلیل و آسیب شناسی اجرای این طرح باشیم.
پرداخت مستمر و منطقی، جبران خدمات جامعه پزشكی و متناسبسازی پرداختها با حجم عملیاتی كه در قالب طرح صورت میگیرد از اولویتهایی است كه سازمان نظام پزشكی برای اجرای هر چه بهتر پزشك خانواده در كشور برآن پافشاری دارد. بنابراین از آنجایی كه تعرفه گذاریها در گذشته برای پزشك خانواده متناسب با فعالیت نبوده است پزشكان در این زمینه میل باطنی خود را از دست دادهاند.
با توجه به كمبود اعتبار در بخش سلامت، چیزی كه وزیر بهداشت هم به آن اذعان دارد تمایل دولت یازدهم در اجرای این مصوبه قانونی را چگونه ارزیابی میكنید؟
اساس طرح پزشك خانواده از سوی جوامع پزشكی و كارشناسان حوزه سلامت مورد قبول است. اما اجرای آن به روال گذشته نتایج مثبتی را به دنبال نخواهد داشت. به هر ترتیب خوشبختانه دكتر هاشمی وزیر بهداشت قبل از گرفتن رأی اعتماد از مجلس جلسه تحلیلی و كارشناسی با موضوع طرح پزشك خانواده تشكیل دادند و ماحصل آن جلسه اقدام كارشناسی شدهای است كه در دستور كار وزارت بهداشت قرار دارد. بنابراین همه به این موضوع واقفند كه دولت یازدهم با گامهایی كه در ماههای نخست اجرایی كشور در حوزه سلامت مردم برداشته است، تا چه حد به اجرایی شدن این طرح نظر مثبت دارد. اما آنچه مطرح است این كه، طرح پزشك خانواده به یك پروسه زمانی قابل توجه نیاز دارد. میتوان گفت اظهار نظر وزیر بهداشت درباره اجرای این طرح در طول مدت 10 تا 15 سال، بسیار كارشناسانه بوده است. همه در دولت تدبیر و امید سعی در اجرای مصوباتی كه به سلامت مردم میانجامد، دارند. از جمله این مصوبات طرح پزشك خانواده است. بنابراین با توجه به اینكه طرح پزشك خانواده قرار است براساس طرح تحلیلی و همچنین بازخورد آنچه تاكنون در كشور اتفاق افتاده است انجام شود در یك برنامه زمانبندی شده به اجرا در خواهد آمد.
با توجه به اینكه یكی از مشكلات موجود بر سر راه پزشك خانواده نارضایتی پزشكان از حقوق و مزایا به ویژه در مناطق محروم است، در زمینه تخصیص اعتبار لازم به اجرای این طرح آیا تمهیداتی در وزارت بهداشت صورت گرفته است؟
ضمن اینكه اجرای این طرح نیاز به اختصاص اعتبار براساس گمانه زنی منطقی و تخمین علمی دارد، پیشنهاد مشخص سازمان نظام پزشكی این است كه در كنار وزارت بهداشت بتوانیم متناسب با حجم عملیاتی كه در نیمه دوم سال 92 و سال 93 در دستور كار است، یك تخمین واقعی از برآورد مالی این كار و بار مالی آن، متناسب با فعالیت و حجم كار پزشك خانواده و حجم مداخلاتی كه انجام میشود، در نظر بگیریم.
متاسفانه به دلیل مبهم بودن حجم عملیات، تا كنون میزان اعتبار مورد نیاز مشخص نیست، هرچند بودجه سال 92 به صورت ویژه، برای اجرای پزشك خانواده 2 هزار میلیاردی در نظر گرفت اما تاكنون مبلغ ناچیزی از آن تحقق یافته است و بعید است با توجه به شرایط اقتصادی كشور بخش عمده آن تحقق یابد.بنابراین اگر قرار است عددی را برای اجرای این طرح در نظر بگیریم، باید اعتبارات مستمر بوده و تضمینی برای ثبوت آن وجود داشته باشد. به هر تقدیر همه باید دست به دست هم دهیم این طرح در شأن ملت ایران به اجرا درآید.
برای موفقیت در این مسیر نیاز است یك دستورالعمل مدون كه مورد توافق جامعه پزشكی به عنوان صاحبان اصلی فرآیند و نهادهای مردم مدار تدوین شود، تا در سایه آن حقوق آحاد مردم در طرح پزشك خانواده استیفا شود. یكی از مهمترین زیرساختها در اجرای طرح پزشك خانواده فرهنگسازی است. اگر پزشك خانواده به عنوان یك طرح و الگوی اصلاحی نظام سلامت است، باید به نحو مقتضی انجام شود تا مردم حلاوت و شیرینی طرح را احساس كنند.
نظر شما