سلامت نیوز : هر کالایی که در داخل کشور تولید می شود بلافاصله همزادی پیدا می کند؛ همزادی درست مثل خودش که از هزاران کیلومتر آن طرف تر آمده ولی ارزان تر از نوع داخلی اش است. همزادی که توان همزیستی با آن یکی را ندارد و از همان ابتدا در پی نابودی اش است. امّا تبعات این همزادهای چینی همیشه فقط نابودی کالای مشابه داخلی نیست. بلکه گاه حتی می تواند سلامت هموطنان مان را تهدید کند. همچنان که مدتی است خطری از این قبیل خانه هایمان را روشن کرده است!

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ دیگر کمتر کسی است که در خانه اش از لامپ های رشته ای قدیمی استفاده کند و شاید بتوان گفت نسل این گونه لامپ ها در حال انقراض است. تقریباً یک دهه است که از ورود لامپ های کم مصرف در کشور می گذرد و در همین مدت زمان کوتاه،  جای خود را در سبد کالاهای مورد نیاز مردم باز کرده اما شیوه استفاده و نگهداری این لامپ ها به ویژه نوع چینی اش کمتر مورد توجه بوده و آموزشی در مورد آن داده نشده است.

خطر لامپ های چینی

همزمان با کاهش تعرفه لامپ در ماه های پایانی دولت دهم، این روزها بازار برق ایران شاهد ورود کانتینری از لامپ های غیراستاندارد چینی است که در این بین زنگ خطر روشن شدن لامپ های سرطان زا در خانه های ایرانی به صدا درآمده است.

هم اکنون به طور متوسط سالانه حدود 50 میلیون شعله لامپ کم مصرف برق در ایران مصرف می شود که معادل تولید مصرف در داخل کشور، ظرفیت تولید انواع لامپ کم مصرف ایجاد شده است. با وجود این در صنعت لامپ سازی همچون سایر صنایع استراتژیک ریز و درشت کشور در طول چند سال گذشته تاکنون ورود لامپ های بی کیفیت، پر مصرف و حتی غیر استاندارد و سرطان زا مشکلاتی را برای مردم و تولیدکنندگان داخلی به وجود آورده است.

در این بین تولیدکنندگان لامپ های ایرانی با تاکید بر این که دولت دهم در ماه های پایانی فعالیت خود تعرفه واردات لامپ را به نصف کاهش داده است، تاکید می کنند: واردات بی رویه و حتی قاچاق لامپ چینی به داخل کشور علاوه بر افزایش اوج مصرف برق، به دلیل افزایش تشعشعات UV و غیر استاندارد بودن سطح پوشش لامپ ها در آینده ای نزدیک مشکلاتی همچون بروز انواع سرطان ها را برای مردم ایجاد می کند.

به گزارش مهر"داود باقری"عضو هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان لامپ چند روز پیش با ادعای این که تشعشعات UV لامپ های چینی بیش از حد مجاز بوده و این موضوع سلامت خانواده های ایرانی را به شدت تهدید می کند، گفت: در این بین برخی از دستگاه های مسئول همچون موسسه استاندارد هر چند برای رعایت استانداردهای تولید لامپ در داخل کشور سخت گیری می کنند اما نسبت به واردات لامپ غیر استاندارد چینی بی تفاوت هستند.

وی با تاکید بر اینکه هم اکنون شاهد واردات و قاچاق گسترده لامپ چینی به صورت کانتینری از مبادی مرزی شرقی کشور هستیم، تصریح کرد: این در حالی است که لامپ های تولید شده ایرانی در مقایسه با لامپ چینی از نظر استاندارد، کیفیت و میزان نوردهی به مراتب در سطوح بالاتر و مطلوب تری قرار دارد.

وی با بیان این که هم اکنون حتی بسته بندی با حروف فارسی و به اصطلاح ایرانی و حتی برچسب شبنم لامپ های چینی در داخل همین کشور تولید و به ایران منتقل می شود، تاکید کرد: با این وجود مردم می توانند با دریافت ضمانت نامه از خریداران از ایرانی و یا چینی بودن لامپ با خبر شوند زیرا لامپ های چینی ضمانت نامه ندارند.

ولی آیا ظنّ آن نمی رود که تولید کنندگان داخلی برای نجات صنعت خود کمی در این باره اغراق می کنند؟ دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان لامپ در تشریح دلایل سرطان زا بودن لامپ های چینی، ادعا می کند:

در لامپ چینی از پوشش های فسفری بسیار ارزان قیمتی استفاده می شود که نمی تواند کل سطح شیشه ای و حباب لامپ را پوشش دهد و از این رو از سطح پوشش داده نشده اشعه UV متصاعد می شود.

قصه آمدن روشنایی چینی

آن چه مسلم است و حتماً شما هم شاهد آن بوده اید این است که هم اکنون بازار مملو از لامپ های کم مصرف چینی است که به قیمتی به مراتب کمتر از نمونه های داخلی عرضه می شود. تا این جای کار به نظر می رسد خرید لامپ های خارجی کاملا منطقی است و تولیدکننده ایرانی باید به جای نالیدن از این وضعیت راهی برای کاهش قیمت محصولات خود بیابد اما این ظاهر مسئله است و در صورت رقابت تولیدکننده ایرانی با محصول خارجی در شرایط برابر بی شک برد با ایرانی ها خواهد بود.

از سوی دیگر به گزارش اکونیوز توان قید شده روی لامپ های کم مصرف چینی معمولا غیرواقعی است به عنوان نمونه لامپ ۱۳ وات به اسم لامپ ۴۰ وات به مشتری عرضه می شود. وقتی وزارت نیرو 5 سال قبل تصمیم گرفت با هدف فرهنگ سازی برای استفاده از لامپ های کم مصرف اقدام به عرضه این محصول از شبکه توزیع دولتی کند، از طریق سابا (سازمان بهره وری انرژی) مناقصه ای برای خرید ۵۰ میلیون لامپ کم مصرف برگزار کرد. در مورد این مناقصه نقاط ابهام زیادی وجود داشت. سابا در حالی تصمیم به خرید این حجم عظیم لامپ کم مصرف گرفته بود که تولیدکننده های وطنی سرسختانه با این تصمیم مخالف بودند و تزریق این حجم از محصول به بازار را غیرمنطقی می دانستند. بدتر آن که در این مناقصه بیش از ۳۰ شرکت حضور یافتند و با وجود مراحل وقت گیر دریافت موافقت اصولی فعالیت صنعتی، بیش از سی شرکت بدون آنکه کمترین امکانات تولیدی داشته باشند در این مناقصه شرکت کردند و جالب تر این که ۸۰ درصد سهم این مناقصه به همین شرکت ها رسید و سهم تولید کننده های واقعی از ۲۰ درصد فراتر نرفت.

برخی از این شرکت ها لامپ کم مصرف چینی را وارد کشور کردند و برای توزیع در اختیار سابا قرار دادند. حال سوال این جاست که با «وجود قانون استفاده حداکثری از توان داخلی» چگونه میلیون ها عدد لامپ چینی به اسم لامپ ایرانی وارد کشور شده است؟ برخی از این شرکت ها پا را از این نیز فراتر نهاده و لامپ چینی آماده مصرف را با قید نام ایرانی روی آن و جعبه هایی به زبان فارسی با عبارت «ساخت ایران» وارد کشور کردند.

نکته این جاست که بخش عمده لامپ های چینی موجود در بازار ایران علاوه بر غیرواقعی بودن توان قید شده روی آن، محصولاتی کارگاهی هستند که کیفیتی یکدست ندارند.

"مسعود اصغریان رضایی" از کارشناسان ارشد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با تایید این مطلب می گوید: بیشتر لامپ هایی که به صورت آماده وارد کشور می شود، نه در واحدهای کارخانه ای بلکه در کارگاه های خانگی و با دادن اجزا به خانواده های چینی تولید شده و به همین دلیل از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند.

هشدار وزارت بهداشت

امّا خوشبختانه وزارت بهداشت به عنوان مسئول مستقیم این قضیه 3 سال پیش به مردم هشدار داد که استفاده از این لامپ ها به دلیل کیفیت پایین، میزان نفوذ اشعه ماورای بنفش به محیط را افزایش می دهد.

29 آذر ماه 1390 بود که رئیس اداره پرتوهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره عوارض پرتوی لامپ های کم مصرف چینی هشدار داد و گفت: لامپ های کم مصرف با لایه داخلی موسوم به"فلورسنت"اندود می شوند تا اشعه ماورای بنفش را به نور مرئی تبدیل کنند اما ممکن است برخی لامپ های چینی خوب اندود نشده باشند و اشعه ماورای بنفش از درزهای لایه فلورسنت به بیرون بتابد.

"علی گورانی"به ایرنا گفت: این تشعشعات عوارض جدی بر پوست و چشم دارد و از سوی دیگر سیستم ایمنی بدن را مختل می کند. سرطان پوست در کشور در بین مردان نخستین سرطان شایع و در بین زنان، دومین سرطان شایع به شمار می رود. همچنین پیرپوستی در کشور زودرس است و آب مروارید نیز یکی دیگر از بیماری های شایع کشور به شمار می رود که تمام این موارد به دلیل پرتوگیری بیش از حدمردم از اشعه ماورای بنفش است.

این مقام وزارت بهداشت همان زمان به مردم توصیه کرد حتما از لامپ های کم مصرف معتبر، تایید شده و استاندارد استفاده کنند و به دلیل ارزانی از لامپ های چینی یا غیراستاندارد استفاده نکنند.

ولی ایراد کار این جا بود که این هشدار و اطلاع رسانی به هر دلیل پی گیری نشد و در سطح وسیع و به روش های گوناگون اطلاع رسانی نشد.

. . . ولی بعضی خطرناک ترند

در این بین اغلب کارشناسان بر این باورند که لامپ های کم مصرف به طور کلی زیان بار هستند ولی اگر لامپی بی کیفیت هم باشد، خطراتش به مراتب بیشتر است.

"حجت کارگر" از کارشناسان بهداشت محیط و حرفه ای در این باره می گوید: پرتوهای ماورای بنفش از یک سو برای بدن لازم است و کمبود آن باعث کمبود ویتامین D در بدن و ایجاد بیماری نرمی استخوان می شود و از سوی دیگر چنان چه مقدار پرتوی دریافتی کنترل نشود می تواند عوارض زیانباری برای سلامت اشخاص داشته باشد. از طرفی شیوه استفاده و نگهداری از لامپ های کم مصرف، مهم است و به همین دلیل مردم باید با آگاهی از روش صحیح استفاده از این لامپ ها، خطرهایش را به حداقل برسانند.

آن گونه که این کارشناس مسئول می گوید، این لامپ ها حاوی بخارهای جیوه که جزو نوروتوکسین ها محسوب می شوند، هستند، به همین دلیل اگر بشکنند این بخارها وارد هوا می شوند و می توانند خطرناک باشند. از سوی دیگر، اشعه ماورای بنفش هم به مقدار ناچیزی تولید می شود که این نکته را نیز باید جدی گرفت. مردم باید از لامپ های فلورسنت فشرده طوری استفاده کنند که نشکنند. چون لامپ های رشته ای قدیمی حتی اگر می شکستند، خطری نداشت، درحالی که عوارض زیانبار این لامپ های جدید از زمان شکستن ایجاد می شود.

کارگر در پاسخ به این پرسش که آیا این لامپ ها در حالت عادی نیز می توانند خطرناک باشند، تاکید می کند: «مقدار اشعه ماورای بنفش ساطع شده از این لامپ ها جدی نیست، اما بهتر است حداقل 30 سانتی متر از این لامپ ها فاصله بگیرید. از طرفی، با وجود آن که گفته می شود میزان بخارهای جیوه ناچیز است، اما اگر لامپ بشکند، این بخارها به سرعت در هوا پراکنده و وارد ریه ها می شود و چون جیوه از فلزات سنگین است، سیستم اعصاب را درگیر می کند و ممکن است مسمومیت عصبی ایجاد کند.

کارگر با اشاره به بهترین محل های استفاده از لامپ های کم مصرف، می گوید: بهتر است در محل هایی که افراد مدت طولانی در آن جا حضور دارند از این لامپ ها استفاده نشود و در عوض در مکان های عبور و مرور، راهروها، پارکینگ ها و دست شویی ها از این نوع لامپ ها استفاده شود.

ولی درباره لامپ های بی کیفیت چینی چطور؟ این کارشناس بهداشت تأکید می کند: استفاده از لامپ های بی کیفیت که نشان تجاری معروف و معتبری ندارند و ارزان قیمت تر هستند، عوارض جدی تری در پی دارد. مثلا ممکن است لایه فلورسنت آن ها درز و ترک داشته باشد که در این صورت اشعه ماورای بنفش به نور مرئی تبدیل نمی شود و بیشتر وارد محیط خواهد شد. مردم باید لامپ هایی را بخرند که نشان تجاری معتبر و شناخته شده داشته و حتما دارای نشان استاندارد باشند. به هیچ وجه نباید به لامپ های خارجی که بی نام و نشان هستند و علامت استاندارد ندارند،  اعتماد کرد. در هر صورت لامپ های کم مصرف باید دورتر از بدن انسان و با فاصله بیشتری به کار رود . حال اگر کیفیت ساخت لامپ ها و به ویژه غشای درون حباب پایین باشد طبیعی است که عوارض آن نیز افزایش چشمگیری می یابد و چه بسا به مرحله خطرناکی برسد.

وی به شیوه استفاده از لامپ های کم مصرف در سایر کشورها نیز اشاره می کند: معمولا در کشورهای دیگر لامپ های فلورسنت فشرده به صورت یک پک و همراه لامپ و بروشورهای آموزشی که حاوی نکته های مصرفی و کاربردی است، به مردم عرضه می شوند اما متأسفانه در کشور ما چنین آموزش هایی وجود ندارد.

همچنین متخصصان پوست درباره استفاده از این گونه لامپ های بی کیفیت هشدار می دهند. دکتر"محمد نیلفروش زاده"رئیس مرکز تحقیقات پوست و سالک در این باره به «سلامت» می گوید: تاثیر مستقیم پرتوهای نوری لامپ های مهتابی یا فلورسنت بی کیفیت به علت وجود اشعه UV بیشتر، برای پوست مضر است و حداقل باعث افزایش چین و چروک پوست صورت و ایجاد کک و مک می شود.»

وی توضیح می دهد:  بررسی های انجام شده نشان می دهد میزان تابش پرتوهای اشعه ماورای بنفش از یک لامپ معمولی فلورسنت بیش از 2800 نانومتر است که همین مقدار اشعه، باعث ایجاد تغییرات پاتولوژیک در سلول های پوست می شود. این در حالی است که هنوز مشخص نشده چند نانومتر اشعه مضر از لامپ های وارداتی بی کیفیت ساطع می شود و خطر آن ها چند برابر است. وی با بیان این که افرادی که پوست حساسی دارند بیش از دیگران از این لامپ ها آسیب می بینند، تاکید می کند: چون میزان پرتوی ناشی از این لامپ ها از لامپ های معمولی بیشتر است، آسیب آن به پوست های حساس بیشتر خواهد بود. آن گونه که این متخصص پوست بیان می کند: براساس گزارش کارشناسان انجمن پوست انگلیس، لامپ های کم مصرف باعث تسریع ابتلا به بیماری های پوستی، از جمله سرطان پوست و سرگیجه و میگرن در افراد مبتلا به صرع می شوند بنابراین بهتر است نور این لامپ ها با استفاده از محفظه های مشبک  محصور شود تا پرتوهای مستقیم نور هنگام تابش بشکنند و در محیط پخش شوند. افرادی که روزانه بیش از 4 ساعت در معرض این نورها قرار می گیرند، باید از کرم ضدآفتاب استفاده کنند. به گفته دکتر نیلفروش  زاده، بهتر است نور لامپ های فلورسنت را با نور زرد لامپ های معمولی ترکیب کنیم تا ضمن ایجاد روشنایی مطلوب تا حد زیادی از خطر تابش خالص این نورها کاسته شود.

از سوی دیگر به گفته متخصصان چشم لامپ های کم مصرف با کیفیت هم مقادیر ناچیزی اشعه UV یا ماورای بنفش دارند که در درازمدت می تواند زمینه ابتلا به ناراحتی چشمی را ایجاد کند. حال تصور کنید که این لامپ ها بی کیفیت هم باشند و لایه محافظ آن ها به معنای واقعی"محافظ"نباشد.

دکتر"میلان"جراح و متخصص بیماری های چشم به طور خاص در این باره می گوید: سطح بیرونی چشم  یا همان سفیدی چشم، زمانی که به مدت طولانی در معرض اشعه این لامپ ها قرار گیرد، رنگدانه های کاهی متمایل به قهوه ای ایجاد می کند که به تدریج پررنگ تر می شوند و سفیدی چشم را کدر می کنند. علاوه بر این، همه می دانیم اشعه UV در طولانی مدت باعث ابتلا به آب مروارید خواهد شد. به همین منظور امروزه دانشمندان لامپ های OLED را ساخته اند که هم میزان نور آن بیشتر است و هم اشعه ماورای  بنفش تولید می کند که بی ضرر است و قرار است این لامپ ها کمتر از 2 سال دیگر به بازار بیایند.

این عضو سابق هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که عوارض بیان شده در طولانی مدت به وجود می آیند، تاکید می کند: بهتر است صنایع ما هنگام ساخت، پلیمری برای این لامپ ها بسازند که این اشعه از آن رد نشود. همچنان که در کشورهای صنعتی این لامپ ها در محفظه های پلاستیکی قرار دارند تا اشعه از آن ها رد نشود. حال اگر لامپی تولید یا وارد شود که میزان خروجی UV آن به هر دلیل بیشتر باشد کلیه عوارض مطرح شده در زمان کمتر و با شدت بیشتری خود را نشان خواهد داد.

مسلم است که در باره کم و کیف استفاده از لامپ های کم مصرف استاندارد صحبت ها و تحقیقاتی صورت گرفته است ولی در باره لامپ های چینی که سال هاست وارد کشور می شود و ظاهراً کیفیت آن روز به روز کاهش می یابد، حساسیت یا اقدام خاصی به چشم نمی خورد. این در حالی است که لامپ های کم مصرف بیش از 20 سال است که در جهان مصرف می شوند و همواره دانشمندان در مورد جیوه به کار رفته در آن و پرتوهای ماورای بنفش آن ها و تاثیری که بر سلامت انسان می گذارند هشدار داده اند. این خطر به قدری جدی است که وزارت بهداشت انگلیس هشدار داده است که در صورت شکستن لامپ های کم مصرف بلافاصله باید محل را حداقل به مدت 15 دقیقه ترک کرد زیرا جیوه موجود در این لامپ ها می تواند باعث بروز میگرن، اختلال حواس، عدم تعادل و... بشود. همچنین ثابت شده است که در خاکی که این لامپ ها بر روی آن شکسته شده است تا چندین سال هیچ گیاهی قادر به روییدن نمی باشد. مضرات اشعه ماورای بنفش ساطع شده از این لامپ ها نیز به حدی است که دانشمندان توصیه می کنند اگر روزانه بیشتر از ۴ ساعت در معرض این نورها قرار می گیرید حتما از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید.

پس چرا وارد می شود؟

با این اوصاف، اکنون این سوال مطرح می شود که گذشته از زیان های بزرگ اقتصادی، با وجود خطرات زیادی که لامپ های کم مصرف چینی برای مصرف کنندگان دارد، چرا مسئولان اجازه ورود چنین کالاهای خطرناکی را می دهند؟ در اولین قدم به سراغ وزارت صنعت، معدن و تجارت می روم ولی متأسفانه در هزار توی بوروکراسی این وزارتخانه گم می شوم. در نهایت یکی از کارشناسان بخش بازرگانی این وزارتخانه در پاسخ به این سوال می گوید: برخی از کالاهای وارداتی بر اساس توصیه و سفارش های دولت است. در واقع دولت به هر دلیل تشخیص داده که باید آن کالا از کشور هدف وارد شود و ما نیز ثبت سفارش می کنیم. وی تأکید می کند که جزئیات و کیفیت آن کالا دیگر به آن ها ربطی ندارد و گمرک و سازمان استاندارد باید در این باره پاسخ گو باشند.

پیش از این یکی از کارشناسان ارشد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بر مشکوک بودن لامپ های کم مصرف چینی صحه گذاشته بود، سعی می کنم پاسخ سازمان ملی استاندارد را نیز در خصوص دلیل ممانعت نکردن از ورود این لامپ ها کسب کنم ولی موفق به مصاحبه با هیچ یک از مسئولان این سازمان نمی شوم.

با این حال جای تعجب دارد که با توجه به ادعاهای مطرح شده کسی مانع ورود این کالای خطرناک به کشور نمی شود و هنوز حتی تحقیق علمی و جامعی در این خصوص صورت نگرفته تا پاسخ گوی نگرانی هموطنان باشد و مشخص شود که اگر ادعاهای مطرح شده صحت دارد، چه کسانی مسئول اند و چگونه باید جلوی ادامه این واردات خطرناک را گرفت و حتی نسبت به جمع آوری این گونه بمب های کوچک خطرناک اقدام کرد.

همین دیروز بود که آگهی بزرگ تبلیغاتی به چشمم خورد با این عنوان:"فروش ویژه لامپ کم مصرف چینی با یک سال گارانتی تعویض".

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha