کم‌اطلاعی از روند زایمان طبیعی و ناآشنایی با شیوه‌های تسکین درد زایمان از دلایل اصرار زنان باردار به انجام عمل جراحی سزارین است، درحالی‌که زایمان پروسه‌ای طبیعی است و در صورت نبود مشکلی خاص نباید به روش غیرطبیعی انجام شود. حدود 85 درصد از زایمان‌ها به هیچ‌گونه مداخله‌ای نیاز ندارند. از سوی دیگر، هزینة زایمان به روش سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی بسیار زیاد است. به همین دلیل، در پیشرفته‌ترین جوامع، همة تلاش‌ها برای کاهش سزارین و انجام زایمان طبیعی است.
طبق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شیوع سزارین در ایران به‌طور متوسط سه برابر بیشتر از آمار جهانی است و روندی رو به رشد دارد. این در حالی است که کشورهای پیشرفته، برای کاهش عمل سزارین، برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. مثلاً، پیشنهاد کالج تخصصیِ زنان و زایمان در امریکا، در سال 2001، کاهش ده درصدی آمار سزارین در یک دورة ده‌ساله بوده است. درحال‌حاضر، حدود 25 درصد از زایمان‌ها در این کشور به صورت سزارین انجام می‌شود و امریکایی‌ها تلاش می‌کنند که این آمار را در یک دورة ده‌ساله به 15 درصد کاهش دهند.
زایمان در آب
انسان به‌طور حسی و غریزی به اثر تسکین‌دهندگی آب علاقه‌مند است. بعد از سال 1700 میلادی، دانشمندان به ارزش و خواص آب پی بردند و در 1723 کتابی گمنام به نام درمان با آب در لندن چاپ شد که به فواید استفاده از آب در حالات مختلف ازجمله هنگام زایمان اشاره کرد. قرار گرفتن در آب به مادر احساس بی‌وزنی می‌دهد. آب باعث ایجاد فشار یکسان بر تمام اعضای بدن و کاهش انرژی ازدست‌رفته می‌شود. آب با فعال کردن گیرنده‌های اعصاب حسی‌ـ‌محیطی موجب کاهش درد، افزایش کیفیت انقباضات رحمی و افزایش ترشح آندروفین‌ها می‌شود. همچنین حالت شناور بودن در آب باعث افزایش حرکات مادر و امکان قرارگیری در وضعیت‌های مناسب در مراحل مختلف نزدیک به زایمان می‌شود. بنابراین، درد زایمان به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و نوزاد نیز در وضعیت عمومی مطلوب‌تری قرار می‌گیرد. علاوه بر این، میزان نیاز به استفاده از داروهای ضددرد به‌مراتب کمتر خواهد بود. حین انجام زایمان در آب، از میزان نیاز به مداخلات پزشکی کاسته می‌شود و عامل زایمان عملکردی به‌مراتب سهل‌تر از زمانی دارد که زایمان روی تخت انجام می‌شود. کاهش صدمات مجرای زایمان و نیاز کمتر به برش در ناحیة پرینه برای تسریع خروج جنین از دیگر مزایای این روش است. حرکات آزادانة مادر در آب، مداخلة فعالانة او در امر زایمان و خروج آرام نوزاد ازجمله فواید دیگر این روش محسوب می‌شوند.
اثر آرامش‌بخش آب اضطراب و ترس مادر را کاهش می‌دهد که این مسئله کاهش درد زایمان را نیز در پی دارد. کاهش درد منجر به ذخیره‌سازی انرژی مادر می‌شود که در مرحلة خروج نوزاد بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
زایمان با درد خفیفی آغاز می‌شود. رحم که از بافت عضلانی نیرومندی تشکیل شده است در دوران بارداری در حالت آرامش قرار دارد. با آغاز فرآیند زایمان، انقباضات پیش‌رونده‌ای در رحم ایجاد می‌شود. انقباضات رحمی نیروی کافی برای راندن جنین به سمت پایین فراهم می‌کند و به‌تدریج دهانة رحم باز می‌شود و زایمان پیشرفت می‌کند. اگر در هر کدام از این مراحل اختلالی رخ دهد، فرآیند زایمان کُند می‌شود و سلامت مادر و جنین به خطر می‌افتد. اثر آرامش‌بخشی آب موجب می‌شود تمام این مراحل با کمترین درد انجام شود و حالت رضایتمندی برای مادر به‌وجود آید.
سابقة زایمان در آب به سال 1803 برمی‌گردد؛ زمانی که زنی پس از تحمل 48 ساعت درد مداوم زایمان برای تسکین دردش داخل حوضچة آب گرم رفت و در کمال ناباوری آن‌قدر سریع و راحت زایمان کرد که فرصت خروج از آب را نیافت و نوزادش را در کمتر از یک ساعت در آب به دنیا آورد.
اثر شگفت‌انگیز آب بر کاهش درد زایمان بعدها محقق روسی، ایگور چارکوفسکی، را علاقه‌مند به انجام تحقیقاتی در مورد زایمان در آب کرد. او در سال 1963 دخترش را به صورت نارس در آب به دنیا آورد. متعاقب آن و در سال 1985، دکتر مایکل روزنتال مرکز زایمان خانواده را در فرانسه تأسیس کرد. درحال‌حاضر نیز این روش در بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکایی به کار گرفته می‌شود. در انگلستان، از سال 1992، خانة بهداشت عمومی اعلام کرده است که همة مراکز زایمانی باید شرایط زایمان در آب را برای مادران ایجاد کنند. تمام اتاق‌های زایمان بیمارستان عمومی دانشگاه وین و 15 اتاق زایمان در بیمارستان دانشگاه پلی‌تکنیک فنلاند مجهز به سیستم زایمان در آب هستند. همچنین 60 درصد مراجعان زایمانی در بیمارستان سلطنتی زنان، وابسته به دانشگاه سیدنی در استرالیا، مراحل اولیة زایمان خود را در آب سپری می‌کنند و یا زایمان خود را در آب انجام می‌دهند. در اواخر سال 2005 نیز اولین مرکز زایمان در آب در یکی از بیمارستان‌های استانبول ترکیه افتتاح و همزمان سمینار زایمان در آب در آن مرکز برپا شد.
زایمان در آب در ایران
حدود سال 1378، با توجه به حضور برخی ماماهای داخلی در سمینارها و کارگاه‌های خارج از کشور و کسب تجربة عملی در کشورهایی چون اتریش و فنلاند، فرهنگ‌سازی زایمان در آب در ایران نیز آغاز شد. از سال 1381 به بعد، مسئلة زایمان در آب در کنگرة ادواری سالیانة انجمن درد ایران و همچنین کنگرة بین‌المللی متخصصان زنان و زایمان مطرح شد و زایمان در آب به‌عنوان یکی از راه‌های کاهش درد زایمان مورد توجه جدی قرار گرفت.
زایمان در آب به صورت عملی در بیمارستان‌های شهید اکبرآبادی و لولاگر انجام شد. دکتر علی اخلاقی این طرح را در بیمارستان شهید اکبرآبادی به صورت پژوهشی و پایان‌نامه‌ای دنبال کرد و طی آن 60 زایمان در آب با موفقیت کامل انجام شد. پس از آن، یکی از بیمارستان‌های تأمین اجتماعی گنبد به تجهیز واحد زایمان در آب اقدام کرد. «دفتر سلامت مادر» وزارت بهداشت نیز، در برنامه‌های پروتکل زایمان طبیعی، زایمان در آب را نیز در نظر داشته و حمایت‌های مالی لازم را برای تجهیز بیمارستان‌ها انجام داده است.
تعریف زایمان در آب
دکتر علی اخلاقی می‌گوید: «فرآیند زایمان در آب به دو صورت انجام می‌شود. در یک روش، مادر قبل از زایمان در آب قرار می‌گیرد و در زمان خروج جنین از آب خارج می‌شود. در شیوة دیگر، مادر از زمان شروع درد زایمان در آب قرار می‌گیرد و تا زمان خروج جنین در آب می‌ماند. در واقع، مادر تحت نظر عامل زایمان، زمانی که دهانة رحم به اندازة چهار تا پنج سانتی‌متر باز شد (مرحلة فعال زایمان)، وارد آب می‌شود. ورود به آب قبل از این زمان به‌دلیل اثر تسکین‌دهندة زیاد آب ممکن است به تأخیر در مراحل بعدی زایمان منجر شود.»
سیمین تعاونی، کارشناس ارشد مامایی و کارشناس ارشد آموزش پزشکی، نیز طی مقاله‌ای که در پنجمین کنگرة اروپایی درد در استانبول ارائه کرده، آورده است: «قبل از زایمان، فرآیندی وجود دارد که مادر وارد مرحلة زایمانی می‌شود. این فرایند شامل انقباضات رحمی است که با درد مختصری نیز همراه است و پس از آن جنین به قسمت تحتانی مجرای زایمانی وارد می‌شود. این انقباضات لازمة خروج جنین هستند. برای اینکه مادر در این مرحله کمترین درد را تحمل کند و زایمان راحت‌تری داشته باشد، راهکارهای متفاوتی پیشنهاد می‌شود که گذراندن این فرآیند در آب یکی از این راه‌هاست و، به تشخیص عامل زایمان، مادر می‌تواند زایمان خود را در آب انجام دهد.»
وضعیت قرارگیری در آب
قرار گرفتن در آب به مادر احساس شناوری و بی‌وزنی می‌دهد. در نتیجه، تحرک و تغییر وضعیت برای او آسان می‌شود و می‌تواند فعالانه در روند زایمان مداخله کند. مادر در آب وضعیت آزاد دارد و در هر حالتی که مایل است، قرار می‌گیرد. البته مادران معمولاً وضعیت چمباتمه زدن را به خود می‌گیرند. ارتفاع آب وان ترجیحاً باید تا زیر شانه‌های مادر برسد. در این حالت، به علت تحریک نوک پستان‌ها، ماده‌ای به نام اکسی‌توسین ترشح می‌شود که به افزایش انقباضات کمک می‌کند و موجب تسریع زایمان می‌شود. طول و عرض وان باید به اندازه‌ای باشد که مادر به‌راحتی در آن قرار گیرد و عامل زایمان که در خارج از وان است امکان انجام دادن اقدامات لازم را داشته باشد. از دست دادن نسبی وزن در آب باعث ایجاد فشار یکسان بر تمام اعضای بدن می‌شود و اتلاف انرژی را کاهش می‌دهد. این وضعیت برخلاف فشار ثابت موضعی است که روی تخت زایمان به زن باردار وارد می‌شود.
استفاده از نوشیدنی هنگام زایمان در آب
با توجه به گرم بودن آب وان و از آنجا که در این روش از مایعات داخل وریدی استفاده نمی‌شود، احتمال از دست رفتن آب بدن مادر و کاهش فشار خون وجود دارد. به همین دلیل، با کنترل منظم فشار خون، مایعات حاوی گلوکز به مادر داده می‌شود.
وضعیت تنفس نوزاد در آب
در دوران بارداری، جنین داخل کیسة آب شناور است و زایمان در آب محیطی مشابه را برای او فراهم می‌کند. بنابراین، تنفس نوزاد در داخل آب مانند دوران جنینی است و خطر ورود آب به ریه‌ها وجود ندارد. از سوی دیگر، در چند لحظة اول به دنیا آمدن نوزاد، به‌دلیل اتصال بند ناف، مانند دوران بارداری اکسیژن کافی به او می‌رسد و خطری تهدیدش نمی‌کند. تماس نوزاد با هوا و تغییر دما باعث شروع تنفس نوزاد می‌شود و پس از خروج نوزاد از آب، بند ناف قطع می‌شود.
دکتر اخلاقی دربارة نحوة تنفس نوزاد در آب تصریح می‌کند: «جنین در رحم خون حاوی اکسیژن را از طریق جفت و بند ناف از مادر می‌گیرد و تنفس می‌کند. قلب جنین خون اکسیژن‌دار را به سرتاسر بدنش پمپاژ می‌کند. زمانی که خون از اکسیژن خالی و از مواد زائد پر می‌شود، از طریق بند ناف و جفت به مادر برمی‌گردد. از طرف دیگر، حرکات ریتمیک تنفسی جنین، که در واقع تمرین تنفس است، از طریق دیافراگم و عضلات بین‌دنده‌ای صورت می‌گیرد. این حرکات تنفسی ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از شروع درد زایمان آهسته یا متوقف می‌شوند. بنابراین، هنگام زایمان عضلات تنفسی جنین فعال نیستند.»
دکتر اخلاقی ادامه می‌دهد: «یکی از عواملی که موجب تنفس نوزاد می‌شود اختلاف دماست. با توجه به اینکه آب وان هم‌دمای مایع داخل کیسة آب است، نوزاد هنگام به دنیا آمدن تغییری را حس نمی‌کند و بنابراین تنفس او شروع نمی‌شود. به همین دلیل، بعد از به دنیا آمدن نوزاد عجله‌ای برای خارج کردن او از آب وجود ندارد، ولی نوزاد بیشتر از چند لحظه در آب نگه داشته نمی‌شود. تا زمانی که بند ناف سالم است و جفت کار می‌کند، نوزاد در شرایط پایداری مشابه زمان قبل و حین زایمان قرار دارد. نوزاد هنگام تولد در آب چشم‌های باز دارد و با آرامش و به‌طور شیطنت‌آمیزی دست و پای خود را در آب تکان می‌دهد. همچنین نوزاد در آب راحت‌تر بدن مادر را ترک می‌کند و اندام‌هایش به‌آسانی از هم باز می‌شوند. از سوی دیگر، نور و صدایی که در داخل آب دریافت می‌کند ملایم‌تر است.»
خروج جفت
مرحلة سوم زایمان (خروج جفت) خارج از آب انجام می‌شود، ضمن اینکه زایمان جفت بنا به صلاحدید پزشک در داخل آب نیز ممکن است صورت گیرد.
پس از زایمان
مادر، با دریافت آنتی‌بیوتیک و در صورت نیاز مُسکن، 12 تا 24 ساعت پس از زایمان ترخیص می‌شود و یک بار 48 ساعت بعد از زایمان و یک بار هم 28 روز پس از آن با تماس تلفنی کنترل می‌شود. روز دهم، مادر به صورت حضوری معاینه می‌شود و مسائل احتمالی از قبیل خونریزی، عفونت و مسائل شیردهی بررسی می‌شوند.
نبود احتمال عفونت برای مادر و نوزاد
سیمین تعاونی طی سخنرانی خود در کنگرة سالیانة درد گفته است: «طبق مطالعات انجام‌شده، تاکنون افزایش خطر عفونت با روش زایمان در آب گزارش نشده است، زیرا با استفاده از وان یکبار مصرف و مواد ضدعفونی‌کننده، استفاده از آب گرم جدید برای هر مادر، آنتی‌بادی‌های نوزادی مشابه آنتی‌بادی‌های مادری، همچنین حرکت رو به خارج نوزاد در مجرای زایمانی، احتمال ایجاد عفونت بسیار کمتر خواهد بود.»
در سال‌های گذشته به زنان گفته می‌شد که از حمام کردن در روزهای آخر بارداری خودداری کنند چون دهانة رحم در حال باز شدن است و امکان ورود میکرب‌ها به داخل رحم و بروز عفونت وجود دارد. درصورتی‌که زایمان در آب بدون هیچ‌گونه نگرانی در مورد احتمال بروز عفونت توصیه می‌شود. تنها احتیاطی که باید صورت بگیرد اطمینان از تمیز بودن آب است که عامل زایمان به دقت این مسئله را بررسی می‌کند. در واقع، قرار گرفتن در آب حتی میزان تجمع باکتری‌ها در داخل و اطراف واژن را کمتر می‌کند و احتمال عفونت را کاهش می‌دهد. دکتر مایکل روزنتال از مرکز زایمان خانواده گزارش می‌کند: «از میان حدود هزار زنی که تجربة زایمان در آب را داشته‌اند و نیز دو هزار زنی که فرایند زایمان را در آب گذرانده‌اند هیچ‌یک دچار عفونت نشده‌اند.»
سیمین تعاونی در سخنرانی دیگری در انجمن جمعیت علمی مامایی ایران گفته است: «با توجه به اینکه وان قبل از آبگیری کاملاً ضدعفونی و خشک می‌شود و آب آن سالم و بهداشتی است، بنابراین زایمان در آب کاملاً بی‌خطر است. در صورت اجابت مزاج مادر هنگام زایمان نیز آب وان تعویض می‌شود، ضمن اینکه احتمال اجابت مزاج مادر هنگام زایمان در آب نسبت به زایمان روی تخت بسیار کمتر است. طبق آزمایش‌هایی که در کشورهای اروپایی از گوش، بینی و مقعد نوزاد به عمل آمده، مشخص شده که از نظر بهداشت نوزاد هیچ تفاوتی بین زایمان در آب و زایمان طبیعی خارج از آب، که به صورت بهداشتی انجام گرفته است، وجود ندارد.»
مزایای زایمان در آب برای مادر
کاهش چشمگیر درد زایمان: با آرامش عضلات در آب، درد کاهش می‌یابد. گرمای آب موجب تحریک نوک پستان‌ها و ترشح ماده‌ای به نام اکسی‌توسین می‌شود که به افزایش انقباضات رحم و تسریع روند زایمان کمک می‌کند. دکتر علی اخلاقی در این باره می‌گوید: «مسئله‌ای که معمولاً موجب اضطراب و ناراحتی مادر در هنگام زایمان می‌شود نحوة قرارگیری روی تخت زایمان است، چون مادر روی تخت زایمان اجازة هیچ حرکتی را ندارد. درحالی‌که زایمان در آب این امکان را به مادر می‌دهد که در هر حالتی که مایل باشد، قرار بگیرد و چون قدرت عکس‌العمل از او سلب نمی‌شود، احساس آرامش بیشتری می‌کند و تا حد بسیار زیادی از استرس و درد او کاسته می‌شود.»
ذخیرة انرژی مادر: دکتر اخلاقی معتقد است: «مسئلة مهمی که نباید از نظر دور داشت، نگهداری انرژی مادر هنگام زایمان است. از دست دادن انرژی فرآیند زایمان را طولانی‌تر می‌کند، زیرا مادر در مرحلة دوم زایمان که قرار است نوزاد را به دنیا بیاورد انرژی کافی ندارد و این مسئله گهگاه به توقف فرآیند زایمان منجر می‌شود. در این شرایط، عامل زایمان مجبور به مداخله برای بیرون آوردن نوزاد خواهد شد.»
سیمین تعاونی نیز در کنگرة سالیانة درد در بیمارستان حضرت رسول (ص) گفته است: «راحت‌تر بودن مادر در حین انقباضات و در آرامش بودن عضلات مجرای زایمانی احتمال پارگی را به‌مراتب کمتر از زایمان در خارج از آب می‌کند. از طرف دیگر، نوزاد هم به همین دلایل تنش کمتری دارد و در اکثر موارد وضعیت بهتری خواهد داشت. علاوه بر این، چون فرآیند زایمان در آب بسیار با آرامش انجام می‌شود، عامل زایمان وقت خود را صرف برقراری ارتباط مؤثر و آرامش دادن به مادر می‌کند که این مسئله در ایجاد رضایت مادر از فرآیند زایمان بسیار مؤثر است.»
افزایش ترشح اکسی‌توسین درون‌ساز: در زایمان طبیعی، برای اینکه فرآیند زایمان زودتر به پایان برسد و مادر درد کمتری تحمل کند، به او آمپول فشار تزریق می‌شود. اما در زایمان در آب به تزریق آمپول فشار نیازی نیست، زیرا آب به‌دلیل خاصیتی که دارد موجب تنظیم انقباضات می‌شود.
نیاز کمتر به اپیزیوتومی (برش ناحیة پرینه) هنگام زایمان، گاهی برای اینکه نوزاد راحت‌تر به دنیا بیاید، لازم است برش کوچکی در ناحیة پرینه ایجاد شود. اما در زایمان در آب به این برش نیازی نیست. دکتر علی اخلاقی در این باره می‌گوید: «آب حالت ارتجاعی و انقباضی بیشتری به عضلات دهانة رحم می‌دهد و در برخی موارد که لازم است دهانة رحم حدود چند میلی‌متر دیگر باز شود، نیازی به اپیزیوتومی نیست.»
کاهش مداخلات پزشکی: در زایمان طبیعی، بسیار پیش می‌آید که فرآیند زایمان کُند و گاه حتی متوقف می‌شود. در این مواقع، عامل زایمان مجبور به مداخلات پزشکی و گاهی نیز انجام سزارین می‌شود. ازجمله مداخلات پزشکی می‌توان به تزریق اکسی‌توسین (آمپول فشار)، داروهای تسکین‌دهنده و مخدر، ضداسپاسم‌ها، انجام جراحی، استفاده از دستگاه مکنده برای بیرون کشیدن نوزاد، استفاده از فورسپس (چنگک)، یا انجام سزارین نام برد. اما حین زایمان در آب، در اکثر موارد، به این‌گونه مداخلات پزشکی نیازی نیست.
کاهش نیاز به مسکّن‌ها: ازجمله خواص دیگر آب خاصیت آرامش‌بخشی آن است. آب تا حد قابل توجهی موجب آرام شدن عضلات می‌شود و بنابراین به استفاده از مسکن‌ها نیازی نیست.
کاهش قابل توجه زمان زایمان: از آنجا که دهانة رحم باید حدود 10 سانتی‌متر باز شود تا نوزاد قادر به متولد شدن باشد، هرچه این زمان طولانی‌تر شود، مادر درد بیشتری را متحمل خواهد شد. در زایمان طبیعی، این زمان به حدود 10 ساعت می‌رسد اما در زایمان در آب مدت زمان زایمان حدود یک‌ونیم تا دو ساعت کاهش می‌یابد.
کاهش فشار بر بزرگ‌سیاهرگ زیرین: بزرگ‌سیاهرگ زیرین وظیفة خون‌رسانی به قسمت‌های پایین بدن مادر را برعهده دارد و از پشت رحم عبور می‌کند. هنگام زایمان در آب، با توجه به اینکه بدن مادر و جنین در آب سبک‌تر می‌شود، این رگ که در واقع از زیر جنین عبور می‌کند تحت فشار جنین نخواهد بود و خون‌رسانی به قسمت‌های تحتانی راحت‌تر انجام می‌شود. ضمن اینکه جریان خون جفت نیز افزایش می‌یابد و باعث بهبود اکسیژن‌رسانی به جنین می‌شود.
از دیگر مزایای زایمان در آب عبارت‌اند از: افزایش انقباضات مؤثر رحم، افزایش گردش خون در رحم، افزایش ترشح آندروفین‌ها، کاهش تحریکات حسی، کاهش خفیف فشار خون، و افزایش قطر لگن.
مزایای روان‌شناختی زایمان در آب نیز عبارت‌اند از: احساس بی‌وزنی و شناوری، توانایی تحرک بیشتر و قرار گرفتن در وضعیت‌های مختلف، احساس رضایتمندی از زایمان، مشارکت فعال در روند زایمان، کاهش ترس و خشم و اضطراب، افزایش میزان خودآگاهی و هوشیاری هنگام زایمان. افزایش حس پذیرش نوزاد، احساس آرامش و اطمینان و لذت به‌دلیل ویژگی آرامش‌بخشی آب، و افزایش ارتباط متقابل مادر و کودک (رابطة سمبلیک).
مزایای زایمان در آب برای نوزاد
درد زایمان همواره موجب ترس مادران از زایمان بوده و در بسیاری مواقع نیز آنها را از تولد فرزند دوم ترسانده است. گاه اتفاق می‌افتد که مادر به‌دلیل درد زایمان رغبتی به بغل کردن نوزاد خود ندارد. دکتر علی اخلاقی در این باره می‌گوید: «درد زایمان گاه موجب می‌شود مادر رغبتی به بغل کردن نوزاد و شیر دادن به او نشان ندهد. این در حالی است که هرچه فاصلة بین به دنیا آمدن و شیر خوردن نوزاد کمتر باشد، احتمال بروز عفونت در نوزاد نیز کمتر خواهد بود. از سوی دیگر، نوزاد پس از تولد به‌شدت به قند نیاز دارد که این ماده در شیر مادر به‌وفور یافت می‌شود. بنابراین، زایمان در آب، به‌دلیل کاهش چشمگیر درد، مادر را قادر می‌سازد به محض تولد نوزاد او را در آغوش بکشد و شیر بدهد.»
مسئلة دیگری که گهگاه هنگام زایمان طبیعی رخ می‌دهد خطر افتادن نوزاد و برخورد او با اجسام است که ممکن است به آسیب دیدن نوزاد منجر شود. علاوه بر این، عامل زایمان باید برای شروع تنفس نوزاد اقداماتی انجام دهد که این مسائل در زایمان در آب لزومی ندارد.
دکتر علی اخلاقی می‌گوید: «هنگام زایمان در آب، نوزاد پس از تولد در آب شناور می‌شود، بنابراین خطر برخورد با اجسام او را تهدید نمی‌کند. در ضمن، خاصیت آرامش‌بخشی آب موجب هوشیاری نوزاد خواهد بود. در زایمان طبیعی، عامل زایمان به محض به دنیا آمدن نوزاد از روش‌هایی مانند مالش کف پا و کمر نوزاد برای تحریک شروع تنفس استفاده می‌کند که در زایمان در آب این کارها لزومی ندارد. بنابراین، نوزاد احساس آرامش بیشتری خواهد کرد.»
سیمین تعاونی نیز در سخنرانی خود متذکر شده است: «زایمان در آب موجب بهبود جریان خون مادر می‌شود و جریان خون نوزاد را نیز افزایش می‌دهد. این وضعیت، هوشیاری نوزاد و افزایش تحرک وی را به همراه خواهد داشت.»
ممنوعیت‌های زایمان در آب
در مواردی که مادر بنا به تشخیص پزشک یا ماما قادر به انجام زایمان طبیعی نیست ممنوعیت زایمان در آب نیز وجود دارد. سایر موارد ممنوعیت زایمان در آب عبارت‌اند از: خونریزی زایمان قبل از موعد (تولد نوزاد نارس)، تطابق نداشتن بدن جنین با مادر، تولد جنین با باسن، دفع مدفوع جنین، مسمومیت‌های حاملگی، بالا بودن فشار خون در دوران بارداری، وجود تبخال دستگاه تناسلی، و ابتلای مادر به HIV.
سخن آخر
زایمان در آب یکی از راه‌های کاهش درد زایمان است. در سایت انجمن درد ایران آمده است که، در صورت تشخیص طبیعی بودن زایمان، روش‌های بسیاری برای کاهش درد زایمان و احساس رضایتمندی از فرآیند آن وجود دارد. ازجملة این روش‌ها می‌توان به استفاده از تکنیک‌های تنفسی، تن‌آرامی (Relaxation) و تمرکز، انتخاب وضعیت‌های مختلف زایمانی، استفاده از ماساژ، استفاده از گرما یا سرمای موضعی، گذراندن مراحل قبل از زایمان در وان آب گرم، و زایمان در آب اشاره کرد. همچنین استفاده از رایحه‌های طبیعی چون عطر گل شمعدانی، اسطوخودوس و رز، استفاده از آواهای مذهبی، آوای قرآن و موسیقی، برخورداری از حمایت همراه در هنگام زایمان، استفاده از طب فشاری، استفاده از طب سوزنی، تزریق زیرجلدی آب مقطر در ناحیة ساکروم، یوگاتراپی، و استفاده از هیپنوتیزم از دیگر روش‌های مؤثر برای کاهش درد زایمان هستند.
سخن آخر اینکه شناخت و انتخاب هر کدام از این روش‌ها به مادران کمک می‌کند که درد کمتری را طی فرآیند زایمان تحمل کنند. برای اثربخشی برخی از روش‌های فوق نیاز است که دوران بارداری اقدام شود. مادران عزیز برای انتخاب و استفاده از هریک از این روش‌ها می‌توانند با پزشک یا مامای خود مشورت کنند.
سلامت نیوز- منتشر شده درمجله زنان
نظر شما