1) شنیده‌ایم که با تکنولوژی مناسب می‌توان از روغن‌های مایع موجود روغن‌های جامدی تهیه کرد که حداقل ایزومر ترانس کمتر از 2 تا 3 درصد را داشته باشد و نمونه‌ای از این کارخانه در ایران وجود دارد. آیا این خبر درست است و اگر جواب مثبت است چرا کارخانه‌های دیگر با توجه به میزان بالای ضرر و زیان، در این زمینه حمایت نمی‌شوند؟
ع این فرآیند از طریق استریفیه کردن داخلی (اینتراستریفیکاسیون) امکان‌پذیر و محصول به‌دست آمده معمولاً فاقد ایزومر ترانس است. با توجه به این که این فرآیند در کشور ما نیز در یکی از کارخانجات فراوری روغن در حال بهره‌برداری است، نکته قابل توجه ارتباط بیشتر صنایع و دانشگاه‌ها است که بتوانند با الگوگرفتن از این فرایند نسبت به دستیابی به فناوری‌های جدید تولید روغن جامد فاقد ایزمرترانس که از نظر اقتصادی امکان‌پذیرتر و به‌صرفه‌تر باشند، اقدام کنند. فرایند مذکور نسبت به هیدروژناسیون که فرایند متداول فعلی است، بسیار گران بوده ولی به هر صورت با حمایت دولت و اراده صنایع ذی‌ربط قابل انجام است.
2) روغن‌های حلب 17 کیلویی که مخصوص قنادی‌ها است، چربی اشباع و ایزومرترانس بالایی دارد. گاهی این حلب‌ها توسط مردم خریداری و در مراسم عزاداری تکیه‌ها و نذری‌ها استفاده می‌شود. با وجود خطر بالای این نوع روغن، آن معاونت چه اقدامی خواهند کرد؟
روغن حلبی 17 کیلویی به صورت‌های مختلف در بازار موجود است. روغن مخصوص قنادی بر اساس استاندارد شماره 156-1 تولید می‌شود. این نوع از روغن با هدف استفاده در صنایع شیرینی‌پزی به بازار عرضه شده و دارای نقطه ذوب بالا و شکل و بافت مخصوص است که اساساً برای آشپزی در منازل، رستوران‌ها و مراسم غیرقابل مصرف است و نمی‌توان از آن استفاده کرد. اما روغن‌های 17 کیلویی مخصوص رستوران‌ها و پخت و پز با حجم بالا نیز به صورت جامد و مایع وجود دارند که براساس استانداردهای مربوط به خود تولید می‌شود. این نوع از روغن‌ها کاملاً منطبق با روغن مصرفی خانواده بوده و مصرف آنها بلامانع است.
3) قرار بود تمام بسته‌های روغن حاوی برچسب باشد، میزان اسید چرب ترانس و چربی اشباع روی آن ذکر شود ولی تعداد زیادی از کارخانه‌ها این بخشنامه را اجرا نکرده‌اند. در این مورد چه توضیحی دارید؟
نصب برچسب با اطلاعات کامل مورد نیاز مصرف‌کننده از مقررات نظارتی حوزه معاونت غذا و دارو است و ارائه این اطلاعات نقش مهمی برای بهبود فرهنگ مصرف دارد. به همین دلیل در چهارمین جلسه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی مقرر گردید اطلاعات کاملی از کیفیت، تاریخ تولید، تاریخ انقضای مصرف و نحوه مصرف هر کالا به ویژه روغن در روی بسته‌بندی فرآورده‌های غذایی درج شود. اداره کل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی نیز با کمک انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی و دانشگاه‌های تابعه برای بهبود فرهنگ مصرف تلاش می‌کند. موارد تخلف در صورت شناسایی پیگیری خواهند شد اما توصیه همیشگی ما به مردم شریف ایران اسلامی خرید محصولات با برچسب‌های ذی‌ربط است و از مردم می‌خواهیم مردم روغن‌هایی را بخرند که دارای برچسب هستند.
4) می‌شنویم که کارخانه‌ها ایزومر ترانس را تا 20 درصد کاهش داده‌اند ولی در شورای سلامت قرار بوده به 10 درصد برسد. علت چیست؟
کاهش ایزومرترانس روغن‌های جامد فرایند دشواری به لحاظ عملی، اجرایی و اقتصادی است که دستیابی به اهداف تعیین شده را متضمن همکاری‌های گسترده دولت، صنایع روغن و دانشگاه‌های مرتبط با فناوری روغن سالم می‌سازد. با توجه به این موضوع میزان ایزومرترانس روغن‌های جامد در سال 1384 به صورت میانگین 35 درصد و حتی در مواردی بیشتر از 40 درصد نیز گزارش شده است، در اثر تلاش خدمتگزاران بخش‌های مختلف وزارت بهداشت به‌ویژه اداره کل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و با یاری مؤثر صنایع روغنی در مدت یک سال در استاندارد روغن میزان ایزومرترانس در مرحله اول 20 درصد اعمال گردید که در آذرماه 1385 این برنامه تحقق یافت، برای سال 1386 امیدواریم با مساعدت دولت، همکاری دانشگاه‌ها و همت صنایع میزان ایزومرترانس به 10 درصد کاهش پیدا کند که این برنامه هدف تعیین شده قبلی شورای عالی سلامت و امنیت غذایی است. به عبارتی این طرح قرار شد در دو فاز متوالی انجام شود که فاز اول با موفقیت انجام شد و ما ادعا می‌کنیم روغنی در کشور داریم که بالای 20 درصد از ایزومرترانس داشته باشد و فاز دوم نیز تا پایان سال 86 انجام خواهد شد و نباید فراموش کرد این کار برای کارخانجات کار بسیار هزینه‌بری است.
5) با کاهش ایزومر ترانس در روغن‌ها میزان چربی اشباع آن که برای سلامت قلب ضرر دارد، بالا رفته است و بعضی از روغن‌ها تا 30 و یا بیشتر چربی اشباع دارد. چرا؟
استاندارد میزان چربی اشباع در روغن 25 درصد است. همان‌طور که کاهش ایزومرترانس در سلامت مصرف روغن ضروری است، کنترل میزان چربی اشباع نیز برای جلوگیری از صدمات قلبی - عروقی بسیار حائز اهمیت است. امروز می‌توان گفت حساس‌ترین موضوع رژیم غذایی مردم ما بهره‌گیری از روغن سالم است و عوارض استفاده از روغن ناسالم که با بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های ناگهانی بروز می‌کند بیشترین میزان مرگ‌ومیر را به صورت آماری شامل می‌شود. معاونت غذا و دارو و اتحادیه صنایع روغن‌نباتی بر این تصمیم مشترک هستند که فرآورده‌های روغن سالم و عاری از خطرهای فوق‌الذکر را ارائه دهند. شایان توجه اینکه هدف اصلی دست‌اندرکاران بخش خصوصی و دولتی در صنایع روغن تولید و مصرف روغن مایع است. همان‌طور که گفتم ما این قول را می‌دهیم که تا پایان سال 86 روغن‌های خوراکی کشورمان طبق استانداردهای جهانی خواهد بود.
6) روغن‌های مایع که برای سلامتی بهتر هستند، در ظروف شفاف در مغازه‌ها در معرض نور قرار دارند. آیا پراکسید تولید شده در این روغن‌ها سلامت را به خطر نمی‌اندازند؟ آیا نمی‌شود ظروف روغن مایع غیرشفاف یا فلزی باشد؟
قرار دادن روغن مایع به مدت بیش از حد مجاز در معرض آفتاب ایجاد پراکسید می‌کند و این فرآیند برای سلامت مصرف‌کننده خطرزا است. از طرف دیگر مصرف‌کننده رویت روغن مورد مصرف در ظروف شفاف را می‌پسندد، لذا بیشتر صنایع برای از دست ندادن بازار مصرف مبادرت به توزیع روغن در ظروف شفاف می‌نمایند که در این مورد باید در سطح عرضه، مسئولان نظارتی اقدام مؤثر را به عمل آورند.خبر خوشحال‌کننده اینکه اخیراً ظروف شفاف جاذب اشعه UV به بازار عرضه گردیده که با بهره‌گیری از این ظروف مشکل ایجاد پراکسید در روغن مایع به زودی منتفی می‌شود.
7) شما به عنوان معاون غذا و دارو، مجوز تولید انواع غذاها را به صنعت می‌دهید. می‌دانیم که بعضی از فرآورده‌های غذایی که روغن دارند مثل انواع پفک، چیپس و... وقتی در معرض نور قرار گیرند، پراکسیدشان به شدت بالا می‌رود. برای همین معمولا بسته‌بندی این مواد باید بسیار کوچک باشد که وقتی باز می‌شود، مصرف شود. ولی شاهد هستیم که بسته‌های بسیار بزرگی این محصولات به فروش می‌رسند. آیا آنها از وزارت بهداشت مجوز گرفته‌اند؟
بسته‌های بزرگ این محصولات مثل تمام نقاط دنیا برای رستوران‌ها و مهمانی‌ها تولید می‌شود و روی تمام این بسته‌ها هم نوشته شده تا چه زمانی می‌توانند مصرف شوند. پس این موضوع که بسته‌های بزرگ تولید نشوند غیرممکن است. این کار رسانه‌های گروهی است که مردم را از این موضوع آگاه کنند تا به مردم بگویند اگر این محصولات در معرض نور قرار گیرند، با افزایش میزان پراکسیدشان، زیان دارند.
مصاحبه‌ای که به طور کامل و بدون هیچ تغییری در صفحه آمده شاید جوابگوی سوالات خوانندگان نباشد. به همین منظور نکاتی از هر سوال را که به پاسخی برای آنها در بین جواب‌های ارائه شده نرسیدیم به شرح زیر یادآور می‌شویم:
1) منظور از دولت کیست؟ بالاخره چه کسی باید از صنایع غذایی حمایت کند تا آنها بتوانند روغن مناسب تهیه کنند؟
2) این روغن‌های 17 کیلویی مخصوص قنادی‌ها که به آن ذکرشد مجموعا بیش از 70 درصد ایزومرترانس و چربی اشباع شده دارند و متاسفانه 40 درصد آن ایزومرترانس است. آیا این روغن‌ها در نهایت توسط مردم مصرف نمی‌شود؟
حلب‌های 17 کیلویی مخصوص رستوران‌ها و مصارف بیشتر هم حدود 45 درصد چربی اشباع و ایزومرترانس دارند. مگر غیر از این است که مصرف کننده‌ها مردم هستند؟ آیا نباید به کیفیت و تغییر این نوع روغن‌ها فکر کنیم؟
3) بالاخره در این برچسب‌ها میزان چربی‌های خطرناک ذکر می‌شوند؟
4) ما هم امیدواریم تا پایان سال 86 میزان ایزومرترانس روغن‌ها به زیر ده درصد برسد اما نکته مهم اینکه دربسیاری از کشورهای دنیا این عدد به زیر دو درصد رسیده است. با این سرعتی که ما پیش می‌رویم چه زمانی به این استاندارد خواهیم رسید؟
5) آرزوی همه ما است که روغن‌های مصرفی مردم، روغن‌های نباتی سالمی باشند. معاونت محترم غذا و دارو برای فرهنگ‌سازی و ترویج مصرف روغن مایع چه اقداماتی انجام داده است؟
6) چند درصد از روغن‌های مایع فعلی در این ظرف‌های جدید به بازار ارائه شده‌اند؟ آیا بخشنامه‌ای برای تولیدکنندگان روغن در زمینه استفاده از این ظروف شفاف جاذب UV صادر شده است؟
نظر شما