سلامت نیوز : به‌رغم آنكه همچنان آلودگی هوا در تهران و سایر كلانشهرها جان بسیاری از شهروندان را می‌گیرد، اما برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس بر این باورند كه ارائه آمارهای ناشی از مرگ‌ومیر شهروندان بر اثر آلودگی هوا به نوعی بزرگنمایی این معضل در كشور است. آنها بر این باورند كه عوامل بسیاری در مرگ‌ومیر مردم دخیل هستند كه از آلودگی هوا به عنوان یك عامل غیرمستقیم یاد می‌شود. این در حالی است كه بررسی كارشناسان محیط‌زیست، متخصصان پزشكی و مدیریت شهری حكایت از آن دارد كه آلودگی هوا به‌ویژه در نیمه دوم سال تعداد مرگومیرهای پایتخت‌نشینان را افزایش داده است. آمارهای سازمان بهشت‌زهرا(س) از یكسو و از سوی دیگر آمارهای مركز اورژانس و همچنین وزارت بهداشت و درمان كشور نشان می‌دهد كه در دو سال گذشته 4500 تهرانی براثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند و این یك ضایعه بزرگ در مدیریت كلانشهرها به‌ویژه تهران به شمار می‌رود چرا كه اگر تعداد مرگومیرهای مردم در سایر استان‌های كشور به‌ویژه اهواز را به آمار فوتی‌های تهران اضافه كنیم، این رقم بسیار بیشتر خواهد شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ محمدباقر قالیباف، شهردار تهران براین باور است كه حل معضل آلودگی هوا در پایتخت كمبود بودجه نیست بلكه مهم‌ترین مشكل در این بخش ضعف مدیریتی است به همین خاطر است كه شهردار تهران پیشنهاد قبول مدیریت آلودگی هوا را در شهر تهران می‌دهد تا در صورت موافقت دولت و تفویض برخی اختیارات لازم می‌توان این معضل را ظرف 4 سال آینده حل كرد. علی محمد شاعری، رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران اعتقاد دارد كه در حال حاضر بیش از 10 وزارتخانه و سازمان دولتی متولی و مجری طرح كاهش آلودگی هوای شهر تهران هستند كه هر یك از سازمان‌های مسئول در اجرای وظایف خود، مشكلاتی نظیر كمبود اعتبار و منابع لازم، فقدان توان مهندسی، وجود تحریم‌ها، عدم هماهنگی و نبود سازوكار اجرایی لازم و مدیریت یكپارچه را عنوان می‌كنند.
این در حالی است كه با ایجاد مدیریت یكپارچه و واحد می‌توان این معضل را حل كرد. محمود صلاحی، معاون برنامه‌ریزی توسعه شهری و امور شورا شهردار تهران نیز به صراحت اعلام می‌كند كه همین‌كه مدیری جرات می‌كند و برای بهبود وضعیت كنونی آلودگی هوا در تهران برنامه ارائه می‌دهد، نشان می‌دهد كه با شجاعت تمامی مسئولیت‌هایش را قبول كرده است. معاون شهردار تهران اعتقاد دارد كه این توان در مجموعه مدیریت شهری تهران وجود دارد كه با حداقل بودجه كاهش ریزگردها در جنوب كشور كاهش آلودگی هوا را در این كلانشهر مدیریت كند.
بیش از دو دهه است كه مشكل آلودگی هوا نفس‌های پایتخت‌نشینان را به شماره انداخته است به گونه‌ای كه از اوایل دهه 80 كارشناسان محیط‌زیست به صراحت اعلام كردند كه آلودگی هوا در كلانشهری همچون تهران به مرز هشدار رسیده است. اما به تعداد سال‌های این دو دهه كه نگرانی درخصوص افزایش آلودگی هوا در پایتخت در میان كارشناسان و مدیران شهری بیشتر می‌شد، به همان اندازه نیز قوانین بالادستی درخصوص راهكارهای كاهش آلودگی هوا در تهران و سایر كلانشهرها توسط نمایندگان مجلس مصوب شد و در برنامه‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم توسعه كشور حل معضل آلودگی هوا در كشور به عنوان یكی از وظایف مهم برای دولت و دولتمردان تعریف شد.
عدم اجرای درست تمامی این قوانین از یكسو و از سوی دیگر عدم اعتقاد برخی از روسای دولت‌های پیشین به محیط‌زیست و مشكل آلودگی هوا پیامدی جز افزایش این معضل نه تنها در تهران بلكه سایر كلانشهرها و مرگ‌ومیر مردم به‌دنبال نداشت به همین خاطر است كه كمیسیون شوراهای مجلس بار دیگر طرح انتقال پایتخت از تهران را كه در دهه 70 مطرح شده بود، نبش قبر كرد و با تصویب كلیات این طرح دولت را موظف كرد تا جزئیات آن را مورد بررسی قرار دهد. مجلس در حالی تصمیم به اجرای این مصوبه گرفت كه كارشناسان شهری بر این باورند كه با ایجاد مدیریت واحد و یكپارچه در بحث معضل آلودگی هوا می‌توان مشكلات ناشی ازاین پدیده شوم را مهار و رفع كرد. شاید به همین خاطر است كه شهردار تهران در این زمینه حاضر شد تا پیشقدم شود و با قبول تمامی وظایف مشكل آلودگی هوا در صورت صلاحدید دولت و تفویض اختیارات لازم با راه‌اندازی مدیریت یكپارچه برای همیشه سایه شوم آلودگی را از سر پایتخت‌نشینان دور كند. مسئله اصلی كه محمدباقر قالیباف، شهردار تهران بارها به آن تاكید كرده، این است كه نجات جان حتی یك فرد با حل این معضل وظیفه تمامی مدیران شهری و مسئولان دولتی است.
حال سوال اینجاست كه چگونه آن هم در شرایطی كه وضعیت هوای تهران دوباره در شرایط اضطرار قرار گرفته است، برخی از مسئولان اعلام می‌كنند كه آمارهایی كه درخصوص مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا از سوی سازمان‌های متولی بهداشت و درمان اعلام می‌شود، بزرگنمایی این مشكل در كشور است. آیا آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگی مانند اهواز معضل بزرگی نیست كه اكنون كلانشهر اهواز را در رتبه‌بندی‌های جهانی به عنوان آلوده‌ترین شهرهای جهان معرفی كرده است؟ آیا جان مردمی كه به دلیل عدم اجرای قوانین بالادستی در حوزه كاهش آلودگی هوا از سوی دولت‌های گذشته از دست می‌رود، مهم نیست؟
نجات جان مردم در گرو كاهش آلودگی هوا
آمارهای 4 سال قبل سازمان جهانی بهداشت در باره مرگ‌ومیر افراد در اثر آلودگی هوا نشان می‌دهد كه به‌طور متوسط سالانه 4 هزار ایرانی به صورت غیرمستقیم براثر آلودگی هوا در كشور جان خود را از دست می‌دهند. درست است كه آلودگی هوا به صورت غیرمستقیم بر مرگ‌ومیر مردم دخیل است اما در روزهایی كه وضعیت هوا در تهران و بسیاری از شهرهای كشور در شرایط هشدار قرار می‌گیرد؛ به عنوان آخرین عامل اما موثرترین آن عاملی برای از دست دادن جان مردم می‌شود. این در حالی است كه بارها متخصصان اعلام كرده‌اند كه اثرات مخرب آلودگی هوا به صورت آنی و لحظه‌ای تاثیرات خود را نشان می‌دهد و یك دوره 8 تا 10 ساله نیاز دارد تا این آثار مخرب تاثیرات خود را بر وضعیت سلامت مردم نشان دهد.
نمونه بارز آن نیز پایین آمدن سن سكته قلبی در میان پایتخت‌نشینان و افزایش بیماری‌هایی مانند آسم در بین كودكان و نوجوانان و همچنین افزایش آمار مبتلایان به بیماری سرطان در تهران و سایر شهرهای كشور است. نكته قابل تامل ادعاهای این مسئولان این است كه آخرین آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد كه اكنون مرگومیرهای ناشی از آلودگی هوا در كشور به سالانه 2 هزار و 500 نفر رسیده است و این نشان می‌دهد كه معضل آلودگی هوا آنطور كه برخی ادعا می‌كنند آنچنان مخرب و ترسناك نیست. اما سوال ما از این نماینده مجلس این است كه بر فرض مثال سالانه یك نفر بر اثر آلودگی هوا در كشور یا در بعد كوچك‌تر آن در شهر تهران جان خود را از دست می‌دهند آیا نجات جان یك نفر از شهروندان كه زندگی كردن حق طبیعی او به شمار می‌رود، وظیفه مسئولان نیست؟
این نماینده مردم در خانه ملت همچنین مدعی است كه سونامی سرطانی كه اكنون متخصصان نسبت به شیوع آن در كشور هشدار می‌دهند تنها نتیجه آلودگی هوا نیست و عوامل دیگری نیز در ایجاد این مسئله دخیل هستند. درست است كه آلودگی هوا، آب، محصولات كشاورزی و مسائل دیگر در شیوع سونامی سرطان دخیل هستند و آلودگی هوا یكی از عوامل تاثیرگذار در ایجاد این سونامی كه سلامت مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، دخیل است، اما آیا نباید با مدیریت درست مسئولان تمامی عوامل تهدیدآمیز در شیوع این بیماری از جمله آلودگی هوا به یك فرصت تبدیل شود؟
استفاده از مشاركت شهروندان
مطالعات كارشناسان كمیته سلامت شورای شهر تهران نشان می‌دهد كه به‌طور متوسط در ماه 227 تهرانی بر اثر آلودگی هوا به عنوان عامل نهایی‌ای كه جان شهروندان را تهدید می‌كند، می‌میرند. از سوی دیگر آمارهای سازمان بهشت‌زهرا(س) نیز نشان می‌دهد كه در نیمه دوم سال تهرانی‌های بیشتری براثر سكته قلبی جان خود را از دست می‌دهند و تاسف‌بارتر از همه این است كه سن متوفیانی كه بر اثر سكته قلبی از دنیا می‌روند در پایتخت پایین آمده است. به عبارت دیگر آخرین بررسی‌های پزشكی‌ای كه روی این متوفیان انجام شده، آلودگی هوا به عنوان عامل اصلی در بروز این سكته قلبی معرفی می‌شود به همین خاطر است كه مجموعه مدیریت شهری تهران اعم از اعضای شورای شهر و شهردار تهران بخش قابل توجهی از برنامه 4 سال آینده پایتخت را در صورت همكاری دولت در تفویض اختیارات لازم مدیریت آلودگی هوا در تهران قرار داده‌اند.
طرحی كه حتی از سوی مجمع نمایندگان استان تهران نیز مورد استقبال قرار گرفت و مقرر شده تا نمایندگان رایزنی‌های لازم را درخصوص اعطای تمامی مسئولیت‌های این حوزه از دولت به شهرداری تهران انجام دهند. هر چند محمدباقر قالیباف، بارها به صراحت اعلام كرده است كه در معضل آلودگی هوا در پایتخت، شهرداری تهران متولی نیست اما او به خوبی می‌داند كه رفع این مشكل با ایجاد یك مدیریت یكپارچه با همكاری تمامی سازمان‌های مسئول می‌تواند هم به نفع تهران و هم به نفع شهروندان ساكن در آن باشد. الهه راستگو، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران با تاكید بر اینكه برای حل بحران آلودگی هوا در تهران راه حل‌های محتلفی مطرح می‌شود، به روزنامه تهران امروز تاكید می‌كند: «هر كدام از این راهكارها می‌توانند به نوعی مفید و موثر باشند و بخشی از این بحران را سامان دهند. اما آنچه در این میان مهم است، این است كه غفلت از یك مهم ما را از نیل به هدف كاهش آلودگی هوا و ایجاد محیطی سالم برای سبك زندگی باز داشته و آن نقش مشاركت شهروندان و نقش‌آفرینی مردم در حل بحران آلودگی هواست كه خلأ آن در برنامه‌های پیشنهادی به چشم می‌خورد.»
همكاری؛ شرط لازم كاهش آلودگی هوا در تهران
برآوردهای سرانگشتی كارشناسان شهری نشان می‌دهد كه تنها یك‌سوم از بودجه 40 هزار میلیارد تومانی‌ای كه برای اجرای طرح انتقال پایتخت از تهران تعیین شده می‌تواند مشكل آلودگی هوا را در این كلانشهر رفع كند.صلاحی در این باره به روزنامه تهران امروز یادآور می‌شود: «اگر تنها یك‌سوم از بودجه 30 تا 40 هزار میلیارد تومانی‌ای كه برای انتقال پایتخت از تهران در نظر گرفته شده در ظرف مدت 5 سال در اختیار مدیریت شهری تهران قرار گیرد، برای ساماندهی و كاهش آلودگی هوای پایتخت كفایت می‌كند و نتیجه بخش خواهد بود. مهم این است كه دولت نیز در كنار شهرداری تهران احساس وظیفه كند و گام بلند خود را برای حل این معضل بردارد. تنها با ایجاد مدیریت واحد و یكپارچه است كه می‌توان سازمان‌های متولی مانند وزارت صنایع و معادن، وزارت نفت و... را مكلف كرد تا به وظایف قانونی خود در تولید سوخت و خودرو با كیفیت عمل كنند.»
مسئله‌ای كه معاون شهردار تهران به آن اشاره می‌كند مورد تایید برخی از نمایندگان مجلس نیز هست به گونه‌ای كه حجت‌الاسلام علی اكبر ناصری، عضو كمیسیون صنایع و معادن مجلس با تایید این مسئله و با اشاره به تاثیرات مخرب خودروهای فرسوده در آلودگی هوا به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «خودروهای فرسوده سال‌هاست لطمه بزرگی به محیط‌زیست كشور وارد می‌كنند و باید برای از رده خارج كردن آنها فكری اساسی صورت گیرد. در حالی كه در طول سال‌های اخیر بحث از رده خارج كردن خودروهای فرسوده در كشور مطرح است اما همچنان شاهد تردد این خودروها در شهرهای مختلف به‌ویژه تهران هستیم كه زمینه تشدید آلودگی هوا را فراهم كرده است.» این نماینده مجلس با تاكید بر اینكه موضوع جایگزینی این خودروها باید به صورت جدی در دستور كار دولت قرار گیرد، تاكید می‌كند: «نمایندگان مجلس باید با تصویب قوانین مورد نیاز تلاش كنند تا این خودروها هر چه سریع‌تر از رده خارج شوند. برای كاهش آلودگی هوا، علاوه بر بحث خروج خودروهای فرسوده در سایر زمینه‌ها همچون تولید سوخت استاندارد، بازنگری در فعالیت صنایع آلاینده و ساماندهی مصرف سوخت خانگی باید برنامه‌ریزی‌های جدید شكل بگیرد.
نظر شما