سلامت نیوز: جالب است بدانید که اصولاً نه در قانون مدنی و نه در سایر قوانین هیچ نشانی از مفهوم طلاق توافقی وجود ندارد اما آمارها نشان می‌دهد چیزی بیش از30 تا 40 درصد طلاق‌ها، طلاق توافقی است.

به گزارش سلامت نیوز، زهرا سپید نامه، وکیل‌پایه‌یک دادگستری در ویژه نامه بانو ضمیمه روزنامه ایران نوشت:از بین روش‌های خاتمه زندگی مشترک طلاق توافقی از همه کمتر تلفات می‌دهد.

مشخصات موکل

نام: فرناز
سن: سی
شغل: کارمند
وضعیت ظاهری: مستقیم از محل کار آمده. ظاهر خسته کارمندی دارد. در نگاهش بی‌اعتمادی موج می‌زند و از راه که می‌رسد می‌گوید: پول به وکیل‌ها زیاد داده‌ام و همه پرونده‌هایم را خراب کرده‌اند. عصبی است و تند تند صحبت می‌کند. پیداست که در این چند سال اعصاب برایش نمانده
وضعیت خانوادگی: یک دختر چهارساله دارد در حال حاضر با دخترش در خانه پدری زندگی می‌کند ولی قصد دارد که بعد از طلاق خانه مستقل بگیرد.
موضوع پرونده: طلاق توافقی


انواع طلاق در قانون

طلاق در قانون مدنی ایران (مواد 1143 تا 1148) بر دو قسم است: بائن و رجعی. در طلاق رجعی مرد می‌تواند در ایام عده رجوع کند و دیگر نیازی به صیغه‌ جدا نیست، اما در طلاق بائن دیگر مرد حق رجوع ندارد. 
در موارد زیر طلاق بائن است: 
1. طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود 
2. طلاق یائسه
 3. طلاق خلع و مبارات، مادام که زن به عوض رجوع نکرده باشد.
منظور از طلاق خلع آن است که زن به واسطه‌ کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد، طلاق بگیرد و طلاق مبارات نیز آن است که کراهت از جانب طرفین باشد، ولی در این صورت عوض نباید زائد بر میزان مهر باشد. 
4. سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این‌که وصلت در نتیجه‌ رجوع باشد یا در نتیجه‌ نکاح جدید.
 طلاق خلع و مبارات نیز دو صورت طلاق توافقی است البته اجرای این طلاق نیز چون دیگر طلاق‌هایی که به درخواست زن و مرد است منوط به انجام تشریفات در مراجع قضایی و صدور گواهی عدم امکان سازش است. طلاق خلع و مبارات از نوع طلاق بائن است که امکان رجوع در آن نیست.
براساس ماده 1146 قانون مدنی طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر دارد در مقابل مالی که به او می‌دهد طلاق می‌گیرد اعم از این‌که مال مزبور عین مهر، معادل آن، یا بیشتر یا کمتر از مهریه باشد.
براساس ماده 1147 قانون مدنی طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائد بر میزان مهر نباشد. در واقع در این طلاق هر دو طرف از هم کراهت و تمایل به طلاق دارند اما میزان بخششی که زن به مرد می‌دهد بیش از مهریه نیست.
از لحاظ ماهیت در طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد بائن است یعنی اگر زن پس از طلاق خواهان مبلغی نباشد که برای گرفتن اجازه طلاق به مرد داده است طلاق بائن و رجوع ممکن نیست. زن در این نوع طلاق حق گرفتن نفقه ندارد و از شوهرش ارث نمی‌برد. اما اگر زن خواهان مهریه‌اش باشد و بخواهد مالش را پس بگیرد ماهیت طلاق تغییر و تبدیل به طلاق رجعی می‌گردد لذا امکان رجوع مرد ایجاد شده و زن حق ارث و نفقه را دارد.

از بین مشتریان طلاق توافقی، کسانی که به دفتر وکالت مراجعه می‌کنند اصولاً دو دسته‌اند: عده بسیار اندکی خیلی منطقی به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر قادر به ادامه زندگی با هم نیستند و نیازی نیست آنقدر همدیگر و بچه‌ها را زجر بدهند و درگیر رفت وآمد دادگاه‌های حقوقی کیفری و ضرب و جرح و فحش و... کنند این افراد تصمیم گرفتند با یک توافق منطقی طلاق بگیرند. دسته دیگر افرادی هستند که آنقدر در دادگاه‌ها رفت وآمد کرده‌اند و درگیری داشته‌اند آنقدر همدیگر را عذاب داده‌اند و به ستوه آمده‌اند که قبول کرده‌اند بالاخره پای میز توافق بنشینند و دست از رنج دادن طرفشان هر چقدر هم که از او نفرت دارند بردارند.. این‌ها البته تعداد بالایی از مشتریان طلاق توافقی هستند کسانی که در تمام مراحل از دفتر خدمات قضایی گرفته تا دفتر ثبت طلاق روی اعصاب هم می‌روند و توی سر و کله هم  می‌زنند و هیچ وقت هم واقعاً از ته دل از دست هم خلاص نمی‌شوند.

شش سال کشمکش
«از روز اول با این مرد بی‌اراده مشکل داشتم. به حرف همه بود. مادر و خواهر و پدر و برادر و... یک عقیده ثابت و مشخص نداشت. نمی‌توانست تصمیم بگیرد. مرتب جنگ و دعوا و کتک کاری داشتم. همان سال اول قبل از به دنیا آمدن دخترم تصمیم به جدایی داشتم. وکیلم هم وکیل مشهوری بود آن زمان او به ادامه زندگی تمایل داشت. کلی خواهش و تمنا کرد وکیلم هم گفت برگرد سر زندگیت. دیگر نگفت حالا که داری برمی‌گردی از این مرد که این همه دست بزن دارد و سال اول زندگی که همه در حال عشق و عاشقی‌اند تو را می‌زند حداقل حق طلاق بگیر و برگرد. بعد از بازگشت به زندگی متأسفانه بچه دار شدم و کار بدتر شد. رفتارهایش بدتر شد که بهتر نشد. این شد که بچه را برداشتم و به خانه مادرم رفتم. یک سال منزل را ترک کردم در حالی که هیچ کدام خانواده‌اش به دنبالم نیامدند و برای سر و سامان دادن این زندگی کاری نکردند. خودش هم که حالی نمی‌پرسید.

 شیپور جنگ
«وقتی دیدم بلاتکلیف رهایم کرده با وکیل مشورت کردم و وارد پروسه طلاق شدم. ابتدا دادخواست مهریه را دادم. دادخواست مهریه انگار شیپور جنگ بود. ناگهان دعوا و مرافعه شروع شد. به خانه پدرم آمد و کتکم زد. به پدرم توهین کرد و الفاظ رکیک به کار برد. ما هم شکایت کردیم. بعد او از من شکایت کرد که طلاهای عروسی را سرقت کرده‌ام و دادخواست تمکین داد. خلاصه یکسال پدرم را درآورد. نه می‌توانستم سر کار بروم و نه زندگی کنم. پایش را توی یک کفش کرده بود که بمیری هم طلاقت نمی‌دهم. فکر می‌کنم می‌خواهد زن بگیرد چون می‌گوید بیا طلاق توافقی بگیریم. من هم فهمیدم که عملاً اگر بخواهم طلاق بگیرم باید مهریه‌ام را ببخشم. پس دیدم راهی به جز طلاق توافقی ندارم.

 طلاق توافقی
اصلاً طلاق توافقی چیست؟ قدیم به چه شکل بوده و حالا به چه شکل است؟ اصلاً مگر حق طلاق در قانون متعلق به مرد نیست پس چرا مردی برای طلاق دادن زنش باید با او توافق کند؟ جالب است بدانید که اصولاً نه در قانون مدنی و نه در سایر قوانین هیچ نشانی از مفهوم طلاق توافقی وجود ندارد اما آمارها نشان می‌دهد چیزی بیش از30 تا 40 درصد طلاق‌ها، طلاق توافقی است. در حقیقت توافقی صورت می‌گیرد و توافق بر سر حق و حقوق مالی زوج است. در طلاق توافقی اتفاقی که می‌افتد این است که زن بعد از کلی کش و قوس بالاخره برای گرفتن  طلاق و حکم آزادی خود از مرد پای میز مذاکره می‌روند. در مقابل مرد هم اگر به موجب قانون بخواهد خودش زنش را طلاق دهد باید حق و حقوق زن را کامل بپردازد پس برای فرار از چنین پرداختی سعی می‌کند هر طور شده زن را به پای میز مذاکره بکشاند.

 توافقنامه طلاق
مهمترین مسأله در چنین طلاقی نوشتن توافقنامه طلاق است. درحقیقت در توافقنامه طلاق در خصوص حقوق مالی زن مانند مهریه، جهیزیه، نفقه معوقه، اجرت‌المثل و همچنین مسأله حضانت، ملاقات فرزندان، نفقه فرزندان و... با توافق و تفاهم طرفین تصمیم‌گیری می‌شود و این توافق در حکم دادگاه ثبت می‌شود و ضمانت اجرای قانونی پیدا می‌کند. 
نکته بسیار مهم این است که وقتی پای بچه‌ای در میان است شما با طلاق و حتی ازدواج مجدد با فرد دیگری هم هیچ وقت از درگیری با همسر سابقتان رهایی نمی‌یابید چون به دلیل وجود بچه همواره با هم در ارتباطید. پس موقع طلاق توافقی هرچه توافق روی جزئیات بیشتر باشد جلوی اعصاب خوردی‌های بعدی گرفته می‌شود. من توافق‌های زیر را علاوه بر توافق‌های معمول به شما پیشنهاد می‌کنم:
-‌ ملاقات فرزند با تعیین روز و ساعت و تعداد در هفته
-توافق پیرامون وضعیت مسافرت‌های فرزند (مثلاً اطلاع به هریک از والدین یک هفته جلوتر)
- تعیین تکلیف پیرامون وضعیت خروج از کشور فرزند برای مسافرت‌های خارجی (وکالت از مرد در گرفتن گذرنامه و رفع ممنوع‌الخروجی و... یا عدم خروج طفل از کشور توسط هریک از طرفین)
- تعیین نفقه طفل در هر سال با در نظر گرفتن نرخ تورم و بالا رفتن مبلغ نفقه در هر سال (مثلاً سالی سی درصد افزایش یابد.)
-‌ تعیین هزینه جدا برای درمان و آموزش (مثلاً آموزش در فلان مدرسه غیرانتفاعی یا مدرسه‌ای در سطح آن و کلاس‌های فوق برنامه یا مهد کودک و...)
-قسمت زیادی از نیازهای هر فرد و توافق‌های او شخصی است. پس توصیه می‌کنم حتماً پیش ار توافق قلم و کاغذ بردارید و هر چه به ذهنتان می‌آید روی کاغذ بنویسید و سپس با وکیلتان در این خصوص مشورت کنید

 گام به گام طلاق توافقی
1-‌ برای گرفتن طلاق توافقی زن و شوهر باید به همراه شناسنامه و عقد‌نامه به دادگاه یا دفاتر خدمات قضایی (برخی دفاتر اسناد رسمی که فهرست آنها در اینترنت موجود است) مراجعه کنند.
2-‌ فرم دادخواست را پر کنند. در این مرحله چیزی تحت عنوان توافقنامه طلاق از طرفین گرفته نمی‌شود و صرفاً دادخواست ثبت خواهد شد
3-‌ پس از ثبت دادخواست و ارجاع به شعبه برای طرفین پیامک و احضاریه جهت مراجعه به شعبه خواهد رسید
4-‌ سپس  طبق روال معمول، دادگاه به آنها تکلیف می‌کند هریک از زوجین داوری از میان بستگانشان معرفی کنند که باید با زوجین مذاکره و سعی در مصالحه کنند.
5-‌ در این مرحله برخی مجتمع‌های قضایی در همان واحد داوری و مشاوره اقدام به اخذ تعهدنامه می‌کنند و آن را ضمیمه پرونده می‌کنند که قاضی نهایتاً در متن رأی آن را می‌نویسد. در برخی محاکم از گرفتن توافقنامه بیشتر از عرف خودداری می‌کنند و می‌گویند به دفتر خانه مراجعه کنید که البته گزینه بهتری است که شما برای رسمی کردن توافق‌های خود به دفتر خانه مراجعه کنید.
6-‌ اگر داوران به نتیجه نرسیدند گزارش خود را به دادگاه می‌دهند و دادگاه نیز براساس توافق زوجین گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند.
7- آنها می‌توانند با ارائه گواهی به دفترخانه طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند. گواهی عدم امکان سازش به مدت 3 ماه اعتبار دارد، یعنی اگر زوجین ظرف 3 ماه آن را اجرا نکردند دیگر اعتباری ندارد. 

نکته دیگر این‌که:  شوراهای حل اختلاف درخصوص اختلافات خانوادگی با توجه به تقاضای طرفین می‌توانند برای اصلاح ذات‌البین دخالت کنند، در حالی‌که در طلاق توافقی افراد معمولاً پیش از درخواست طلاق صحبت کرده و به توافق رسیده‌اند و اگر باز هم علاقه داشته باشند که جلساتی برای سازش و مذاکره بگذارند می‌توانند از دادگاه بخواهند که آنها را برای مصالحه به شورا راهنمایی کند.

بهتر است بدانیم:
با توجه به مطالبی که بیان شد بهتر است هنگامی که تصمیم به طلاق توافقی گرفتیم به  موارد زیر آگاه باشیم:
- در طلاق توافقی حتماً نیاز به مراجعه به دادگاه است و اگر شوهرتان به شما بگوید پاشو برویم محضر طلاقت را بدم خالی می‌بندد. بر اساس قانون طرفین برای طلاق توافقی باید اقدام به اخذ حکم گواهی عدم امکان سازش از دادگاه نمایند و سپس بر اساس این حکم نسبت به اجرای صیغه طلاق در دفترخانه اقدام نمود.
- در طلاق توافقی باید نسبت به مسائل مالی زوجه (مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله و حق تصنیف دارایی) توافق کرد. همچنین نسبت به جهیزیه، حضانت فرزندان، نفقه فرزندان،  نحوه ملاقات فرزندان و وضعیت بارداری و باکره بودن زوجه تعیین تکلیف کرد)
- مدت اعتبار حکم عدم سازش سه ماه هست و بعد از گذشت سه ماه حکم صادر شده معتبر نیست و در صورت تمایل مجدد به طلاق توافقی باید تمامی مراحل برای صدور حکم عدم امکان سازش دوباره انجام شود.
- چنانچه زوجین هر دو در مورد طلاق توافق داشته و در مورد نحوه جدایی و پرداخت حقوق زن و فرزندان به تفاهم برسند طلاق توافقی است. این طلاق برای سرعت بخشیدن به کار کسانی است که با توافق مصّر به طلاق هستند.
- اگر زوج از طلاق توافقی پشیمان گردد در هر مرحله که باشد زوجه نمی‌تواند به تنهایی باقی مراحل طلاق را انجام دهد و خود را مطلقه کند.
- در طلاق توافقی وضعیت مهر بستگی به توافق طرفین دارد هر توافقی کنند پذیرفته می‌شود
- اگر زوج یا زوجه در طلاق توافقی از هم وکالت دارند. در نهایت باید از طرف موکل خود وکیل دادگستری بگیرند  چون در مورد انجام وکالت در دادگاه‌ها  تنها می‌تواند وکیل دادگستری کارها را انجام دهد.
- نکته دیگر این‌که طلاق توافقی کاملاً تحت توافق طرفین است حتی بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش طلاق، زمانی که یکی از دو طرف از انجام این امر پشیمان شود طلاق توافقی صورت نمی‌گیرد و طرف دیگر باید جداگانه دادخواست طلاق بدهد.