سلامت نیوز: رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه:«اگر از من بپرسید بهعنوان كارشناس طرح تحول سلامت كدام قسمت این طرح به كشور لطمه زده، یكی به چالشهایی كه اعتماد بین پزشك و بیمار را مخدوش كرده اشاره میكنم و موضوع دیگر را سامانه 1690میدانم كه مردم را تشویق كند از اطبا شكایت كنند» گفت:« پزشك امین مردم است. باید كاری كنیم مریض به دكتر اعتماد كند. همه بههم بدبین شدهاند.»
به گزارش سلامت نیوز، همشهری نوشت: دولت یازدهم تأمین سلامت را جزو مهمترین وظایف خود دانسته و خدمات گستردهای را در این زمینه با طرح تحول سلامت ارائه کرده است.
با دكتر علی نوبخت، رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره گفتوگو كردهایم.
بهعنوان نخستین سؤال بفرمایید كه مهمترین نقاط قوت و ضعفی كه در طرح تحول دیدید، چه مواردی بود؟
نمیشود منكر شد كه اجرای این طرح یكی از دستاوردها و موفقیتهای بزرگ دولت است به هر حال موجب شده تا بیماران دغدغهای چندان جدی در زمینه بیماریهای پرهزینه نداشته باشند. همچنین مهمترین حسن این طرح حركت به سمت فرمایش كلیدی مقام معظم رهبری است كه فرمودند بیمار نباید به غیر از بیماری، دغدغه دیگری داشته باشد. از نگاه دیگر ارتقای كیفیت خدمات سلامت در مناطق كمتر توسعهیافته و افزایش دسترسی مردم به خدمات و مراقبتهای سلامت در سطح دوم و سوم و ماندگاری پزشكان در مناطق محروم، حضور دائم پزشكان متخصص در بیمارستانهای دولتی و ارائه خدمات درمانی شبانهروزی در بیمارستانهای تابعه دانشگاههای علوم پزشكی، ارتقای ویزیت و ماندگاری پزشكان در بخش دولتی و ارتقای انگیزه ارائهدهندگان خدمات حفاظت مالی از بیماران نیازمند در برابر هزینههای كمرشكن سلامت، كاهش میزان سزارین مادران باردار و رایگانشدن زایمان طبیعی، ازجمله مزایا و ویژگیهای اجرای طرح تحول نظام سلامت است. همچنین تهیه اقلام دارویی، تجهیزات مصرفی بیماران در بیمارستانها و اعتماد بیشتر مردم به بخشهای دولتی و مراجعه بیشتر مردم به بخشهای دولتی و بهخصوص توجه به مناطق محروم ازجمله مزایای آن است. البته از عیوب این طرح هم نباید گذشت. ضمن اینكه معتقدم اگر میخواهیم به طرح تحول سلامت كمك كنیم باید برای مقابله با بیماریهای غیرواگیر و بیماریهایی چون دیابت و فشار خون كه درصد قابل توجهی از مردم را باخود درگیر كرده است، فرهنگسازی و اقدام كنیم. در واقع بهنظر من در زمینه بهداشت آنچه از هر موضوعی مهمتر است، موضوع آموزش است؛ اینكه مردم بدانند تغذیه و سبك زندگیشان تا چه اندازه میتواند از بروز بیماریهای سخت در آینده جلوگیری كند كه كارشان به بیمارستانها كشیده نشود و هزینههای سرسامآور را بهخود، خانوادهها و بهخصوص كشور تحمیل نكنند. ما اگر میخواهیم طرح تحول سلامت با موفقیت همراه باشد باید در این زمینهها كار كنیم.
بنابراین معتقدید كه تغییر سبك زندگی سبب ابتلای جامعه به بیماریهای رو به گسترش غیرواگیر شده است؟
بهطور قطع، تغییر الگوی زندگی در جامعه از دوره كودكی عامل افزایش ابتلا به این نوع بیماریها در جامعه است. همه میدانیم كه امروزه بازیهای پرتحرك گذشته جای خود را به بازیهای رایانهای داده و غذاهای فست فود، جایگزین غذاهای سالم سنتی شده است و خانوادهها بهصورت ناخواسته سبك زندگی فرزندان خود را به سمت الگوهای نادرست زندگی سوق دادهاند. ضمن اینكه ورزش به عنوان مؤثرترین عامل در كاهش ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی نیاز به فرهنگسازی بیشتر دارد تا مردم بدانند كه مداومت در ورزش از ابتلا به پوكی استخوان بهخصوص در خانمها، ابتلا به سرطان، فشار خون بالا و دیابت میكاهد. یا اینكه مردم باید بدانند مصرف زیاد نمك عامل ابتلا به فشارخون بالاست و كنترل مصرف این ماده غذایی میتواند از میزان ابتلا به فشار خون بالا تا حد زیادی بكاهد.
بخش دیگری كه در طرح تحول نظام سلامت نادیده گرفتهشده، بعد نظارتی نیست. بهنظر شما وزارت بهداشت چه باید میكرد؟
افزایش درخواستهای القایی و سفارش آزمایشها و سایر فرایندهای كلینیكی و پاراكلینیكی بدون توجیه علمی مثل گرفتن اكو و ام.آر.آیهای بیدلیل و... از معایب نظام سلامت محسوب میشود. البته تحول در نظام سلامت كشور بهنظر من مشروط به اجراییشدن نظام سطحبندی، نظام ارجاع و اجرای برنامه پزشك خانواده است. به این موضوع تأكید دارم و اگر در این مقطع طرح تحول نظام سلامت، بحث پزشك خانواده و نظام سطحبندی به این حوزه پیوند بخورد، میتوانیم امیدوار باشیم كه این تحول اتفاق میافتد.
به دو موضوع اساسی نظام ارجاع و اجرای برنامه پزشك خانواده اشاره كردید. وضعیت عملكردی وزارت بهداشت را در پیشبرد این برنامهها چگونه میبینید؟
این دو موضوع پزشك خانواده و نظام سطحبندی باید اجرا شود و این را دركمیسیون بهداشت پیگیری میكنیم. این دو میتواند كمك بسیار خوبی برای موضوع طرح تحول باشد. تأكید داریم و مقید هستیم كه نظام ارجاع و پزشك خانواده اجرا شود و مصوبش كردهایم. نقصهای طرح تحول سلامت را هم بررسی كردهایم و برای حل مشكلات طرح تحول كه میدانستیم چیست، چند گلوگاه درست كردیم كه هم صرفهجویی باشد هم با مزایای دیگر همراه باشد.
همانگونه كه پیشبینی میشد طرح تحول برای ادامه راه خود به چالش بودجهای برخورد كرده است. در اینباره نظرتان چیست؟
متأسفانه اعتبارات طرح تحول سلامت كاهش پیدا كرده است. در واقع یكی از مشكلات طرح تحول این است كه منابعش هم كم شده و البته اینكه نظام ارجاع رعایت نشده بود و ما به این موضوع تأكید داریم. همچنین ما تكلیف كردهایم و پیگیر هستیم كه قانون باید اجرا شود و طرح تحول باید در ریل بیفتد. چون در این امر چند حسن نهفته شده است. مجدد تأكید میكنم كه ما باید به موضوع بهداشت و پیشگیری توجه ویژه داشته باشیم و اینكه آموزشهایی كه باید ارائه شود در شهر و روستا و همه اینها میتوانند در راستای توسعه هر چه بیشتر طرح تحول نظام سلامت باشند.
یعنی الان از وضعیت راضی نیستید؟
خیلی نه. البته نباید برای اجرای این طرح عجله هم میكردند، چون اقدام به اجرای این طرح از قبل گرفته شد اما طرح تحول را نیمه رها كردن هم درست نیست. نباید نادیده بگیریم كه در ایران، یكی از بهترین شبكههای بهداشت و درمان جهان را داریم و خدماتی كه حتی قبل از طرح تحول انجام میشد قابل توجه بود اما خب با این طرح توجه هر چه بیشتر به مردم بهخصوص نیازمندان لحاظ شده است. به طور مثال مردم از بیماریهای عفونی شایع واكسینه شدند، از مالاریا تا فلج اطفال ریشهكن شد به مدد همین شبكههای بهداشت و درمان. انصاف باید گسترش پیدا میكرد و خب در این دولت با توجه ویژهای كه شد، گسترش یافت.
درباره پزشك خانواده نارضایتی بسیار زیاد است بهخصوص در دو استان مازندران و فارس كه اجرا شده است و گفته میشود به این پزشكها، پزشك مهرزن میگویند. در اینباره نظرتان چیست؟
ما هم شنیدیم و تأسف خوردیم. مشكل اصلی پزشك خانواده عدمنظارت است؛ این كار بزرگ نظارت میخواهد.
قبول دارید كه مشكل طرح تحول سلامت هم همین عدمنظارت بوده است؟
بلی. یكی از مشكلات اصلی نظارت است اما همه مشكل این نیست. مشكلات دیگر هم دارد. بهطور مثال یكی از نقاط ضعفی كه وجود دارد چیزی به نام راهنمای بالینی است كه وجود ندارد. گاید لاین همان مشكل است. این افتهایی است كه باید رفع شود. من نهتنها از جایگاه مجلس بلكه بهعنوان كارشناس میخواهم بگویم باید همه ظرفیتها را به صف كنیم تا كار اجرا شود. ما دغدغههایی كه داریم را بهصورت طرح و قانون آوردهایم ولی نكته اساسی كه هست قانون وجود دارد اما چهكسی اجرا میكند؟ نظارت با چهكسی است؟ نكات اینچنین دیگری هم هست كه طرح تحول سلامت باید عملكرد خود درباره آن را ارائه كند. اما این را هم بگویم كه از آنجایی كه طرح تحول سلامت با هدف كمك به اقشار آسیبپذیر به اجرا درآمد به همین جهت لازم است تا همه از آن حمایت كنند. این طرح تحول اثرات مثبتی در حوزه سلامت به جا گذاشته است.
درباره همین راهنمای بالینی كه گفتید، مشكل را در كدام بخش میبینید؟
پیشنهادی است كه باید سازمانهای بیمه انجام دهند. در وزارت بهداشت گاید لاینهای زیادی نوشته شدهاند اما بیمه كه میخواهد پول را بدهد و با مؤسسات و اطبا قرارداد دارد، باید این كار را پیگیری كند. اگر قرار است فردی آندوسكوپی شود یا داروی گرانقیمتی تجویز شود، باید هیأتی آن را بررسی و تصویب كند. باید گایدلاینی باشد كه پزشك براساس آن تجویز كند و نتواند خارج از آن دارویی تجویز كند و اینگونه از تخلفات احتمالی جلوگیری میشود. باید جلوی حیف و میل بیتالمال را گرفت؛ آن هم از خزانهای كه 50هزار تومان ندارد كه به بازنشسته بدهد. البته ما به صراحت در قانون نیاوردهایم كه این گایدلاین در كجا باید باشد اما من فكر میكنم كه این نظارت باید در چند جا پیشبینی شود؛ یكی جایی كه باید پول را بدهد یعنی بیمه ها. روش دیگری كه وجود دارد و در جهان هم مصطلح است، بدین صورت است كه در كارهایی مثل پروتزگذاری و... هیأتی هست در بیمارستانها كه وظیفه هیأت ممیزه علمی را دارد. این هیأت تشكیل جلسه میدهند و آنها صلاح میدانند كه چهكسی باید عمل بشود و چهكسی نیاز به پروتز دارد و... چون بیمه به آنها میگوید كه شما در هرماه بهطور مثال میتوانید 5پروتز مصرف كنید و این در حالی است كه بیمارستان ممكن است 100مراجعهكننده برای دریافت پروتز داشته باشد.
پس بیمهها باید نقش وكیل مردم را داشته باشند؟
دقیقا. قسمت اصلی این نظارت در بیمه است. بیمه چون میخواهد قرارداد ببندد با بیمارستانها و پزشكان، میتواند آنها را مقید به رعایت گایدلاینها كند. هر سال یك نسخه از گاید لاینها باید به بیمارستانها داده شود و قرارداد براساس رعایت آنها نوشته شود.
چه تمهیداتی برای پرونده الكترونیك سلامت اندیشیده شده است؟
اگر پرونده الكترونیك باشد تكلیف ما روش میشود و پرونده درمانی هر فرد از جامعه مشخص میشود. در این راستا پیشبینی كارت هوشمند كردهایم كه تأمین اجتماعی راه انداخته و پایلوت و بیمه سلامت هم موظف شده است. طرح الكترونیكیكردن پروندههای سلامت شهروندان بهعنوان یكی از طرحهای زیربنایی و مهم وزارت بهداشت است و بخش زیادی از پروندههای سلامت مردم استان در سامانه این طرح به ثبت رسیده است. به هر حال یكپارچهسازی اطلاعات سلامت امكان ارائه خدمات بهتر بهداشتی - درمانی و مدیریت بهتر نظام سلامت كشور را فراهم میسازد.
طرح تحول سلامت تا چه اندازه هزینهها را نسبت به سالهایگذشته كاهش داده است؟
این سؤال را باید از سازمان برنامه و بودجه پرسید اما در حد كلان در حد 58هزار میلیارد تومان گفته میشود، منتها پولی كه مربوط به تحول سلامت باشد برای سال آینده 4هزار تا 4هزار و 300میلیارد تومان گفته شده است. بخشی از بودجه هم از مالیات بر ارزش افزوده میآید و پولهایی از 10درصد طرحی كه به افراد بهعنوان یارانهها اختصاص داده شده است.
اما وزارت بهداشت میگوید تا حالا در جذب این منابع اتفاقی نیفتاده؟
بله نگرفتهاند. برای اینكه پولی كه از افزایش حاملهای انرژی بهدست این دولت میرسد كمتر از پولی است كه بابت یارانه نقدی به مردم پرداخت میشود. بهنظر من كار بدی بود كه به فقیر و دارا پول را یكسان دادند و باید بخشی از یارانه ثروتمندان قطع شود. اما در مجموع ما میخواهیم وارد موضوع نظارت شویم و معتقدیم با نظارت میتوان كاهش هزینه داد. اگر از من بپرسید بهعنوان كارشناس طرح تحول سلامت كدام قسمت این طرح به كشور لطمه زده، یكی به چالشهایی كه اعتماد بین پزشك و بیمار را مخدوش كرده اشاره میكنم و موضوع دیگر را سامانه 1690میدانم كه مردم را تشویق كند از اطبا شكایت كنند.
یعنی شما با 1690مخالف هستید؟
بنده هر جایی كه دولتمردان خواستند با آنها همراه بودم جز در زمان افتتاح این سامانه. آدرسی كه 1690به مردم میدهد، آدرسی غلط است. درست نیست كه میلیونها انسان را به جان دهها هزار پزشك بیندازیم؛ آن هم با شعارهای پوپولیستی. این 1690یك اشتباه استراتژیكی بوده كه سایه انداخت بر طرح تحول و باعث شد دیوار اعتماد بین بیمار و پزشك شكسته شود.
البته از بعد نظارتی میتواند كمك كند و مثلا درباره اضافه دریافت پزشكان و موارد مشابه آن مفید باشد...
نه اینطور نیست. پزشك امین مردم است. باید كاری كنیم مریض به دكتر اعتماد كند. همه بههم بدبین شدهاند.
نظر شما