سلامت نیوز:صبح روز ١٩ مرداد، نام پریا خزاعی، به عنوان كوچكترین داوطلب اهدای عضو در فهرست دریافتكنندگان كارت اهدا ثبت شد. پریا، ١٨ مرداد به دنیا آمد و پدرش، یك روز پس از تولد پریا، كوچكترین عضو خانواده را هم در فهرست داوطلبان اهدای عضو ثبتنام كرد.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: با ثبت اسم پریا، تعداد داوطلبان اهدای عضو در كشور به ٤ میلیون نفر رسیده است. شماره عضویت پریا، ٥٥٤٦٨١ است و روی كارت عضویتش، مانند باقی اعضا و داوطلبان اهدای عضو، این جمله درج شده «مایلم اعضا و بافتهای بدنم را در زمان مرگم اهدا كنم.»
آیا پریا و آن ٣ میلیون و ٩٩٩ هزار داوطلب و دارنده كارت اهدای عضو، در صورت مرگ مغزی، بدون نیاز به رضایت خانواده و اولیا، روی تخت پیوند میروند تا با اهدای اعضا و بافت و نسوج بدنشان، جان بیش از ٥٠ نیازمند دریافت اعضای حیاتی بدن را نجات و تداوم دهند؟
سیدمحمد كاظمینی؛ رییس مركز مدیریت پیوند وزارت بهداشت در گفتوگو با «اعتماد» درباره الزامات تیم پیوند مراكز درمانی در قبال دارندگان كارت اهدای عضو دچار مرگ مغزی میگوید: «اگر فردی كارت اهدای عضو از مراكز معتبر دریافت كرده و به نوعی، نسبت به اهدای اعضای بدن خود بعد از مرگ مغزی، وصیت كرده باشد، تیم پیوند از نظر قانون و شرع اجازه برداشت عضو، حتی بدون جلب رضایت و حضور اعضای خانواده وی را دارد و خانواده هم از نظر شرعی، موظف به اجرای خواسته بیمار مرگ مغزی است اما اقدام تیم پیوند در ایران برای كسب اجازه از خانواده، اقدامی اجرایی و در جهت فرهنگسازی است تا برداشت اعضا و اهدای آن، با همراهی خانوادهها انجام شده و آنها، بیش از این دچار تالم و تنش نشوند.»
سال ١٣٦٨، امام خمینی(ره) در پاسخ به استفتای جواز پیوند اعضا از فردی كه دچار مرگ مغزی شده و حیات وی غیر قابل برگشت است، اعلام كردند: «بر فرض مذكور چنانچه حیات انسان دیگری متوقف بر این باشد با اجازه صاحب قلب یا كبد و امثال آن جایز است.»
بنا بر قانون پیوند اعضا از مرگ مغزی كه به استناد این فتوا، سال ١٣٧٩ در مجلس تصویب شد و سال ١٣٨١ آیین نامه مصوب هیات دولت، به این قانون ماهیت اجرایی داد، بیش از ٦٠ بافت و نسج و اعضای حیاتی بدن بیمارانی كه دچار مرگ مغزی شده و تمام نورونهای مغز آنها در نتیجه هیپوكسی تخریب شده باشد، فقط به شرط رضایت و موافقت خانواده بیمار مرگ مغزی، برای نجات جان نیازمندان دریافت اعضای حیاتی قابل اهدا خواهد بود.
كیارش آرامش؛ عضو هیات علمی اخلاق پزشكی دانشگاه علوم پزشكی تهران در پاسخ به نگرش شرع اسلام و قوانین ایران درباره جایگاه حقوقی و اخلاقی كارت اهدای عضو میگوید: «در دین اسلام و قوانین جمهوری اسلامی ایران، انسان از نظر شرعی و قانونی مجاز به وصیت برای جسد خودش نیست. بستگان و خانواده فرد هم حقی نسبت به جسد متوفی ندارند و وظیفه شرعی خانواده، ملزم میكند كه در نخستین زمان ممكن، متوفی را به كفن و دفن بسپارند و حتی حق ندارند تصمیم بگیرند كه مثلا به جای دفن، بدن متوفی را بسوزانند. در عین حال، استفاده از اعضای جسد، یك اتفاق جدید است و سابق بر این، مرسوم نبوده و به همین دلیل، نه تنها اهدای عضو در تاریخ اسلام نشانهای به جا نگذاشته بلكه در شرع هم، هیچ الزاماتی در این باره دیده نشده است اما در موارد ضروری همچون اهدای اعضای بدن جسد برای نجات یك بیمار، با وجود آنكه مثله كردن جسد در دین اسلام حرام است، حاكم شرع میتواند از اختیارات خود استفاده كرده و بپذیرد كه در صورت رضایت قبلی فرد یا موافقت خانواده، پس از مرگ مغزی بیمار، اعضای حیاتی بدن برای نجات جان یك یا چند بیمار اهدا شود. اما اگر فرد هم با امضا و موافقت خود، رضایت به اهدای عضو پس از مرگ مغزی داشته باشد، برای جلوگیری از واكنشهای منفی در سطح جامعه، جلب رضایت خانواده، صرفا برای حرمت به تاثر آنها انجام میشود.»
بنا بر آخرین آمار انجمن اهدای عضو ایرانیان، سالانه در ایران ٥ الی ٨ هزار نفر دچار مرگ مغزی میشوند كه از این تعداد، اعضای بدن ٣ هزار نفر، واجد شرایط اهداست اما هنوز، به دلایلی همچون ضعف فرهنگی در خانوادههای ایرانی، فقط ٨٠٠ نفر از این تعداد به مرحله اهدای عضو میرسند در حالی كه در مقابل این تعداد قلیل اهداكننده، ٢٥ هزار نفر در نوبت دریافت عضو هستند و روزانه، ٧ الی ١٠ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی جان خود را از دست میدهند.
امید قبادی؛ قائممقام مدیرعامل این انجمن در گفتوگو با «اعتماد» درباره علت الزام مراكز درمانی محل انجام پیوند اعضا به جلب رضایت خانواده بیماران مرگ مغزی دارنده كارت اهدای عضو میگوید: «كارت اهدای عضو، بزرگترین نماد فرهنگی دنیاست و اگر خانوادهای، راضی به اهدای اعضای بدن بیماران مرگ مغزی نیست، معمولا به این دلیل است كه نمیدانند بیمار مرگ مغزی، اگر زنده بود چه تصمیمی درباره اهدای اعضای بدنش میگرفت.
اما همین خانواده، با مشاهده كارت اهدای عضو داوطلبانه بیمار از دست رفتهاش، به سرعت با اهدا موافقت میكند و تا امروز، هیچ مادر و پدری را ندیدهام كه كارت اهدای فرزندش را دیده باشد و با اهدای اعضای بدنش مخالفت كند. الزام ما به جلب رضایت خانواده بیمار مغزی، بیشتر متوجه این رویكرد است كه اجبار مردم؛ به ویژه ایرانیها، آنها را از انجام یك اقدام حتی خیرخواهانه، دور یا منصرف میكند. البته نتایج بررسیها در سایر كشورها هم نشان داده كه اجبار در اهدای عضو برای دارندگان كارت اهدا، جو روانی ناخوشایندی در جامعه ایجاد كرده چنانكه در كشور انگلستان كه به مدت ٤ سال، اهدای اعضای بدن دارندگان كارتهای اهدای عضو، بدون جلب رضایت خانواده و صرفا به جبر داشتن همان كارت انجام میشد، بسیاری از دارندگان كارت، از تصمیم برای اهدای عضو در صورت مرگ مغزی انصراف دادند. امروز در ٨٥ درصد كشورهای جهان، تیمهای پیوند با وجود مجاز بودن اهدای عضو بدون نیاز به جلب رضایت خانواده، پیش از برداشتن اعضای بدن بیمار مرگ مغزی دارای كارت اهدای عضو، رضایت خانواده بیمار مرگ مغزی را جلب میكنند و فقط در سه كشور هلند، فرانسه و سوییس، جلب رضایت خانواده مطرح نیست كه البته من هم تایید میكنم مادر و پدری كه سالها برای بزرگ كردن فرزندش زحمت كشیده، باید امروز این حق را داشته باشد كه درباره اهدای اعضای بدن فرزندش تصمیم بگیرد.»
قبادی هم تاكید دارد كه: «در دین اسلام، مالك بدن میت، خداوند است و هیچ انسان مسلمانی نمیتواند به شكل نوشته یا نانوشته، وصیت كند كه پس از مرگ با اعضای بدن او چه كنند. به همین دلیل هم ما در ایران، اتانازی (مرگ خودخواسته) نداریم و حتی فرزندان یا خانواده درجه اول یك فرد در حال كما، نمیتوانند تا پیش از مرگ قطعی بیمار، خواستار قطع دستگاههای تداوم علایم حیاتی از بدن بیمار شوند. بنابراین، تصمیمگیری در مورد اهدای اعضای بدن بیمار مرگ مغزی كه در واقع یك بیمار غیر قابل بازگشت به زندگی محسوب میشود، با حاكم شرع است.»
قبادی میگوید در ایران، ٤٠ میلیون نفر واجد شرایط دریافت كارت اهدای عضو هستند كه از این تعداد، فقط ٤ میلیون نفر، كارت اهدا دریافت كردهاند. كارتی كه فاقد جایگاه قانونی است و صرفا یك قدم برای مشاركت اجتماعی محسوب میشود. اگر كاظمینی در صحبتهای خود اشاره میكند كه «از نظر اجرایی، رضایت خانواده را برای اهدای اعضای بدن بیمار مرگ مغزی جلب میكنیم»، ناگفته موید آن است كه كارتهای اهدای عضو كه امروز در جیب ٤ میلیون ایرانی جا گرفته، در هیچ مركز درمانی به كار نمیآید چنانكه كتایون نجفیزاده؛ مدیرعامل این انجمن، به «اعتماد» میگوید: «كارت اهدای عضو، جایگاه قانونی ندارد و صرفا، اظهار تمایل فرد به اهدای عضو پس از مرگ مغزی است كه باعث میشود خانواده فرد، از نظر عزیز از دست رفتهاش آگاه شده و به نحو صحیحی تصمیم بگیرد.»
و قبادی هم تاكید دارد كه: «به هیچوجه، بدون دریافت رضایت خانواده بیمار مرگ مغزی، برای برداشت عضو اقدام نمیكنیم و تا زمانی كه به خانواده بیمار مرگ مغزی دسترسی نداشته باشیم، بیمار در فهرست اهدا قرار نمیگیرد حتی اگر صاحب كارت اهدا باشد. كارتی كه ما را از دریافت رضایت خانواده بینیاز میكند، كارت معتبر عكسدار صادره از ثبت احوال و مراجع معتبر قضایی است، نه این كارتی كه هر لحظه برای تمام افراد قابل صدور است.»
نظر شما