سلامت نیوز:تغییرات سبک زندگی در ایران تاثیراتی سوء در شکلگیری شخصیت دانشآموزان بر جای گذاشته که چارهاندیشی برای کنترل و رفع آنها ضرورتی اجتنابناپذیر است.
به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: اقتضائات زندگی آپارتمانی و دوری روزافزون کودکان و دانشآموزان از طبیعت میتواند هویتیابی، اعتمادبهنفس و توان حل مشکلات آنها را تحتالشعاع قرار داده و در آیندهای نه چندان دور، آثار اجتماعی خویش را نمایان کند. از سوی دیگر امروزه شاهد بدرفتاری نسلهایی از جامعه با طبیعت هستیم. اگر بپذیریم که انسان معمولا به آنچه از آن بهره میگیرد، دل میبندد و بیندیشیم که رفتار نامناسب میانسالان و بزرگسالان، چه لطماتی را امروز متوجه منابع زیستی کرده است، بیشک تصور اینکه کودکان و نوجوانان امروز و نسلهای آینده چه رفتاری با این منابع دارند، اهمیت مییابد. یکی از روشهای فائق آمدن بر مشکل مطرحشده که پیشینه محدودی در کشور ما دارد، ایجاد مدارس طبیعت و افزودن مطالب محیطزیستی در کتب درسی است. آنچه در ادامه میخوانید، نظرات اسماعیل کهرم، کارشناس محیطزیست درباره کموکیف آموزش مسائل محیطزیستی در نظام آموزشی کشور در گفتوگو با «آرمان» است.
دانشآموزان امروز، سفیران فردای جامعه ما هستند. نقش زیستمحیطی مدارس برای تربیت نسلی دغدغهمند در مورد محیطزیست چیست؟
بر اساس نظرات روانشناسان هرگونه رفتار اجتماعی و ضداجتماعی در سنین کودکی افراد نهادینه میشود، چون فرد از دوران کودکی نحوه رفتار با محیط پیرامون خود را میآموزد. برای مثال اگر یک کودک تا سن 9سالگی یک زبان را نیاموزد، تا آخر عمر توان آموختن هیچزبانی را ندارد. بنابراین ماحصل آموزش هرگونه مهارت و تخصص به کودکان در بلندمدت مشخص میشود. با این تفاسیر، آموزش کودکان در زمینه محیطزیست میتواند با نتایج مناسب و با هدف ارتقای فرهنگی محیطزیستی جامعه همراه باشد. با توجه به ظرفیت آموزش در کودکان باید کتابهای درسی از مطالب محیطزیستی، جامعهشناسی و علمی سرشار باشد، اما هماکنون کتابهای درسی دانشآموزان از مطالب مناسب و ارزشمند در زمینه محیطزیستی تهی است. با توجه به اولویتهای زیستمحیطی کشور باید مطالب مرتبط برای آگاهسازی دانشآموزان در کتابهای درسی گنجانده شود. البته باید دانست که توجه به مسائل محیطزیستی و دیگر اولویتهای جامعه امروز نهتنها به دانشآموزان، بلکه به آحاد افراد جامعه باید آموزش داده شود. چندی پیش در ملاقات با معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیسجمهور، از او خواستار توجه به مساله محیطزیستی در خانوادهها شدم، چون برای حل مسائل محیطزیستی باید از طریق اطلاعرسانی به زنان و کودکان جامعه را دغدغهمند تربیت کرد. اگر با اقدامات آموزشی و فرهنگسازی بتوان مسائل محیطزیستی را به داخل خانواده هدایت کرد، طبیعتا همگان محافظ محیطزیست میشوند. این اقدام با نتایج مناسب در زمینه صرفهجویی در مصرف آب، احترام به طبیعت، تفکیک زباله از مبدا، رهانکردن زباله در معابر و.... همراه است.
هر روز در کشور شاهد افزایش بحرانهای محیطزیستی هستیم. برای مثال بحران آب، مساله ریزگردها، وارونگی هوا در فصل سرما و... جزو مسائل تکراری و نگرانکننده طبیعت ایران است که میتوان با کسب مهارتهای لازم برای حل آن وارد عمل شد، در حالی که تاکنون وزارت آموزش و پرورش آنطور که باید و شاید نتوانسته در ارائه مطالب محیطزیستی به دانشآموزان موفق باشد. دلیل بروز این نارسایی چیست؟
قبل از پاسخ به این سوال باید گفت که خانواده و مدرسه به عنوان دو کانون اصلی و محوری در تعلیم و تربیت دانشآموزان میتوانند با مسئولیتپذیرکردن قشر آیندهساز جامعه بهویژه در زمینه حفاظت از محیطزیست اقدامات مناسب انجام دهند. امروزه مدرسه دروازهای برای فرهنگسازی و نهادینهکردن بسیاری از مسائل و اولویتهای فرهنگی و اجتماعی در بین اقشار مختلف جامعه است. رویکرد اصلاحی و تربیتی مدارس و معلمان در پرورش نسل آگاه به مسائل روز میتواند نشاندهنده اهمیت این کانون و ضرورت ارائه برنامههای متناسب با سنین مختلف باشد. توجه به نسل آینده جامعه و مسئولیتپذیرکردن آنها نسبت به داشتهها و ظرفیتهای کشور بهویژه ظرفیت محیطزیست میتواند در کاهش بسیاری از موانع و معضلات زیستمحیطی اثرگذار باشد. محیطزیست در حیات و تداوم زندگی آیندگان مهم بوده و باید این امانت بهشکل مناسب و بدون آسیب به نسلهای آینده کشور واگذار شود. مشارکتدادن کودکان و نوجوانان در حفظ محیطزیست، آموزش و انتقال مفاهیم محیطزیستی به نسل آیندهساز جامعه و در ادامه انتقال پیامهای محیطزیستی از کودکان به نهاد خانواده، مدرسه و اجتماع را بههمراه دارد، اما وزارت آموزش و پرورش بهدلیل کمبود بودجه از تامین نیازها و پاسخگویی به نیازهای معلمان ناتوان است. با این تفاسیر نمیتوان از نهاد آموزشی کشور انتظار تامین دیگر نیازهای دانشآموزان بهویژه در حوزه محیطزیست را داشت. همچنین در کتب درسی دانشآموزان هم آنطور که باید و شاید مطالب محیطزیستی درج نشده است.
در سالهای اخیر شاهد تاسیس مدارس محیطزیستی در کشور هستیم، اما تعداد این مدارس اندک است. درباره عملکرد این مدارس توضیح میدهید؟
مدارس محیطزیست ابتکار ایرانیان نیست. بنده در سوئیس و آلمان این مدارس را مورد بررسی قرار دادهام. دانشآموزان در این مدارس تا سنین 11سالگی اجازه فعالیت در عرصههای مختلف محیطزیستی را دارند. برای مثال، دانشآموز در این مدارس اجازه نگهداری انواع پرندگان و حیوانات خانگی را دارد. البته اغلب این فعالیتها تحت نظارت معلمان انجام میشود. این دانشآموزان بعد از 12سالگی تحت آموزش کتب درسی قرار میگیرند. برای نخستینبار این مدارس در انگلستان و بعد از آن در اتریش، فرانسه و دیگر کشورهای پیشرفته راهاندازی شد. در این مدارس هدف اصلی پرورش خلاقیت و ذهن پرسشگر در کودک است تا به این شکل بتوان او را دغدغهمند نسبت به مسائل محیطزیستی تربیت کرد. در گذشته سیستم آموزشی اغلب کشورهای دنیا بر اساس زور و بهاصطلاح چوب معلم بود، اما هماکنون پرورش خلاقیت مساله نهادهای آموزشی است. در نهادهای آموزشی کشورهای پیشرفته فقط توجه دانشآموز به مسائل درسی و کسب نمره 20 مهم نیست، بلکه مساله اصلی پرورش ذهن کودک و چگونگی تفکر در اوست. باید دانست که پرورش کودکان فقط بهقصد اخذ نمره 20 نهتنها به او هیچمهارتی نمیآموزد، بلکه روخوانی و حفظ مطالب درسی نیز بعد از گذران مدتی فراموش میشود. کودکان در مدارس محیطزیست با روحیه شاد و شاداب به علمآموزی ترغیب میشوند. در این سیستم دانشآموزان مطالب دشوار آموزشی را بهشکل غیرمستقیم و بهشیوه نوین یاد میگیرند.
نظر شما