سلامت نیوز: قانون شكارو صید ما مربوط به زمان قبل از انقلاب است. قوانین و مقررات در حوزه محیط زیست از بازدارندگی لازم برخوردار نیستند.شكارچی مطمئن است كه با خیال راحت و بدون دغدغه از دستگیری و مجازات، می‌تواند به شكار بپردازد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، همه ساله كیلومترها راه را طی می‌كنند تا چندماهی را مهمان ما باشند. سفری دور و دراز كه شاید برای بسیاری از آن‌ها بی‌بازگشت باشد. پرندگان مهاجر كه سرمای سیبری آن‌ها را مجبور به این سفر دورو دراز می‌كند. فرسنگ‌ها راه را بال زده تا زمستان خود را سپری كنند. آن‌ها خسته از راهی طولانی راهی تالاب‌های كشور می‌شوند و امیدوارند پاییز و زمستان را با آسودگی گذرانده و به كشور خود بازگردند. هرچند ایرانیان از قدیم‌الایام به مهمان‌نوازی معروف و شهره بوده‌اند، اما این مهمانان ناخوانده مورد بی‌مهری قرار گرفته و برخی از افراد با بی‌رحمی دست به كشتار آن‌ها می‌زنند.
با شروع پاییز و آغاز فصل مهاجرت، به دلیل اینكه كشور ما در مرکز بسیاری از مسیرهای مهاجرت پرندگان در سراسر جهان واقع شده است بسیاری از پرندگان، تالاب‌های شمال و جنوب كشورمان را برای توقف چند ماهه خود انتخاب می‌كنند. این درحالی است كه همه ساله با آغاز كوچ پرندگان بسیاری از افراد در شهرهای شمالی كشور به ویژه منطقه فریدون‌كنار نیز خود را برای پذیرایی از آن‌ها مهیا می‌كنند. آن‌ها كه از قبل، تورهای‌هوایی خود را آماده كرده‌اند با آمدن پرندگان راهی تالاب‌ها می‌شوند تا به شكار این پرندگان بپردازند.پرندگانی كه با هزاران آرزو و البته با امید بازگشت به سیبری راهی ایران می‌شوند اما هرگز به مبدا خود بازنمی‌گردند. هرچند با آغاز فصل پاییز هشدارهای زیادی مبنی بر عدم شكار پرندگان مهاجر داده می‌شود اما بازهمه ساله شاهد شكار بی‌رویه و البته بی‌رحمانه آن‌ها هستیم. البته طی سال‌ها قبل بیشتر در شهرهای شمالی و استان مازنداران شاهد شكار این پرندگان بودیم اما این موضوع در شهرهای جنوبی كشور نیز افزایش یافته است به طوری كه یكی از كارشناسان محیط زیست دراین خصوص می‌گوید:«چند ماهی است كه مهاجرت پرندگان به مناطق مختلف خوزستان آغاز شده واین موضوع موجب شده تا کشتار پرندگان مهاجر در استان شدت بگیرد به طوری كه روزانه لاشه صدها قطعه از انواع پرندگان مهاجر در بازار کیان اهوازبه متقاضیان، فروخته می شود».
رضا نیك فلك با اشاره به اینكه در بین لاشه‌های پرندگان گونه‌های حمایت شده و در خطر انقراض جهانی مانند اردک مرمری، اردک بلوطی، اردک سرحنایی و ... مشاهده می‌شود، می افزاید:« درحالی كه فعالیت این بازار از اوایل شهریور آغاز می شود، اما با آغاز فصل پاییز و حضور پرتعداد انواع پرندگان مهاجر در تالاب‌ها و آبگیرهای استان خوزستان، کشتار پرندگان نیز به اوج خود رسیده است».
این درحالی است كه اصل 50قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به بحث حفاظت محیط زیست اشاره داشته و آن را یک وظیفه همگانی به حساب آورده است كه این موضوع نشان از اهمیت قانونگذاران به بحث محیط زیست است. اما چرا باوجود تكرار شكار بی‌رویه پرندگان مهاجر برخوردی با این افراد صورت نمی‌گیرد؟ در این زمینه وظیفه دستگاه قضایی چیست؟ در این زمینه «قانون» گفت‌وگویی با دكتر محمد حسین رمضانی قوام آبادی، حقوقدان و دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی انجام داده كه از نظرتان می‌گذرد. رمضانی با بیان اینكه شكار غیرمجاز پرندگان مهاجر مساله جدیدی نیست و هرساله تكرار می‌شود به «قانون» می‌گوید: بارها در مورد خطرات شكارچیان غیرمجاز كه در بسیاری از موارد نیز گونه‌های نادر جانوری را تهدید می‌كنند بحث شده اما هیچ نتیجه‌ای به دنبال نداشته است. به اعتقاد بنده دلیل این موضوع نیز این است كه محیط زیست به عنوان اولویتی مهم در كشور مطرح نبوده‌است.
قوانین درحوزه محیط زیست بازدارنده نیستند
این حقوقدان یكی از دلایل شكار غیرمجاز پرندگان را بازدارنده نبودن قوانین در حوزه محیط‌زیست دانست و خاطرنشان كرد: قانون شكارو صید ما مربوط به زمان قبل از انقلاب است. البته به طور كلی باید گفت كه قوانین و مقررات در حوزه محیط زیست هم از بازدارندگی لازم برخوردار نبوده و هم اینكه روزآمد نیستند، از طرف دیگر نیز وقتی محیط زیست در سیاست‌های كلی، به عنوان اولویتی مهم مطرح نباشداین امر باعث خواهد شد همه ساله شكارچیان در فصل مهاجرت به صورت بی‌رحمانه این پرندگان را شكار كنند و هیچ برخوردی نیز با آن‌ها صورت نگیرد. بنده فكر می‌كنم اولین گام برای رفع این معضل آگاهی رساندن به عموم جامعه است.در حال حاضر مردم ما نسبت به عواقب عدم محافظت از محیط زیست آگاه نیستند كه در این زمینه می‌توان با آموزش و مشاركت آن‌ها در این زمینه و همچنین تشویق مردم مانع شكار این پرنده‌ها و به دنبال آن نیز حفاظت از محیط زیست شد.
وی افزود: دولت و همچنین سازمان حفاظت از محیط‌زیست می‌توانند با ارائه راهكارهایی، شكار غیرمجاز را كاهش دهند كه در این زمینه، اولین گام ترویج اكوتوریسم فعال است ، اکوتوریسم سفری است مسئولانه به مناطق طبیعی، که موجب حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی می‌شود. به عبارت دیگر ظرفیت‌هایی را ایجاد كنیم تا شكارچی به جای شكار و صید، خود حافظ محیط زیست باشد ضمن اینكه از این راه نیز امرار معاش كند تا چالش‌ها به فرصت تبدیل شوند.
مشكلات بسیار زیاد در حوزه محیط زیست
رمضانی در ادامه با اشاره به اینكه ما كشوری در حال توسعه هستیم پس اولویت اصلی كشور نیز بحث توسعه و رشد اقتصادی است، خاطرنشان كرد: بحث توسعه پایدار مساله‌ای مهم است اما متاسفانه در حوزه محیط‌زیست، توسعه پایدار مطرح نیست. برای مثال، خشك شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و خطراتی كه جنگل‌ها را تهدید می‌كنند، یا هوای آلوده كلانشهر ها نشان دهنده مشكلات بسیار زیاد در این حوزه است. هرچند كه در برنامه ششم توسعه، سه بخش مهم كشاورزی، محیط‌زیست، منابع طبیعی و آب مورد توجه قرار گرفته‌است.
تجارت افراد با پرندگان مهاجر
این استاد دانشگاه با بیان اینكه برخی بیكاری و اشتغال را دلیل اصلی شكار غیرمجاز پرندگان می‌دانند خاطرنشان كرد: این افراد معتقدند شكارچیان به دلیل مشكلات مالی و برای امرار معاش و مشكلات معیشتی مجبور به شكار می‌شوند اما باید گفت در حال حاضر با توجه به سود بسیار خوبی كه فروش پرندگان شكار شده دارد، دیگر بحث امرار معاش شكارچیان مطرح نیست بلكه آن‌ها به نوعی با این عمل خود، دست به تجارت می‌زنند. در حال حاضر شكار و صید دارای بازار و قیمت خوبی است و فرد می‌تواند باتوجه به تقاضای بازار، میزان عرضه خود را تعیین كند ضمن اینكه این شكارچی مطمئن است كه با خیال راحت و بدون دغدغه از مجازات و دستگیری می‌تواند به شكار بپردازد. بنابراین به كار خود ادامه می‌دهد زیرا وقتی برخوردی با وی صورت نمی‌گیرد، این فرد ترغیب شده و همچنان نیز به شكار غیرمجاز ادامه می‌دهد. پس باز هم باز می‌گردیم به بحث عدم بازدارندگی قوانین كه بسیار مهم است و نیاز به تدوین قوانینی روزآمد در این حوزه هستیم.ضمن اینكه اجرای درست قوانین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا اگر بهترین قانون را هم داشته باشیم اما مجری خوبی وجود نداشته باشد باز نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد؛ به عبارت دیگر زمانی قوانین اثربخش خواهند بود كه به خوبی اجرا شوند.
وی افزود: حفاظت محیط زیست یا عناصر زیست‌محیطی، نیازمند مشاركت عموم مردم اعم از مردم، دولت نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی است. دیگر اینكه توسعه پایدار در دستور كار دولت، نهادهای دولتی و متولیان امر قرار گیرد وآن را به درستی اجرایی كنند و فقط روی كاغذ نباشد .سوم، همان‌گونه كه بالا نیز ذكر كردم، بحث ترویج اكوتوریسم یا توریسم پرنده گردی مهم است ضمن اینكه مشكلات اشتغال افراد در این مناطق باید برطرف شود تا امرار معاش، دلیلی بر تعرض به محیط زیست نباشد.
دادستان باید به موضوع ورود كند
این حقوقدان با اشاره به نقش دادستان در كاهش شكار و حفاظت از محیط زیست نیز یادآور شد : در این زمینه لازم است دادستان به موضوع شكارهای غیرمجاز ورود كند زیرا یكی از وظایف اصلی دادستان یا مدعی العموم حمایت از حقوق عموم مردم است. یعنی برای دفاع از حقوق عمومی باید به موضوع ورود كند. در این زمینه مطابق اصل 156 قانون اساسی یكی از وظایف قوه قضاییه نیز احیای حقوق عامه است. بنابراین با توجه به اینكه مسائل زیست محیطی بی‌تردید یكی از مصادیق بارز احیای حقوق عامه است و به عبارت دیگر موضوعاتی مانند هوا، آب، جنگل‌ها با مردم و سلامت آن‌ها ارتباط دارند. پس دادستان و قوه قضاییه وظیفه دارند در این زمینه اهتمام بیشتری داشته باشند تا حقوق عموم جامعه استیفا شود اما نكته دیگر اینكه به لحاظ بین المللی نیز بسیاری اعتقاد دارند مصادیق محیط‌زیستی جزو میراث مشترك بشریت هستند و در این زمینه، اسناد و مقررات زیادی هم تدوین شده است . در عرصه داخلی نیز دولت‌ها موظفند به اسناد بین‌المللی كه به آن‌ها محلق شده‌اند متعهد و پایبند باشند.
رمضانی در خاتمه توضیح داد: در ماده 66 قانون آیین دادرسی كیفری اخیرالتصویب به سازمان‌های مردم نهاد یا سمن ها این اجازه داده شده تا نسبت به جرایم ارتکابی در برخی از زمینه‌ها از جمله مسائل زیست محیطی اعلام جرم کنند. البته به اعتقاد بنده اعلام جرم این افراد به تنهایی كافی نیست و حضور آن‌ها در دادرسی و طرح دعوی به عنوان شبه دادستان مهم است كه متاسفانه در قوانین ما این جایگاه به سمن ها داده نشده، با وجود اینكه بارها اعلام كردیم نهادهای مردمی یا تشكل‌های غیردولتی كه در بخش یا حوزه خاصی فعال هستند، باید برای‌شان این امكان فراهم شود كه بتوانند طرح دعوی كنند و نقش شبه دادستان داشته باشند. برای مثال در بحث آلودگی باید این امكان به سمن ها داده شود تا حضور فعالی داشته باشند زیرا مواردی مانند آلودگی هوا یا آب، مشكلاتی برای عموم جامعه به دنبال خواهند داشت و به عبارت دیگر سلامت عمومی را تهدید می كنند. پس سمن ها كه به نوعی گوش و زبان مردم هستند به عنوان واسط میان مردم و دولت باید حضورشان در نظام حفاظت از محیط زیست كشور جدی‌تر گرفته شود.
عزم عمومی باید جزم شود
شایان ذكر است حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی وبه عبارتی حفظ محیط زیست، وظیفه عموم جامعه است. كه در این راستا با توجه به اشاره قوانین گوناگون به این موضوع، لازم است آموزش‌های لازم به تمامی افراد جامعه داده شود. افراد باید بدانند كه زندگی ما انسان‌ها به مسائل زیست محیطی گره خورده، به طوری كه از بین رفتن آن، سلامت جامعه را تهدید خواهد كرد پس در این زمینه لازم است عزم عمومی در رابطه با حفظ محیط زیست جزم شود تا فرزندان ما در آینده بتوانند زندگی كنند.
امرار معاش، توجیه مناسبی برای شكار پرندگان نیست
اسماعیل کهرم کارشناس محیط زیست منطقه فریدون‌كنار و سرخرود سال‌هاست شاهد بی‌رحمی برخی از افراد نسبت به پرندگان مهاجر است در حالی كه هیچ اقدام موثری نیز در جهت مقابله با آن نمی‌شود. عدم مقابله با این كشتار بی‌رحمانه پرندگان مهاجر در این مناطق سبب شده تا امروز شاهد تكرار آن در مناطق دیگر از جمله خوزستان هستیم. ما در این سال‌ها با شكارچیان غیرمجاز به درستی مقابله نكردیم. محیط‌بان محیط‌زیست موظف است شكارچی غیرمجازی را كه تورهوایی گسترانده تا تعداد زیادی از پرندگانی را كه به كشور ما پناه آورده‌اند، شكار كند ، دستگیر نماید. اما به محض دستگیری این شكارچی و ارجاع آن به دستگاه قضایی با این توجیه كه وی به دلیل امرار معاش مرتكب شكار غیرمجاز شده‌است با وساطت برخی از افراد، آزاد می‌شود. پس نمی‌توان انتظار داشت این جرم كاهش یابد.اما در مورد اینكه گفته می‌شود این افراد برای امرار معاش به شكار غیرمجاز پرندگان روی می‌آورند نیز باید گفت اولا طبق قانون تور هوایی ممنوع است اما این شكارچیان این تورهای هوایی را بنا می‌كنند در حالی كه ارزش هر یك از آن‌ها بیش از 50 میلیون تومان است و نكته جالب‌تر اینكه این شكارچیان این تورها را گاهی ماهی 8 میلیون تومان اجاره می‌دهند؛ پس باید گفت در این رابطه امرار معاش و اشتغال نمی‌تواند توجیه درستی باشد زیرا این افراد مقابل دیدگان دولت و ماموران كاری غیرقانونی انجام می‌دهند. این شكارچیان غیرمجاز پرندگان را شكار كرده و به صورت زنده با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسانند. برای مثال یك جفت غاز را 120 هزار تومان می‌فروشند. یا اینكه پس از شكار غیرقانونی پرنده‌های شكاری مانند شاهین و انواع عقاب، آن‌ها را در كشورهای حوزه خلیج فارس به مبلغ 20میلیون تومان می فروشند. پس باید گفت این افراد از این سود، دست برنخواهند داشت مگر اینكه دولت عزم جدی برای مقابله با این افراد داشته باشد. در این راستا لازم است دولت، سازمان حفاظت محیط زیست را حمایت كند تا این افراد به مجازات و سزای عمل خود برسند ودر غیر این صورت، شاهد تكرار این موضوع در سایر استان‌ها نیز خواهیم بود.بنده زمانی با فرماندار فریدون‌كنار و حدود 20 مامور نیروی انتظامی و 20 محیط‌بان قرار بود تورهای هوایی را جمع‌آوری كنیم اما زمانی كه در میانه‌های راه برای مقابله با این شكارچیان بودیم برخی از مسئولان در تماس با فرماندار، مانع ادامه كار ما و جمع‌آوری تورهای هوایی شدند و به ناچار موضوع مسكوت ماند. حال این سوال مطرح است كه با این گونه برخوردها، سازمان حفاظت از محیط زیست چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟
اما گاهی نیز تعدادی از پرندگان مهاجر كه به صورت غیرمجاز شكار می‌شوند مانند غاز، فلامینگو و گونه‌های نادر مانند اردك سرسفید یا اردك سر حنایی، به باغ پرندگان تهران فرستاده می‌شوند كه البته به دلیل اینكه پرندگان به وسیله وانت فرستاده می‌شوند بسیاری از آن‌ها در میانه راه تلف می‌‌َشوند و از هر 10 تا ازاین پرنده‌ها شاید دو یا سه پرنده زنده بماند كه البته هیچ دستگاه نظارتی هم بر این موضوع نظارت نمی‌كند. در خاتمه باید گفت دولت در این زمینه مسئولیت دارد تا مانع تكرار این موضوع شود هرچند كه تا به حال شاهد اقدام موثری از سوی دولت در رابطه با شكار پرندگان غیرمجاز نبودیم اما ما دلسوزان محیط زیست و تمامی افرادی كه از نزدیك شاهد شكار غیرمجاز پرندگان مهاجر هستیم، وظیفه داریم جامعه را از این موضوع و تكرار هر ساله آن آگاه كنیم كه تمامی افراد بدانند چه بلایی بر سر محیط زیست و گونه‌های نادر جانوری می‌افتد تا مسئولان نیز موضوع را جدی گرفته و مانع تكرار این كار غیرقانون شوند.
قانون شكارو صید ما مربوط به زمان قبل از انقلاب است. قوانین و مقررات در حوزه محیط زیست از بازدارندگی لازم برخوردار نیستند.شكارچی مطمئن است كه با خیال راحت و بدون دغدغه از دستگیری و مجازات، می‌تواند به شكار بپردازد.
نظر شما