سلامت نیوز:تهران در چند هفته اخیر بیش از ١٠ روز آلوده پشت سر هم را تجربه كرد. از سویی چند روز قبل یك كارشناس برنامه‌ریزی شهری با اشاره به اینكه با توجه به تشدید آلودگی هوای تهران به طور متوسط روزانه دو هزار تن آلاینده‌های مختلف وارد هوای تهران شده، مدعی شد كه هر تهرانی به صورت هفتگی چیزی حدود ٥/١ كیلوگرم انواع آلاینده را استنشاق می‌كند.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: همین موضوع بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با احمد مسجدجامعی، عضو سابق كمیسیون سلامت شورای شهر دوره چهارم؛ گفت‌وگویی در مورد تمامی ابعاد آلودگی هوا در تهران. برای این گفت‌وگو تلاش كردیم تا از وی عكسی به عنوان نمادین با ماسك پزشكی و در خیابان‌های دودآلود تهران بگیریم كه وی با این استدلال كه این عكس تصنعی است حاضر به این كار نشد. برای همین برعكس در این گفت‌وگو؛ عكسی از وی را در فضای زیبا و سرسبز پارك‌شهر استفاده كردیم. به امید روزی كه همه تهرانی‌ها مانند گذشته، در چنین فضایی روزشان را به شب برسانند.
شاید نخستین سوال برای آغاز صحبت در مورد آلودگی هوای تهران به منشا این آلودگی‌ها برگردد. به عنوان عضو كمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر دوره گذشته، مهم‌ترین دلایل بروز آلودگی هوا در پایتخت را چه می‌دانید؟
اصولا آلودگی‌ها در شهرهای بزرگ دو منشا عام و خاص دارند. منابع عام آلودگی شامل منابعی است كه برای آلودگی در همه جا به صورت مشترك وجود دارد. مواردی مانند سوخت‌های فسیلی یا خودروهای غیر استاندارد یا كارخانه‌های آلاینده، وجود صدها هزار وسیله گرمازا و سرمازا و... این موارد مسلما در تهران هم وجود دارد. مثلا سال‌ها بود كه موضوع پایین بودن كیفیت بنزین‌های تولیدی مطرح بود ولی كسی جرات اعلام رسمی آن را نداشت چون فوری به عنوان اغتشاش افكار عمومی با وی برخورد می‌شد. در واقع بنزین یك مساله امنیتی شده بود. اما سال‌ها بعد كه این برچسب امنیتی شدن برداشته شد، شاهد بودیم كه بارها به این مساله پرداخته شد و نتیجه آن هم بهبود كیفیت بنزین‌ها بود. حتی یادم هست یكبار در ابتدای دوران نخست ریاست‌جمهوری آقای روحانی، در جلسه‌ای این موضوع مطرح شد كه ایشان هم با جدیت اعلام كرد كه نباید به دلیل خسارت مالی یا بالا بودن هزینه‌ها، موضوع آلودگی هوا را كنار گذاشت. استدلالش هم این بود كه در مورد فردی كه به بیماری سختی دچارشده، صرفه جویی معنایی ندارد.در مورد آلودگی هوا نیز نباید به فكر هزینه‌كرد آن بود. همان‌جا وی از دولت خواست تا دستگاه‌های صنعتی در مصرف حامل‌های انرژی دقت بیشتری داشته باشند و فكری هم برای تولید بنزین بكنند.
اما در كنار این عوامل «عام»، عواملی هم وجود دارد كه مختص شرایط اقلیمی همان شهرهاست. به عنوان مثال در تهران ما با مشكل ریزگردها مواجهیم كه هم منشأ داخلی دارد و هم منشأ خارجی. از سوی دیگر مقدار آلودگی در مناطق مختلف تهران یكسان نیست. در منطقه‌ای به دلیل وجود كارخانه‌های آلاینده‌ای مانند كارخانه سیمانی كه در منطقه ١٧ و ١٨ هست، شاهد افزایش آلاینده‌ها هستیم و در مناطقی دیگر كمتر این آلودگی را می‌بینیم یا محل استقرار كامیون‌های شهرداری و اتوبوس‌های شركت واحد كه حقیقتا حجم بالایی از آلودگی را تولید می‌كنند هم از آن دست مواردی است كه خاص تهران است. هر كدام از این موارد راهكارهای خاص خودش را دارد. مثلا مدیریت شهری باید فكری برای نگهداری وسایل نقلیه خود بكند. البته اسناد خوبی هم در طول این سال‌ها تدوین شده ولی كافی نیست.
یادم هست در دوره قبلی شورا، بارها به شهرداری در مورد آلودگی هوا تذكر داده شد ولی تا جایی كه می‌دانم هیچ‌وقت نتیجه مطلوبی را به دنبال نداشت. با این تفاصیل عملكرد مدیریت شهری گذشته برای مقابله با آلودگی هوای تهران را چگونه توصیف می‌كنید؟
درمورد عملكرد شهرداری در حوزه آلودگی هوا نكته ظریفی وجود دارد و آن هم اغراق‌آمیز بودن ادعاها و وعده‌هایی بود كه شهردار قبلی می‌داد. مثل اینكه می‌گفت اگر تمام مسوولیت آلودگی هوا را به شهرداری بسپارید، مشكل تهران را ٦ ساله حل می‌كنم. خب این یك وعده اغراق آمیز بود. چون اصولا مشكل آلودگی یك مشكل بخشی نیست بلكه مشكلی فرابخشی است. اتفاقا همین عامل یعنی غلوآمیز بودن طرح‌های مدیران شهرداری – یكی از مهم‌ترین عواملی بودكه باعث می‌شد تا نتواند كارنامه خوبی در این بخش داشته باشد. شاید بهتر بود به جای این‌گونه شعارها و دامن زدن به اختلاف بین دولت و شهرداری، مدیریت شهری به فكر راه‌حل‌هایی مانند ایجاد نگاهی نو در مورد حمل و نقل ریلی می‌افتاد. مثلا به این راه‌حل فكر می‌كرد كه حمل و نقل ریلی فقط زیرزمینی نیست، بلكه روی زمین هم می‌توان خطوط ریلی ساخت. یعنی به جای صرف هزینه‌های گزاف برای ساخت بزرگراه‌هایی مانند طبقه دوم صدر، خطوط ریلی این شهر را به شیوه‌ای جدید طراحی و احداث می‌كرد. این یك عزم و تصمیم مدیریتی را می‌طلبید كه متاسفانه شهردار قبلی نتوانست آن را اجرایی كند.
یكی، دو هفته قبل ریاست سازمان محیط زیست به صحن شورا آمد و گزارشی را از وضعیت آلودگی‌های موجود در تهران ارایه كرد. اما فكر نمی‌كنم این جلسه به جز مقداری آمار و ارقام خروجی دیگر داشت. درست است؟
بله. البته جلسه خوبی بود چون آقای كلانتری در آن جلسه با صراحت طرح مساله كرد. گرچه عملكرد وی در مورد پارك پردیسان به گونه‌ای بود كه نشان داد واقعا آمده تا فكری برای محیط زیست‌مان كند. همان‌طور كه می‌دانید موضوع احیای پارك پردیسان از همان دوره چهارم شورا مطرح بود ولی آن زمان، اعضای شورا معتقد بودند كه این بوستان متعلق به دولت است و دلیلی ندارد كه شهرداری بخواهد در آنها ورود پیدا كند. همان‌طور كه پیشنهاد زنگنه در سال‌های گذشته عقیم ماند و اجرایی نشد.
كدام پیشنهاد؟
مهندس زنگنه در دوره قبلی وزارتش یكبار به شورا آمد و پیشنهاد داد كه حاضر است مابه‌التفاوت افزایش قیمت حامل‌های انرژی، كه هر سال اتفاق می‌افتاد را دولت بپردازد تا شهرداری این مبلغ را صرف خرید واگن و توسعه حمل و نقل عمومی كند. آن سال‌ها این طرح به دلایل مختلف عملیاتی نشد تا اینكه در دوره كنونی شورا دوباره این طرح مطرح شد كه در حال رایزنی و عملیاتی كردن آن هستیم.
گویا شنبه‌شب جلسه‌ای هم با رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران داشتید. در این جلسه هم موضوع آلودگی هوا مطرح شد؟
نه. این جلسه بیشتر برای معارفه اعضای شورا با پلیس راهور بود. منتها پلیس هم می‌تواند نقش موثری در كنترل آلودگی هوا داشته باشد. همین كه پلیس بتواند برخورد قاطع و بدون اغماضی با متخلفین داشته باشد كمك بزرگی به كاهش آلودگی هوا خواهد بود. مثلا دكتر كلانتری در گزارش خود اشاره‌ای داشتند به این موضوع كه تردد شبانه كامیون‌ها سهم بسزایی در افزایش آلودگی هوا دارد. اگر پلیس با این پدیده یا سایر خودروهای آلاینده؛ برخورد قاطعی داشته باشد، مسلما می‌توان به بهبود آلایندگی هوا امیدوارتر بود.
به نظر شما در سیكل مواجهه با آلودگی هوا مردم هم می‌توانند نقشی داشته باشند؟
صددرصد. ولی چه زمانی می‌توانند نقش داشته باشند. وقتی كه زیرساخت‌های شهرمان از سوی دولت و مسوولان آماده باشد. ما وقتی می‌توانیم به مردم بگوییم ماشین‌های‌شان را بیرون نیاورند كه حمل و نقل عمومی توسعه پیدا كرده باشد و مردم بتوانند به راحتی با انواع وسایل حمل و نقل عمومی از این سو به آن سو بروند یا اینكه وقتی می‌توانیم از مردم انتظار داشته باشیم كه شهرسازی تهران اصلاح شود تا وقتی‌كه حاشیه بزرگراه‌ها پر باشد از برج‌ها، تا وقتی‌كه مردم مجبور باشند برای بردن بچه‌ها به مدرسه از این محله و منطقه به آن سوی شهر بروند، تا وقتی‌كه خیابان‌ها مناطق را قیچی كرده باشند و شما برای رفتن به نقطه‌ای، مجبور باشید چند بزرگراه را دور بزنید، حل گره‌های ترافیكی و در نتیجه كاهش آلودگی هوا سخت خواهد بود.
و به عنوان یكی از اعضای قدیمی شورا، فكر می‌كنید شورای شهر جدید واقعا عزم جزمی برای حل مشكلات ترافیكی و آلودگی هوای تهران دارد؟
من فكر می‌كنم بارقه‌های خوبی از عملكرد شورا به چشم می‌خورد كه می‌توان به آن امیدواربود. مثلا همین مساله تفاهم با وزارت نفت نكته مثبتی است كه می‌تواند به توسعه حمل و نقل عمومی حقیقتا كمك شایانی كند. این ادبیات در دوره كنونی ایجاد شده است. شورای دوره قبل چندان به دنبال گرفتن پول از دولت برای حل مشكلات شهر نبود. درحالی كه دولت هم باید سهمش را نسبت به شهر و شهروندان بپردازد یا در مورد خط ٧، در دوره قبل، با وجود تذكرات بسیاری كه داده شد ولی زورمان نرسید خط ٧ را تعطیل كنیم ولی در این دوره این اتفاق افتاد.
حالا واقعا اظهارنظر كمیسیون سلامت شورای چهارم در مورد خط ٧ و اینكه خطرناك است، براساس اصول كارشناسی بود یا بیشتر جنبه سیاسی داشت؟
واقعا ما در كمیسیون به این نتیجه رسیده بودیم كه فعالیت خط ٧ برای شهروندان خطرناك است. برای همین هم بود كه در این دوره تعطیل شد تا دوباره بعد از اصلاح بازگشایی شود. ما در دوره قبل اصلا از پاسخ‌های شهرداری قانع نشدیم ولی همان‌طور كه گفتم زورمان نرسید.
صادقانه و خلاصه بگویید، به عنوان یك شهروند آیا به حل مشكل آلودگی هوا امیدوارید یا نه؟
شخصا بله. امیدوارم. البته معتقدم متولی اصلی این موضوع باید سازمان محیط‌زیست باشد و بقیه سازمان‌ها مثل شهرداری به وی كمك كنند نه اینكه شهرداری متولی باشد و چشم انتظار كمك محیط زیست باشد. به هر حال معتقدم «می‌توانیم» اگر «بخواهیم».
نظر شما