سلامت نیوز:محمد كمالی: توانبخشی چه از جنبه علمی و چه از نظر ارایه خدمات به افراد دارای معلولیت در ایران بسیار جوان است. نخستین فعالیت‌ها در این زمینه به اواسط دهه 40 شمسی بر‌می‌گردد.

به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: خدمات ساخت ارتز‌ها و كفش طبی در جمعیت هلال‌احمر (شیر و خورشید سابق) آغاز شد. رشته فیزیوتراپی در دانشگاه تهران در سال 1345 و مدرسه عالی توانبخشی در تهران با سه رشته گفتاردرمانی، كاردرمانی و فیزیوتراپی در سال 1352 افتتاح می‌شود. همزمان انجمن توانبخشی هم آغاز به كار می‌كند كه زیرنظر وزارت بهداری اداره می‌شود و بیمارستان شفا یحیاییان به عنوان مركزی كه خدمات توانبخشی را به صورت روزانه ارایه می‌كند در دسترس افراد دارای معلولیت قرار می‌گیرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تجمیع معاونت بهزیستی وزارت بهداری و نهادها و سازمان‌های غیر دولتی در سازمان بهزیستی كشور، خدمات توانبخشی به صورت متمركز ارایه می‌شوند. متاسفانه در فرصت حضور سازمان بهزیستی در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی، به حدكفایت بهره مندی افراد دارای معلولیت از سطوح پیشگیری، درمان فراهم نشد و توانبخشی مبتنی بر جامعه كه از طریق خانه‌های بهداشت و شبكه مراقبت‌های بهداشتی اولیه، از طریق بهزیستی به اجرا درآمده بود، در شبكه ادغام نشد.

در هنگام بررسی لایجه نظام جامع رفاه اجتماعی موضوع نزدیكی سلامت و رفاه اجتماعی به درستی شناخته نشد و بعدتر انفكاك سازمان بهزیستی كشور از وزارت بهداشت و پیوستن آن به وزارت رفاه اجتماعی دوری بیشتری بین نهاد سلامت و نهادهای اجتماعی به وجود آورد. توانبخشی یك فعالیت نیست، یك فرآیند است كه در همه ابعاد پزشكی (جسمی، ذهنی، روانی)، آموزشی، حرفه‌ای و اجتماعی صورت می‌پذیرد. توانبخشی نه تنها به فرد می‌اندیشید بلكه از جنبه‌های حقوق انسانی نیز فرد را تحت توجه خود قرار می‌دهد. این توجه به آنجا می‌رسد كه باید مداخلاتی در سیستم‌های موجود در جامعه انجام پذیرد تا الحاق و بازگشت مجدد فرد به جامعه تسهیل شود و فرد دارای ناتوانی و معلولیت بتواند به همه امكانات جامعه دسترسی داشته باشد و از حقوق یكسان با سایر شهروندان برخوردار شود. همه اینها موید آن است كه توانبخشی نه تنها جنبه پزشكی دارد بلكه سایر جنبه‌ها از جمله حیطه اجتماعی را به صورتی پر‌اهمیت در بر می‌گیرد. توجه همه‌جانبه به زندگی افراد دارای ناتوانی و معلولیت ضرورت هماهنگی بیشتری بین نهاد تامین سلامت جامعه و نهاد تامین رفاه اجتماعی را بیش از پیش ضروری ساخته است. این امر نه تنها در موضوع توانبخشی مطرح است كه در كلیت موضوع سلامت اجتماعی قابل بررسی و طرح است. تشكیل معاونت اجتماعی در وزارت بهداشت با درك این مهم است كه جنبه‌های اجتماعی سلامت هر روز به صورتی گسترده‌تر در زوایای زندگی مردم به ایفای نقش می‌پردازند و كیفیت زندگی مردم را بیش از پیش متاثر می‌سازند.

هر‌چند هنوز تعریف‌ها از سلامت اجتماعی از تنوع و گونه‌گونی زیادی برخوردار است لیكن توجه به این مقوله در وزارت بهداشت بسیار حائز اهمیت است. همچنین توجه به موضوع توانبخشی و به خصوص توانبخشی پزشكی به عنوان یكی از وظایف برجای مانده در وزارت می‌تواند مكمل خدمات دریافتی افراد دارای معلولیت از نهادهای دیگر باشد. بدین‌ترتیب زنجیره خدمات دریافتی می‌تواند تكمیل شود و سلامت افراد دارای معلولیت با اطمینان خاطر بیشتری تامین شود.

در متن حكم وزیر محترم بهداشت در انتصاب اینجانب برای سرپرستی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به «اهتمام لازم برای تامین، حفظ و ارتقای سطح سلامت مردم به ویژه افراد دارای معلولیت، محرومین و نیازمندان» اشاره شده است كه مسیر تامین آن از طریق «كمك به تبیین و تدوین برنامه‌های ملی مرتبط با توانبخشی، رفاه و سلامت اجتماعی» و «همكاری سازمان‌یافته با نهادهای متولی ارایه خدمات توانبخشی، رفاه و سلامت اجتماعی در كشور جهت مشاركت در سیاستگذاری‌های مرتبط با این حوزه‌ها» و «برنامه‌ریزی و اجرا برای رصد، مدیریت و مطالبه اصلاح مولفه‌های اجتماعی برای پیشگیری و كنترل تهدیدهای سلامت و اعمال رویكرد اجتماع‌محور سلامت از طریق توانمندسازی تشكل‌های مردم نهاد و توسعه، تقویت خیریه‌های سلامت و توانبخشی» در نظر گرفته شده است.