سلامت نیوز:«فضای مجازی ما را بی‌پروا كرده است.» كافی است سری به بخش كامنت صفحات پر بازدید شبكه‌های پر‌طرفدار اجتماعی بزنید تا مصادیق این جمله را به وفور ببینید.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: در فضای مجازی امروز با تمام حواشی ریز و درشتی كه هر روز در آن ایجاد می‌شود، اوج می‌گیرد و فراموش می‌شود، افراد مختلف حق اظهارنظر بی‌واسطه و بدون سانسور دارند. امروز امكان دسترسی به یك ستاره سینما، موسیقی یا ورزش در اینستاگرام به آسانی برای آنهایی كه در دورترین نقطه قابل تصور زندگی می‌كنند، فراهم است.
وزرا و نمایندگان مجلس و شورای شهر آنقدر كه در توییتر در دسترس هستند، در دنیای واقعی قابل دسترس نیستند. چنین فضایی از سویی می‌تواند باعث طرح مسائل بدون واسطه با فرد مسوول یا ستاره محبوب شود و از سوی دیگر آسیبی ایجاد كند كه این روزها به بدترین شكل به آن مبتلا شده‌ایم و شاید همین رفتارها سلبریتی‌های هنر و ورزش و چهره‌های تاثیرگذار سیاست و فرهنگ را دوباره به پشت نقاب‌های‌شان بكشاند.
یك نماینده شورای شهر، برای خواهرزاده‌اش ابراز دلتنگی می‌كند، آماج حملات آغاز می‌شود كه: «این هم نمونه دیگری از ژن خوب است»، «آقازادگان شما آنسوی آبهایند» و... جای دیگر بازیگر سینما برای مرگ گربه‌اش با ادبیات خاص خودش سوگواری می‌كند، موج حملات و الفاظ ركیك و اظهارنظرهای بی‌پروا جاری می‌شود كه چرا برای مرگ یك گربه ناراحت شده‌ای.
بازیگر دیگری نسبت به اتفاقات اخیر كشور واكنش نشان می‌دهد و یك كلمه از توییتی كه منتشر كرده مورد تایید كاربران نیست، آنقدر كه بسیاری از كاربران به كنایه هنگام بروز یك اتفاق میگویند: «حالا به صفحه كی حمله كنیم؟» بخشی از این رفتار را جامعه‌شناسان نوعی تخلیه خشم می‌دانند و برخی، فضایی برای ابراز وجود. اما آنچه مسلم است، همان‌قدر كه رفتار اجتماعی ما در فضای مجازی آسیب‌های بسیار دارد، در دنیای واقعی هم دچار آسیب‌های جدی هستیم و به تعبیر كارشناسان روانشناسی و جامعه‌شناسی مهارت‌های لازم را برای یك زندگی اجتماعی سالم كسب نكرده‌ایم.
اما زنگ خطر آنجا به صدا در می‌آید كه خشم فضای مجازی در عرصه حقیقی هم مجال بروز پیدا می‌كند و می‌شود آنچه در هفته‌های اخیر در خیابان‌ها شاهدش بودیم. شاید به كار بردن الفاظ ركیك تنها یك رفتار به نظر برسد، اما نشانه‌ای از اتفاقی است كه پشت نقاب‌های موجه اجتماعی در حال وقوع است. نقابی كه در دنیای مجازی از چهره‌ها می‌افتد و روان یك جامعه بی‌پرده و برهنه از پس واكنش‌ها و جملات خودنمایی می‌كند.
فضای مجازی، آینه روشنی از جامعه
الهام فخاری، رییس كمیته اجتماعی شورای شهر معتقد است: «فضای مجازی به دلیل اینكه برای تمام گروه‌های اجتماعی و سنی قابل دسترس است می‌تواند آینه روشنی از كاستی‌های یك جامعه باشد. این فضا نوعی از آزادی را برای كاربر ایجاد می‌كند كه شاید در زندگی واقعی كمتر تجربه می‌كند. در چنین فضایی ممكن است مطلبی خوشایند یك كاربر باشد یا نباشد. اگر فرد از مهارت كنترل هیجان‌های منفی برخوردار نباشد، واكنش‌های عجیبی نشان می‌دهد. ممكن است همین فرد در دنیای واقعی به دلیل ترس از قانون و قضاوت اطرافیانش سكوت كند اما در فضای مجازی كه این محدودیت‌ها وجود ندارد و كنترلی روی فرد نیست، امكان پرخاش و رفتارهای حساب نشده و آنی بیشتر می‌شود.»
عده‌ای این رفتار را تعبیر به خشم نهفته در افراد جامعه می‌كنند، البته فخاری در این مورد می‌گوید: «بخشی از این رفتارها می‌تواند نتیجه خشم باشد. اما خشم تنها هیجان منفی در روانشناسی شخصیت نیست، ترس و دلهره و انواع دیگری از هیجانات وجود دارند كه ممكن است در رفتار فرد بروز پیدا كنند. اما این رفتارها بیش از هر چیزی نشان‌دهنده ضعف مهارت‌هایی است كه ما در زندگی روزمره هم داریم. در فضای مجازی چون میدان بازتر است، این نا هنجاری بیشتر خودنمایی می‌كند.»
فضای مجازی علاوه بر مواردی كه ذكر شد، این امكان را هم به فرد می‌دهد كه با یك شخصیت ساختگی در آن فعالیت و اظهارنظر كند. همین امكان باعث می‌شود فرد بی‌پرواتر به اظهارنظر بپردازد و واهمه‌ای از قضاوت‌هایی كه در دنیای واقعی او را از انجام برخی رفتارها منع می‌كند، نداشته باشد. رییس كمیته اجتماعی شورای شهر تهران كه روانشناسی خوانده است در این رابطه می‌گوید: «اكانت‌های جعلی باعث می‌شود كه فرد از پوسته قابل قبول اجتماعی و شكل محترم خارج شود و برون‌ریزی كند. همین باعث می‌شود ما با یك جامعه پر نقاب روبه‌رو شویم. وقتی فاصله خود یك فرد با خودی كه جامعه پذیرفته با خودی كه خانواده و محل كار از او می‌شناسد، زیاد باشد، فرد تبدیل به یك شخصیت چند نقابی می‌شود. فضای مجازی و اكانت جعلی این فضا را فراهم می‌كند كه فرد از پشت نقاب‌هایش بیرون بیاید و خود را نشان دهد. اینجاست كه مهارت‌های زندگی و آموزش این مهارت‌ها خود را نشان می‌دهد. ما می‌بینیم كه اكانت‌های فیك هم پرخاشگری جنسی و كلامی بیشتری دارند و هم به چهره‌های شناخته شده و صاحب قدرت بیشتر پرخاش می‌كنند.»
با تمام اینها، پشت هر اكانت جعلی یك فرد حقیقی نشسته هر چند خود را با نام و مشخصات و جایگاه اجتماعی واقعی خود معرفی نمی‌كند، اما او هم عضوی از یك اجتماع است و می‌توان رفتار او را به عنوان فردی از جامعه مطالعه كرد كه در وصفش ابهام فخاری می‌گوید: «فضای مجازی مثل یك آینه به ما نشان می‌دهد كه ما چقدر كمبود و كاستی در حوزه سلامت روان داریم. اگر ما سوادمان در حوزه سلامت روان كافی و مناسب باشد، حتی در میزان حضور در فضای مجازی هم با برنامه‌تر رفتار می‌كنیم. فضای مجازی مثل كوچه و خیابان است كه ما در اتاق‌های‌مان را در آن باز كرده‌ایم. فضای مجازی نشان‌دهنده این واقعیت است كه ما چقدر در مواجهه با افراد جامعه ستیز و دارای اختلال سلوك، ضعف داریم.»
ارتباطی بی‌واسطه و دو سویه
با امكانی كه فضای مجازی برای كابران در سراسر دنیا فراهم كرده است، این اتفاق كه كاربران واكنش‌هایی به اخبار یا توییت‌های افراد سرشناس در عرصه هنر و سیاست نشان دهند، اتفاق غریبی نیست. اما نوع این رفتار و اظهارنظر است كه باعث ایجاد تمایز می‌شود. به كار بردن الفاظ ركیك كه در غالب موارد توسط كاربرانی با اكانت جعلی صورت می‌گیرد، می‌تواند نشان‌دهنده ناتوانی فرد در اظهارنظر در نقش واقعی خود باشد. یا ترسی كه بسیاری از فعالان فضای مجازی از مجازات‌های قانونی در كشورهای با نظام بسته دارند.
اما آنچه قابل تامل است، تكثیر تاسف برانگیز این رفتار و ادبیات در فضایی است كه هر روز بر تعداد كاربرانش اضافه می‌شود. فضایی كه با ظرفیت‌های بسیار مناسب می‌تواند زمینه ایجاد رابطه‌ای شفاف و بی‌واسطه بین مردم نقاط مختلف كشور با مسوولان و چهره‌های شناخته شده باشد. البته این رابطه می‌تواند دو سویه باشد. تنها مردم نیستند كه در بستر این فضا می‌توانند رابطه‌ای بی‌واسطه را تجربه كنند (با سلبریتی‌ها یا چهره‌های شاخص سیاسی) بلكه مسوولان هم این امكان را پیدا می‌كنند كه پایگاه مردمی خود را تقویت كنند .
نظر شما