سلامت نیوز:هزار و ٥٠٠ كیلومتر دورتر از تهران هجوم شن‌های روان و گرد و خاك زندگی مردم پنج شهر شمالی استان سیستان و بلوچستان را به حالت نیمه تعطیل درآورده است. ٥٤ روز است كه توفان‌های سهمگین دست از سر اهالی سیستان برنداشته است. سرعت توفان به قدری بالاست كه توان هر‌گونه عكس‌العملی را از شهروندان شهرهای زابل، هیرمند، نیمروز، زهك و هامون سلب كرده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ،بنا به گفته عبدالرحمان شهنوازی، مدیركل ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان این وضعیت تا پایان هفته جاری ادامه خواهد داشت و از همین رو نیروهای دستگاه‌های اجرایی به حال آماده‌باش درآمده‌اند تا در صورت لزوم به كسانی كه آسیب می‌بینند یا دچار مشكل می‌شوند امدادرسانی كنند. غلظت ذرات معلق در هوا ظرف دو ماه گذشته در برخی روزها به بیش از ٦٠ برابر حد مجاز نیز رسیده است. این بحران نزدیك به هزار تن از سیستانی‌ها را روانه بیمارستان كرده است. محمود دیانتی، رییس شبكه پایش هواشناسی سیستان و بلوچستان روز شنبه در گفت‌وگو با «ایرنا» این وضعیت را تشریح كرده است: «پایش ٥٢ روز متوالی هوای زابل نشان می‌دهد كه غلظت ذرات معلق با اندازه ١٠ میكرون تا بیش از شرایط ناسالم افزایش یافته به‌طوری كه حدود ٣٠ روز آن غلظت ذرات معلق بین هزار تا بیش از ٩ هزار میكروگرم بر مترمكعب معادل ٧ تا ٦٠ برابر حد مجاز ثبت شده است.»
بادهای بی‌سابقه
مردم زابل به وزش بادهای ١٢٠ روزه در منطقه سیستان عادت دارند اما امسال با سال‌های قبل فرق دارد. این را هم مردم می‌گویند و هم مدیران هواشناسی. میلاد یزدان‌پناه، خبرنگار محلی ساكن زابل وضعیت مردم سیستان را اینگونه شرح می‌دهد: «مردم زابل هیچ‌وقت اینطور توفانی را به یاد ندارند. قبلا هم در زابل و شهرهای اطراف بادهای شدید می‌آمد ولی اینطور نبود كه اینقدر شن‌های روان وارد خانه و زندگی مردم شود. در همین ٥٠ روز دالان‌های خاك باعث شده حدود ١٠ روز جاده‌های زاهدان - زابل و زابل - نهبندان بسته شود.
قدیمی‌ترها هم می‌گویند قبلا باد زیاد بود اما آلودگی نبود.» برای سیستان چه می‌توان كرد؟ به گفته یزدان‌پناه وجود شمار زیادی كارخانه‌های شست‌وشوی شن و ماسه و دانه‌بندی در محور زابل - نهبندان هم باعث شده در زمان وقوع توفان بحران تشدید شود و هوا آلوده‌تر. در همین حال به گفته دیانتی، رییس شبكه پایش هواشناسی سیستان و بلوچستان وزش بادهای ١٢٠روزه امسال جزو شدیدترین بادها در ٥٥ سال اخیر است: «حدود ٥٠ روز متوالی است كه بیشینه سرعت وزش باد در زابل بین ٧٠ تا ١٢٢ كیلومتر بر ساعت است. در این ٥٠ روز حدود ١٨ روز بیشینه سرعت وزش باد بیش از ١٠٠ كیلومتر بر ساعت بود كه دید افقی را تا ١٥٠ متر كاهش داد. شدت وزش باد در شهرستان‌های شمالی استان افزوده می‌شود به‌طوری كه سرعت وزش باد خیلی شدید گاهی به بیش از ١٠٠ كیلومتر برساعت نیز می‌رسد و سبب وقوع توفان گردوخاك و افزایش شدید غلظت غبار خواهد شد.»
خاك هست؛ آب نیست
توفان شدید در سیستان در شرایطی همچنان ادامه می‌یابد كه شهروندان شهرهایی مانند هیرمند از مشكل دیگری هم رنج می‌برند؛ بی‌آبی. در بسیاری از روستاها آب به وسیله تانكر به دست مردم می‌رسد. در شهر هیرمند آب لوله‌كشی هست اما رنگ آب همرنگ خاك است و بی‌كیفیت. همین اتفاق باعث شده تا مردم برای خرید آب به زابل مراجعه كنند. یزدان‌پناه، خبرنگار محلی در زابل توضیح می‌دهد: «مردم چاره‌ای برای‌شان نمانده به جز اینكه تحمل كنند. ولی چطور تحمل كنند. كاش فقط درد توفان بود. شن‌های روان خانه‌ها را احاطه كرده است. مردم حتی در شهر هیرمند آب خوردن هم ندارند. آب درون لوله‌ها بدمزه و پر از خاك است.» حجت پاینده، شهروند ساكن هیرمند هم در گفت‌وگو با «اعتماد» سخنان یزدان‌پناه را تایید می‌كند اما دلش پر است: «همه ایران اشك فرماندار زابل را جلوی دوربین تلویزیون دیدند. دیگه چقدر ناله كنیم؟ سیستان تنهاست. ولله كاری نكنیم كه مردم از همه چیز قطع امید كنند. آنهایی كه بالا نشسته‌اند بشنوند.»
پارازیت در انتقال پیام سیستانی‌ها
اما برای شنیده شدن صدای مردم سیستان چه می‌توان كرد؟ اصلا آیا این توفان‌های سهمگین ١٠٠كیلومتری را می‌توان برای‌شان چاره‌ای اندیشید؟ می‌شود برای هامون كاری كرد؟ اینها سوالاتی است كه محمدرضا علیمرادی، دكترای تغییر اقلیم و از كارشناسان بومی محیط‌زیست در سیستان و بلوچستان برای‌شان راه حل‌های مفصلی دارد. گفت‌وگوی علیمرادی به زودی منتشر می‌شود تا شاید بر روند تصمیم‌گیری‌های دولتی موثر باشد اما به‌طور خلاصه او معتقد است بستر تالاب خشك شده هامون مهم‌ترین كانون گرد و غبار است. به جز این بستر رودخانه‌های داخلی هم مستعد بلندشدن شن‌های روان. در نتیجه باید مجموعه‌ای از اقدامات برای احیای بخش‌هایی از هامون انجام شود. علیمرادی می‌گوید: «البته نمی‌توان تمام تالاب هامون را احیا كرد چرا كه به‌طور متوسط چیزی حدود ١٠ میلیارد متر مكعب آب نیاز است.
اما باید راه‌حل‌هایی پیدا كنیم برای نگهداشت آب در بخش‌هایی از تالاب كه هنوز آب دارد.» به گفته علیمرادی «مالچ آلی» هم می‌تواند به عنوان یكی دیگر از راه‌حل‌ها برای تثبیت كانون‌های گرد و غبار مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این مالچ‌ها قبلا در شرایط آزمایشگاهی امتحان شده اما عملیاتی نشده است. « هم باید از مالچ‌های دارای تركیبات گیاهی استفاده كنیم و هم از دو سه نوع گونه گیاهی كه نقش بادشكن را در منطقه ایفا كنند و در عین حال موجب تثبیت شن‌های روان هم شوند.» با این همه رسانه رسمی و غیررسمی صدای مردم سیستان از ١٥٠٠ كیلومتری به پایتخت نمی‌رسد. یا اگر می‌رسد در فرآیند انتقال پیام اختلال وجود دارد و سیاستگذاران بالادستی هنوز به خوبی بحران و راه‌حل‌های واقعی آن را نشناخته‌اند. توفان‌های سیستان شاید یك هفته دیگر تمام شود اما درد و رنج سیستانی‌ها تمام نمی‌شود. پرونده سیستان و هامون همچنان مفتوح است.
نظر شما