سلامت نیوز:سرطان، سهم مردم استان مركزی از نفت و صنایع بزرگ است.جان مردم این استان در سایه گازهای سرطان‌زایی كه صنایع نفتی و صنعتی بی‌محابا تولید می‌كنند، آب‌هایی كه با فاضلاب و پساب صنعتی و نفتی آلوده می‌شوند و درنهایت خاك آلوده، در خطر است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ،براساس آمار تنها در سال 95، 6هزار و پانصد بیمار مبتلا به سرطان در این استان شناسایی شده كه صنایع آلاینده از عوامل بروز این بیماری بوده است. به‌گفته مدیركل دفتر پایش سازمان محیط زیست، شیوع سرطان به‌دلیل همجواری صنایع با مناطق مسكونی خارج از انتظار آن‌ها نبوده است.استان مركزی به‌عنوان یكی از بزرگ‌ترین قطب‌های صنعتی كشور شناخته می‌شود اما این قطب صنعتی بیشتر از آنكه برای ساكنان استان نعمت باشد به یك نقمت تبدیل شده است. هنگامی‌كه كلنگ احداث پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه و دیگر صنایع در استان مركزی بر زمین زده شد، هیچگاه تصور نمی‌‌رفت زندگی در سایه این صنایع برای مردم این استان تبدیل به جهنمی شود. در این سال‌ها زندگی مشقت‌بار مردم استان مركزی بارها به صدر اخبار كشور تبدیل شده است. یك روز خبر بحران كارگری و ضرب و شتم كارگران و روز دیگر نفس بریده مردم در هوای آلوده، افزایش بیماران سرطانی، جنین‌های ناقص و ... .
پتروشیمی بلای جان مردم شازند
بازی صنایع آلاینده با جان مردم استان مركزی ادامه دارد؛ این‌بار نوبت پتروشیمی شازند است كه مردم را قربانی كند. احداث پتروشیمی شازند در همان روزهای نخست با مخالفت شدید جامعه محیط زیست كشور مواجه شد. حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیركل وقت محیط زیست استان مركزی یكی از منتقدان و البته مخالفان اصلی احداث پتروشیمی در شازند بود. به‌باور او منطقه شازند دیگر ظرفیت و توان استقرار صنایع آلاینده‌ای همچون پتروشیمی را نداشت. كارنامی در مصاحبه‌ای در این‌باره گفته بود:« به نظر می‌رسد آستانه تحمل محدوده پالایشگاه، پتروشیمی و نیروگاه تکمیل شده است و ایجاد صنعت آلاینده دیگری در این محدوده جایز نیست.این محدوده در شعاع 30کیلومتری اراک واقع شده و در این محدوده طبق قانون نمی‌توان صنعت آلاینده ایجاد کرد.احداث این واحد مشمول ارزیابی زیست‌محیطی است که براساس آن باید در این مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی انجام شود و تعیین مکان پیش از انجام این مرحله موضوعیت ندارد. با توجه به موارد مذکور محیط زیست با این اقدام موافق نیست.سیاست کلی در حوزه صنعت باید استقرار صنایع کم‌آب‌بر باشد.در تمام استان این سیاست باید مد نظر واقع شود و بخش توسعه استان نیاز است که به این مهم توجه داشته باشد.لازم به ذکر است که گفته می‌شود شرکت پتروصنعت پیشتاز و توسعه پتروشیمی الوند در پوشش مجوز تولید ETBE مجوز تولید MTBE را نیز اخذ کرده است که این ماده ماده‌ای سرطان‌زاست».
پتروشیمی شازند؛ بدون ارزیابی محیط زیست
باوجود تمامی این مخالفت‌ها و حتی نبود ارزیابی محیط زیستی مانند روال همیشگی بسیاری از پروژه‌های ضدمحیط زیستی، پتروشیمی شازند افتتاح شده و به‌بهره‌برداری رسیده‌اند. هم‌اكنون پس از گذشت مدت زمان اندكی، عوارض آلایندگی پتروشیمی شازند، نمایان شده و منطقه را به جهنمی برای ساكنان آن تبدیل كرده است. ساكنانی كه این روزها به مهاجرت اجباری برای تنها زنده ماندن می‌اندیشند. سیاوش آقاخانی، فعال محیط زیست در اراك به «قانون» درباره وضعیت پتروشیمی شازند می‌گوید:« پتروشیمی جزو صنایع آلاینده در دنیا به‌شمار می‌رود. شوربختانه در زمان راه‌اندازی پتروشیمی، ارزیابی زیست محیطی آن انجام نشد. پس از پیگیری‌های فراوان متوجه شدیم طرحی به‌نام ارزیابی زیست محیطی پتروشیمی شازند وجود ندارد. مطالعات زیست محیطی دارد ولی ارزیابی زیست محیطی مطالعه‌ای همه جانبه‌ها است و پیامدهای زیست محیطی استقرار یك واحد صنعتی را می‌سنجد و پس از آن در كارگروه ارزیابی استان بررسی و سرانجام مصوب كارگروه ملی ارزیابی كشور می‌شود؛ چنین ارزیابی برای پتروشیمی شازند وجود ندارد. مطالعه زیست محیطی را حتی یك شركت خصوصی نیز می‌تواند انجام دهد اما قابل استناد برای ارزیابی و صدور مجوز نیست».
جولان فلرها در سكوت سازمان
تعطیلی صنایع یا مهاجرت اجباری دو روی سكه صنایع در ایران هستند. این درحالی است كه می‌توان گزینه دیگری را نیز انتخاب كرد. هم‌اكنون در بسیاری از كشورهای دنیا، صنایع پتروشیمی وجود دارند آن‌ها چرخ اقتصاد كشورها را به حركت در می‌آورند اما این سودآوری هیچگاه سلامت مردم را نشانه نرفته است. ضوابط زیست‌محیطی در این كشورها به‌صورت سختگیرانه‌ای رعایت و البته نظارت می‌شود. «فلر» یكی از بحث‌های جدی در صنایع پتروشیمی است كه هم‌اكنون در پتروشیمی دنیا رعایت می‌شود. آقاخانی با تاكید بر اینكه پتروشیمی شازند مجموعه‌‌ای از آلودگی‌ها را دارد، می‌گوید:«شایع‌ترین آلودگی آن فلر است. پتروشیمی فلر دارد. در زمان ریاست ابتكار در سازمان حفاظت محیط زیست تفاهمنامه‌ای با وزارت نفت منعقد شد كه به‌واسطه آن استفاده از فلر، ممنوع شد. فلر به‌شدت آلاینده است و باعث به‌وجودآمدن بیماری‌های بسیاری می‌شود. هم‌اكنون این تفاهمنامه اجرایی نمی‌شود و شاهد سوزاندن فلر در پتروشیمی هستیم. مساله دیگر در بحث آلایندگی، آلودگی هواست. البته بحث‌هایی برای كاهش این آلودگی هوا مطرح شده است».
نشت نفت به سفره‌های زیرزمینی
آقاخانی با اشاره به آلودگی سفره‌های زیرزمینی می‌گوید:« آلودگی مهم دیگری كه درحال حاضر در مجموعه پتروشیمی وجود دارد، بحث نشت مواد نفتی به منابع آب‌های زیرزمینی است. براساس شواهد حتی چاه‌های داخل مجموعه نیز به پسماندهای پتروشیمی آلوده شده‌اند. به‌عنوان نمونه حجم بالایی از چاه شماره 7 پتروشیمی به مواد نفتی آلوده شده است. پسماندهای پتروشیمی سفره‌های زیرزمینی منطقه را به شدت آلوده كرده‌اند. نكته دیگر در بحث آلودگی پتروشیمی، وجود حوضچه‌های تبخیر است. موادی در آنجا ذخیره می‌شود برای اینكه تبخیر و آلودگی آن‌ها كمتر شود، این حوضچه‌های تبخیر نشتی دارند و مواد خطرناك وارد سفره‌های زیرزمینی شده است. بحث پساب‌های صنعتی نیز یكی دیگر از چالش‌های آلودگی منطقه است».
ماجرای عجیب خروج از لیست آلاینده‌ها
یكی از عجیب‌ترین اظهار نظرهای چند سال اخیر سازمان محیط زیست درباره پتروشیمی شازند است؛ برخی از مسئولان این سازمان در گذشته گفته بودند كه پتروشیمی شازند جزو صنایع آلاینده نیست و به همین دلیل از لیست صنایع آلاینده كشور خارج شد. شاید جالب باشد بدانید كه پس از این اظهارنظر عجیب، مدیران پتروشیمی این مجموعه را جزو صنایع سبز اعلام كردند. مساله‌ای كه بیشتر به طنزی تلخ برای دوستداران محیط زیست كشور شبیه بود. آقاخانی در این‌باره بیان می‌كند:«در یك دوره كوتاه پتروشیمی شازند از لیست صنایع آلاینده خارج شد اما این به‌آن معنی نیست كه آلاینده نیست. در آن زمان مدیركل اعلام كرد كه اكنون آلاینده نیست. البته این مساله اما و اگرهای فراوانی به‌دنبال داشت و برخی بر این باور بودند كه مساله‌ای میان مدیران پتروشیمی و مدیركل محیط‌زیست وجود دارد اما هیچگاه مداركی در این‌باره منتشر نشد. اما نكته قابل توجه اینجاست كه حتی با این اظهارنظر نیز پتروشیمی برای مدت زمان اندكی از لیست صنایع آلاینده خارج شد و دوباره به این لیست بازگشت. اما مساله مهم این است كه پتروشیمی شازند سلامت مردم منطقه را نشانه رفته است. از زمان احداث آن تاكنون بیماری‌هایی مانند انواع سرطان، نازایی، جنین‌های بدون قلب و ... شیوع پیدا كرده ولی تاكنون روی این مساله مطالعه رسمی صورت نگرفته است و تنها با بازدید از این منطقه به این مساله پی خواهید برد».
بادهای سرطانی در اراك
بسیاری از شهرهای استان مركزی با بحران زیست‌محیطی دست و پنجه نرم می‌كنند، كلانشهر اراك به‌عنوان مركز استان صدرنشین بحران زیست محیطی است. آلودگی هوا در این كلانشهر دیگر به مساله‌ای عادی برای شهروندان اراكی تبدیل شده است. آقاخانی، درباره آلودگی هوا در اراك به «قانون» می‌گوید:«آلودگی هوای شهر اراك در وضعیت حادی قرار دارد. این شهر از معدود شهرهای كشور است كه علاوه‌بر آلودگی خودروها و ریزگردها، مشکل آلایندگی صنایع را نیز دارد. در بسیاری از شهرهای كشور آلایندگی با وزش باد و بارندگی از بین می‌رود و وضعیت هوا در شرایط سالم قرار می‌گیرد اما در اراك اتفاق دیگری رخ می‌دهد. در اكثر مواقع، بادهای اراك از سمت جنوب غربی شهر می‌وزند كه به‌دلیل قرارگیری واحدهای صنعتی آلاینده در جنوب غربی شهر ، این بادها میزان آلودگی هوای اراك را افزایش می‌دهند. همچنین بادهای شمال غربی نیز ریزگردهای تالاب میقان را به شهر اراك می‌آورد».
نوع ذرات آلاینده شهر اراك یكی از نگرانی‌های فعالان محیط زیست كشور درخصوص وضعیت شهر اراک است. براساس شواهد ریزگردهای پایه سولفات سدیم در ذرات آلاینده اراك وجود دارد كه این ذرات موجب شیوع انواع بیماری‌هامانند سرطان در اراك شده است. آقاخانی با تاكید براینكه ریزگردهای اراك، رس نیست كه تنها مشكلات تنفسی ایجاد كند بلكه سولفات سدیم است كه موجب مبتلا شدن به انواع سرطان می‌شود، تصریح می‌كند:« تالاب میقان، بزرگ‌ترین معدن سولفات سدیم خاورمیانه است. ریزگردهای این تالاب كه سولفات سدیم است، سلامت مردم اراك را تهدید می‌كند. تمامی این شرایط باعث شده است كه اراك از لحاظ بروز بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا در شرایط بحرانی قرار گیرد و متاسفانه بیماری‌هایی مانند سرطان‌های دستگاه تنفسی و سرطان‌های مرتبط با خون و موارد اینچنینی شایع شود. براساس آمار دانشگاه علوم پزشکی اراک، 6500 بیمار سرطانی در این شهر وجود دارند اما به‌نظر من تعداد بیماران سرطانی اراك بیش از این آمار است ؛چراكه بسیاری از بیماران سرطانی اراك برای معالجه به تهران و دیگر شهرهای كشور مراجعه می‌كنند».
گازهای سرطان‌زای نامریی
حال پرسش این است باتوجه به آلایندگی صنایع كلانشهر اراك چرا تاكنون سازمان محیط‌زیست و استانداری اراك و دیگر دستگاه‌ها و ادارات مربوطه اقدامی برای برخورد با این صنایع آلاینده انجام نداده‌اند؟ آقاخانی در پاسخ به این پرسش می‌گوید:«مساله‌ای كه درباره صنایع آلاینده و نحوه پایش آن وجود دارد، این است كه برخی ذرات آلاینده پایش نمی‌شوند. به‌عنوان مثال شبكه پایش آلودگی هوای شهر اراك، تنها پایش پنج ذره آلاینده را اندازه‌گیری می‌كند كه شامل ذرات آلاینده نیتروژن، كربن، اوزن و ذرات ریزگردهایی به‌اندازه 5/2 میكرون و 5 میكرون می‌شود. نكته جالب توجه اینجاست كه ذرات فلوراید به‌هیچ‌وجه اندازه‌گیری و پایش نمی‌شود. كارخانه آلومینیوم اراك به‌عنوان یكی از شاخص‌ترین صنایع اراك، ذرات آلاینده‌ای مانند فلوراید تولید می‌كند. این آلودگی در شبكه پایش شهر اراك هیچگاه اندازه‌گیری نمی‌شود. اگر این پایش انجام شود، به عمق فاجعه در كلانشهر اراك پی‌خواهیم برد. گازهای فلوراید و HF سرطان‌زا هستند. متاسفانه طبق برآوردها حدود 80 تن روزانه فلوراید وارد هوای شهر اراك می‌شود و انواع آلودگی‌ها و بیماری‌ها را ایجاد می‌كند؛ گازهای سرطان‌زایی كه تاكنون دیده و محاسبه نشده‌اند».
دستگاه پایش فلوراید در مركزی
شینا انصاری، مدیركل دفتر پایش سازمان محیط‌زیست درباره نحوه پایش صنایع آلاینده اراك به «قانون» می‌گوید:« دو نوع پایش هوا وجود دارد. پایش محیطی كه شامل ایستگاه‌هایی است كه وضعیت كیفی هوا را اعلام می‌كنند. در استان مركزی چندین دستگاه وجود دارند كه درحال حاضر سه دستگاه به سامانه آنلاین كشور متصل شده است. گازهای محیطی مانند دی‌اكسید گوگرد، دی‌اكسید نیتروژن، ازن، مونوكسید كربن و همچنین ذرات معلق كمتر از 10 میكرون و 5/2 میكرون را اندازه‌گیری می‌كنند. اما صنایع استان مركزی به‌عنوان منابع ثابت آلودگی جداگانه پایش می‌شوند. در پایش این صنایع، پارامترهای مختلفی را اندازه‌گیری می‌كنند.دستگاه اندازه‌گیری Hf در استان مركزی خریداری شده و می‌تواند فلوراید را اندازه‌گیری و پایش كند.پایش آلایندگی یك بحث است و بحث دیگر این است كه باید سیستم‌های كنترلی، روی خروجی این آلاینده‌ها نصب شوند. باید فیلتراسیون وجود داشته باشد و بتوانند آلایندگی را كنترل كنند. یكی از صنایع آلاینده، كارخانه آلومینیوم‌سازی اراك است.
واحدهای دیگر نیز در بحث صنایع شاخص آلاینده استان مركزی وجود دارند. سال گذشته، لیستی از این صنایع آلاینده را به سازمان امور مالیاتی كشور اعلام كرده‌ایم تا مشمول عوارض آلایندگی شوند».طی چند دهه گذشته بسیاری از كارشناسان محیط‌زیست و بهداشت نسبت به بحران زیست محیطی در استان هشدار داده‌اند ولی گوش شنوایی برای آن نبوده است. اكنون استان مركزی وارد بحران زیست محیطی شده است و مسئولان همچنان در خواب هستند.
سرطان، سهم مردم استان مركزی از نفت و صنایع بزرگ است.جان مردم این استان در سایه گازهای سرطان‌زایی كه صنایع نفتی و صنعتی بی‌محابا تولید می‌كنند، آب‌هایی كه با فاضلاب و پساب صنعتی و نفتی آلوده می‌شوند و درنهایت خاك آلوده، در خطر است.
نظر شما