سلامت نیوز:دلایل تجمع مایعات در پوست طیف وسیعی از اختلالات ژنتیکی تا علل میکروبی، عفونی و از طرفی عوامل محرک پوست را در برمی‌گیرد.
به تجمع مایعات بین لایه‌های مختلف پوست که به صورت محدود و مشخص باشد، در باور عامیانه مردم «تاول» گفته می‌شود؛ اما از نظر متخصصان پوست، اندازه چنین ضایعاتی نیز مهم است. در واقع به ضایعات کوچک، «وزیکول» و به تجمع مایعات با قطر بزرگ‌تر از نیم سانتی‌متر، واژه «تاول» گفته می‌شود. دلایل تجمع مایعات در پوست طیف وسیعی از اختلالات ژنتیکی تا علل میکروبی، عفونی و از طرفی عوامل محرک پوست را در برمی‌گیرد و علل متعددی در بروز آن نقش دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان این موارد را برشمرد:

1- اختلالات ژنتیک پوست

گروه اول بیماری‌های زمینه‌ساز تاول، اختلالات ساختاری و ذاتی در پوست است که به شکل ژنتیکی منتقل می‌شود. این اختلالات برحسب قدرت و میزان معیوب بودن ژن، بر ساختار پوست، تأثیر می‌گذارند و باعث بروز تاول در سنین نوزادی، کودکی و بالاتر می‌شوند. اولین بیماری این گروه را می‌توان «ای بی» یا اصطلاحاً «بیماری پروانه‌ای» نامید که در پی نقص ژنتیک در ساختمان پوست و کراتین‌های آن رخ می‌دهد.برحسب اینکه ژن معیوب چه شدتی دارد و در لایه‌های سطحی یا عمقی پوست تأثیر می‌گذارد، زمینه‌ساز بروز تاول‌های خفیف تا شدید از کودکی تا بزرگسالی می‌شود.گاهی تاول‌ها محدود به نواحی خاص بدن مانند کف دست و کف پاست؛ اما در مواردی نیز در کل بدن وجود دارد و همه اندام‌ها درگیر ضایعات بیماری می‌شوند. در موارد شدیدتر، پوست حتی از سنین بسیار پایین که کودک شروع به چهار دست‌وپا رفتن می‌کند، آسیب می‌بیند، تاول‌ها ظاهر شده و حتی کنده می‌شوند و پوست درست مانند بال پروانه شکننده و ظریف است. گاهی بیماری‌های ذاتی دیگری نیز باعث تاول می‌شوند اما پوست به دلیل ضربه، آسیب نمی‌بیند، بلکه نقصی در برابر نور خورشید وجود دارد. این حساسیت بسیار شدید، فرد را مستعد تاول و تظاهرات پوستی می‌کند. به چنین بیماری ژنتیکی‌ای «فوتوسن‌سیتیویتی» (Photosensitivity) گفته می‌شود.نور خورشید نیز یکی دیگر از عوامل آسیب‌رسان محیطی است که پوست به دنبال آفتاب‌سوختگی‌های شدید دچار تاول می‌شود. همچنین هر نوع تماس با مواد محرک و سوزان مانند اسید و... باعث بروز تاول‌های پوستی خواهد شد

2- اختلالات ایمنی بدن

در گروه دیگر بیماری‌های زمینه‌ساز تاول، ساختمان پوست طبیعی و سالم است؛ اما ایمنی بدن مشکل دارد. به این ترتیب سیستم ایمنی علیه ساختار پوست فعال می‌شود و بعضی از اجزای طبیعی داخل ساختمان پوست را که مانند سیمانی بین آجرها عمل می‌کند، بیگانه می‌داند. در نتیجه باعث جدا شدن بخش‌هایی از پوست و ایجاد تاول می‌شود. به چنین بیماری‌هایی در اصطلاح پزشکی «بیماری‌های تاولی خودایمنی» گفته می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «پمفیگوس ولگاریس» و «بولوز پمفیگوئید» اشاره کرد.

3- بیماری‌های عفونی

در معرفی بیماری‌های زمینه‌ساز تاول، به مواردی می‌رسیم که نه در ساختمان ذاتی پوست مشکلی وجود دارد و نه سیستم ایمنی بدن دچار اختلال است. در چنین شرایطی، ساختار پوست در اثر تهاجم یک عامل عفونی دچار آسیب می‌شود.عوامل باکتریال از جمله این بیماری‌ها هستند که باعث ایجاد «زرد زخم» در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. از علل ویروسی می‌توان «تبخال» یا «زونا» را نام برد که وزیکول‌های ریز یا تاول‌های کوچک و بزرگ در اندام‌های مختلف ظاهر می‌شوند.

4- حساسیت‌های دارویی

گاهی مصرف یک دارو باعث بروز واکنش‌هایی در پوست می‌شود که برحسب شدت، ممکن است با تاول‌های پوستی توأم باشد.مهم‌ترین این واکنش‌های حساسیتی دارو، «اریتم مولتی‌فرم» نام دارد. البته در موارد خیلی شدید فرد حتی با مصرف کمترین و مرسوم‌ترین داروها نیز دچار حساسیت می‌شود و با تاول‌های وسیع و منتشر در کل بدن و حتی کنده شدن پوست اندام‌ها و مخاط‌ها مواجه است؛ به‌عنوان مثال بیماری «توکسیک اپیدرمال نکرولیزیس» که به اختصار به آن Ten نیز گفته می‌شود جزو این حساسیت‌های شدید است.

5- مواجهه با عوامل آسیب‌رسان فیزیکی

عوامل فیزیکی گروه دیگری از علل زمینه‌ساز بروز تاول‌های پوستی هستند که سرمای شدید یکی از این موارد است.به عنوان مثال اگر نوک انگشتان با قالب یخ تماس پیدا کند، دچار تاول می‌شود. همچنین گرفتار شدن در برف و یخ‌زدگی نیز نمونه‌های شایع چنین آسیب‌های پوستی هستند. البته علاوه بر سرما باید به گرمای شدید و سوختگی‌های حرارتی و الکتریکی نیز اشاره کرد.نور خورشید نیز یکی دیگر از عوامل آسیب‌رسان محیطی است که پوست به دنبال آفتاب‌سوختگی‌های شدید دچار تاول می‌شود. همچنین هر نوع تماس با مواد محرک و سوزان مانند اسید و... باعث بروز تاول‌های پوستی خواهد شد.

6- حساسیت شدید به گزش حشرات

بعضی افراد نسبت به کوچک‌ترین گزش حیوانات و حشرات حساسیت شدیدی نشان می‌دهند، به‌طوری که حتی محل گزش یک مورچه نیز می‌تواند با علائمی مانند کهیر یا وزیکول یا تاول نیز همراه باشد.استفاده از چسب پانسمان روی پوست چنین افرادی می‌تواند با ضایعات اگزمایی به شکل تاول و... نیز همراه باشد.منبع: هفته نامه سلامت - دکتر محمدرضا قاسمی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران