سلامت نیوز-بیتا مهدوی:استعمال دخانیات دومین علل مرگ و میر در جهان شناخته شده است كه نه تنها جان 6میلیون نفر در جهان را می‌گیرد بلكه به طور متوسط در هر روز بیش از 15هزار نفر بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اطلاعات بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت حاكی از این است كه در بسیاری از کشورهای پیشرفته ممنوعیت مصرف سیگار در مکان‌های عمومی به قانون تبدیل شده است از اینرو موفق شده‌اند استعمال دخانیات را کاهش دهند. این کاهش بیشتر در آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی دیده می‌شود.

در برخی کشورها مانند چین نیز اجرای جریمه‌های سنگین برای استعمال سیگار در مکان‌های عمومی تا میزان زیادی مصرف سیگار را کاهش داده است. با این ‌حال بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت مصرف سیگار در کشورهای درحال توسعه افزایش یافته و از یک ‌میلیارد سیگاری که در کل جهان وجود دارد 80درصد آنان در کشورهای درحال توسعه هستند.

آخرین آمارهای نیمه رسمی در كشور حاكی از این است كه بیش از 12میلیون نفر در كشورسیگاری هستند که بهطور مداوم و مستمر سیگار می‌كشند. بر اساس اعلام دستگاه‌های متولی سن و نرخ رشد سیگار کاهش و از 15 به 13سال تنزل یافته است.

كارشناسان معتقدند،در کشورهای در حال توسعه 4/3درصد افزایش مصرف سالانه مواد دخانی دیده می‌شود و استعمال سالانه این مواد کشنده باعث مرگ 4/5میلیون نفر انسان در سال بر اثر سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و دیگر بیماری‌ها می‌شود، که انتظار می‌رود این رقم تا سال 2030 به بیش از 10 میلیون نفر در سال برسد.

تاکنون بسیاری از کشورهای دنیا مصرف دخانیات در مجامع و اماکن عمومی را ممنوع اعلام کرده‌اند. اگرچه در سال 385 مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات،استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی را ممنوع اعلام کرده، اما متاسفانه این قانون هنوز اجرایی نشده است و در سال عده‌ای از هموطنان‌مان به علت عوارض ناشی از مصرف مواد دخانی، متاسفانه جانشان را از دست می‌دهند.

برگزاری همایش سیگار و سیاست‌گذاری سلامت محور ما را بر آن داشت تا گفت و گویی داشته باشیم با محققان و دست اندركاران كه در پی می‌آید.

کنوانسیون کنترل مصرف دخانیات
کنوانسیون کنترل مصرف دخانیات سازمان بهداشت جهانی فوریه سال گذشته ضمانت اجرایی یافت. سازمان بهداشت جهانی این کنوانسیون را که مدت 10سال در دست بررسی بود، به امید پیشگیری بیش از10میلیون مرگ سالیانه ناشی از مصرف دخانیات به اجرا درآورده است.

این سند اولین معاهده جهانی درباره بهداشت عمومی است و کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی، ملزم به اعمال مفاد آن هستند. کشورهایی که این کنوانسیون را تصویب و امضاء کرده‌اند، اکنون 3سال وقت دارند تا روی بسته‌های سیگار هشدارهای جدی بهداشتی بچسبانند و 5سال فرصت دارند تا تبلیغات دخانیات را ممنوع کنند. آنها باید پیروی خود از این معاهده را به‌صورت منظم به سازمان بهداشت جهانی گزارش دهند.

این کشورها می‌توانند علیه کشورهایی که این کنوانسیون را تصویب نکرده‌اند و کشورهای تولید کننده دخانیات که مبارزه شان را تضعیف می‌کنند، به سازمان بهداشت جهانی شکایت کنند.سازمان جهانی بهداشت امیدوار است که این معاهده به ویژه در کشورهای در حال توسعه مفید باشد، زیرا جوانان این کشورها هدف اصلی تبلیغات صنعت دخانیات قرار می‌گیرند.

برابر شدن مصرف توتون در كشور
دكترعبد الرحمان رستمیان ـ معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: مصرف توتون در ایران طی یک دهه گذشته از 2هزار تن به 15 هزار تن رسیده و بیش از 7برابر شده است و این در حالی است كه یکی از راه‌های کاهش مصرف سیگار افزایش مالیات آن است از اینرو نمایندگان مجلس باید مالیات سیگار را 5 برابر کنند.

وی با بیان اینكه در حال حاضر سقف مالیات سیگار در کشور 2800میلیارد تومان در بودجه 98 در نظر گرفته شده که باید به 15هزار میلیارد تومان افزایش یابد می‌افزاید: مالیات سیگار بسیار مهم است و در بسیاری از کشورهای دنیا عوارض و مالیات زیادی از سیگار گرفته می‌شود تا مصرف را کاهش دهند. در کشورهای مختلف عوارض سیگار 75درصد است اما این رقم در ایران 20 درصد است ازاینرو باید نمایندگان مجلس به این مساله در بودجه 98 توجه ویژه کنند.

معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان می‌كند: 90درصد سرطان ریه به خاطر مصرف سیگار است و این در حالی است كه سیگار عامل 25 درصد مرگ و میرها و بیماری‌های قلبی است. سیگار چون جهش سلولی ایجاد می‌کند بیماری‌های زیادی را بوجود می‌آورد از اینرو باید در کشور از روش‌های آموزشی و اعلام عوارض آن برای کاهش مصرف سیگار و افزایش مالیات استفاده کرد.

وی با اشاره به این مطلب كه کاهش عرضه سیگار بسیار مهم است ازاینرو سیاستگزاران باید دسترسی به این ماده دخانی را به ویژه برای جوانان سخت‌تر کنند که شامل ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر 18سال و ارائه مجوز به عرضه کنندگان سیگار را اجرا کنند می‌گوید: به طور متوسط سالانه 10هزار میلیارد تومان برای خرید سیگار در کشور هزینه می‌شود و در عین حال 35هزار میلیارد تومان در سال برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات هزینه می‌کنیم که این پول بیت المال است. کنوانسیون مبارزه با دخانیات 12سال پیش ایجاد شد و بر اساس آن عرضه دخانیات به افراد زیر 18سال ممنوع شده است و همچنین نزدیک مدارس نباید این عرضه انجام شود که متاسفانه بسیاری از قوانین این کنوانسیون در ایران رعایت نمی‌شود.

رستمیان می‌افزاید: ایرانی‌ها سالانه 10 هزار میلیارد تومان هزینه خرید سیگار و دخانیات می‌کنند در حالی كه هر سال 35 هزار میلیارد تومان هم برای درمان بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات مصرف می‌شود. 

وی با بیان این مطلب كه درآمد مالیات اختصاص‌یافته بر دخانیات باید صرف افزایش فضای فیزیکی، پیشگیری از استعمال دخانیات و سلامت افراد به ویژه دانش‌آموزان شود یاد آوری می‌كند: ما در همایش سیگار و سیاست‌گذاری‌های سلامت محور این موضوعات را به صورت کامل مطرح و مطالبه می‌کنیم.

معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه سرطان ریه در میان زنان و مردان سیگاری،‌ زنان را بیشتر تهدید می‌کند می‌گوید: کودکانی که والدین سیگاری دارند، احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف ریوی در آنان چندین برابر است.

وی با بیان این مطلب كه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌خواهیم در تالار گفتگو با مردم صحبت کنند و نظر آنان را در مورد افزایش مالیات دخانیات جویا شوند تا در بودجه 98 افزایش مالیات سیگار تحقق یابد می‌افزاید: اکنون 16 کارخانه دخانیات در کشور فعال است که نسبت به گذشته 2 برابر شده است. در 10 سال گذشته مصرف 2هزار تن برگ توتون در کشور به 15 هزار تن رسیده است که فاجعه است و ضرورت دارد راه‌های عدم دسترسی مردم به دخانیات را اجرایی کنیم.

دكتر رستمیان به برنامه خود مراقبتی و سبک زندگی سالم اشاره كرده و یادآوری می‌كند: این برنامه از ایجاد دو سوم بیماری غیرواگیر جلوگیری می‌کند و با ارائه مناسب و رفتار درست و عاری از دخانیات می‌توان از افزایش هزینه‌های درمانی بكاهد.

پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
دكتر سیدعلی جواد موسوی ـ معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز می‌گوید: دانشجویان علوم پزشکی دو واحد اختیاری درس پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی که دخانیات را هم شامل می‌شود، خواهند گذراند.

وی با بیان اینکه دانشجویان از اجتماع جدا نیستند می‌افزاید: باید جامعه را کنترل کرد تا دخانیات مصرف نکنند. این در حالی است كه 6 سال اول زندگی افراد مهم است و باید در مهدکودک‌ها بتوان شکل درست زندگی را آموزش داد تا از آسیب‌های اجتماعی به مصرف دخانیات در امان باشند.

معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایران یادآوری می‌كند: وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكی 25درصد در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی نقش دارد و 75درصد این نقش بر عهده نهادهای مختلف به ویژه رسانه‌ها است که باید در جهت آموزش و عوارض دخانیات و دوری از آن فعالیت کنند.

در حال حاضر برنامه ارتقاء سلامت از سوی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در خانه‌های بهداشت اجرا می‌شود و باید برنامه‌های بیشتری برای افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات سیگار داشته باشیم.

سرطان ریه زنان سیگاری را بیشتر تهدید می‌کند
‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دكتر موسوی با اشاره به این مطلب كه همه سرطان‌ها با دخانیات در ارتباط هستند می‌گوید: سرطان ریه در بین زنان سیگاری افزایش یافته زیرا مواد سیگار در هورمون‌های جنسی آنان اثر زیادی می‌گذارد زنان بارداری که استعمال دخانیات داشته باشند این مسئله بر روی جنین آنها تأثیر گذاشته و خطر زایمان زودرس آنان ر‌ا تهدید می‌کند.

همچنین کودکانی که د‌ر خانواده‌های سیگاری زندگی می‌کنند حجم ریه پایین‌تری داشته و ریسک عفونت ریوی د‌ر سال‌های اول زندگی آنان بیشتر است. این در حالی است كه احتمال ابتلا به برونشیت، آسم و سایر بیماری‌های مرتبط با ریه د‌ر کودکانی که پدر و مادر سیگاری دارند، بیشتر است؛ بنابراین پیشگیری از استعمال دخانیات بر‌ای ارتقای سلامت مردم امری ضروری به شمار می‌رود.

وی می‌افزاید: خانواده‌ها نقش مؤثرتری د‌ر این پیشگیری دارند و د‌ر صورتی که د‌ر6 سال اول زندگی کودک بتوانیم خمیرمایه روانی مناسبی بر‌ای او بسازیم، فرد از بسیاری از پدیده‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی مصون خواهد ماند و آسیب‌های کمتری آن ر‌ا تهدید می‌کند.

ریسك فاكتور‌های مصرف دخانیات 
دکتر حسن آذری پو رـ عضو کمیته آموزش و ارتقای سلامت قانون جامع کنترل دخانیات در مورد ریسک فاکتور‌های مصرف دخانیات در کشور می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهای مصرف دخانیات سن افراد است. در حال حاضر بیشترین افرادی که مصرف اولین نخ سیگار را تجربه می‌کنند، در گروه سنی 13 تا 19سال قرار دارند و نیز پسران بیشتر از دختران تمایل به مصرف سیگار علاقه‌ نشان می‌دهند.

وی با بیان این مطلب که در کشورهای توسعه یافته شروع استعمال دخانیات در جمعیت خانم‌ها به اوج مصرف خود رسیده است، ولی در میان خانم‌های کشور ما 4 تا 8 درصد است، می‌افزاید: خانم‌ها بیشتر در معرض خطر قرار دارند و از این رو باید آگاهی‌های بیشتری در مورد مصرف سیگار و قلیان به آنان داده شود.

دکتر آذری پور یادآوری می‌کند: یکی دیگر از ریسک فاکتورهای مصرف دخانیات، وجود گروه همسالان سیگاری در میان جوانان و نوجوانان است که متاسفانه گروه همسالان غیر سیگاری را تحت تأثیر قرار می‌دهند تا آنها را هم سیگاری کنند.

این گروه سنی سیگار کشیدن را به عنوان نشانه بزرگ شدن و بلوغ می‌دانند و از اینرو سیگار می‌کشند تا به دیگران بفهمانند که بزرگ شده اند. آخرین ریسک فاکتورهم مربوط به جوانان و نوجوانانی است که رفتار‌های پر خطر را و هیجان انگیز را دوست دارند و به همین دلیل به مصرف دخانیات روی می‌آورند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه‌ای برای پیشگیری از مصرف دخانیات برای جوانان تدوین شده است، می‌گوید: در این مورد به طور سیستماتیک متاسفانه کار خاصی برای جوانان انجام نشده و صرفاً در این مورد اطلاع رسانی از طریق رسانه‌های عمومی انجام گرفته و این در حالی است که مهم‌ترین کارها را باید آموزش و پرورش به طور سیستماتیک و نظامند انجام دهد و مطالب پیشگیری از مصرف دخانیات را سر لوحه کارهای آموزشی خود بگذارد.

حال تا جایی که اطلاع دارم، تاکنون چنین کاری در آموزش و پرورش انجام نشده است. آموزش‌های مدرسه‌ای باید در سنین پایین دانش‌آموزان انجام شود و برنامه‌های پیشگیری از مصرف دخانیات باید به صورت مشخص و مدون، در مدرسه برای دانش آموزان و اولیای آنان به اجرا درآید. 

باید مضرات مصرف مواد دخانی به صورت مطالب آموزشی در کتاب‌های درسی گنجانده شود و نیز معلمان، آموزش‌های لازم را در مورد مضرات مصرف دخانیات به دانش آموزان ارائه دهند و این کارباید طی یک فرآیند مدون انجام گیرد.

وی می‌افزاید: بهترین راه پیشگیری از مصرف دخانیات در جوانان ایرانی، گران کردن قیمت آن است که باعث کاهش دسترسی جوانان و نوجوانان به دخانیات می‌شود و آموزش‌های مدرسه نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

راه‌های ترک سیگار
ـ دلیل ترک سیگار خود را بدانید: بهترین دلیل را انتخاب کنید و بر این اساس با سیگار کشیدن مبارزه کنید و بدانید که در این صورت موفق به ترک سیگار خواهید شد.

ـ شکست نخورید: 95درصد افراد سیگاری خواهان ترک سیگار، بدون مداوا و یا مدیتیشن در تصمیم خود شکست می‌خورند، چرا که نیکوتین موجود در سیگار یک ماده اعتیادآور است. مغز به طور کلی، عادت کرده است که هر روز مقداری نیکوتین را وارد بدن کند و از این رو بر اثر نبود نیکوتین، علائم کمبود آن در فرد سیگاری ظاهر می‌شود و او را نیازمند درمان می‌کند.

ـ ماده جایگزین برای نیکوتین پیدا کنید:هنگامی که تصمیم به ترک سیگار می‌گیرید، بدن به کمبود نیکوتین پاسخ می‌دهد. علائم کمبود نیکوتین شامل افسردگی، زودرنجی، ناامیدی و بی قراری است و ماده جایگزین نیکوتین، این علائم را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف آدامس و قرص‌های دارای نیکوتین می‌تواند امکان ترک سیگار را تا 2برابر افزایش دهد.

- قرص‌های نیکوتین‌دار را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید: قرص‌هایی وجود دارند که با تاثیر گذاشتن موادشیمیایی بر مغز، به کاهش سیگارکشیدن کمک می‌کنند و همچنین باعث کاهش رضایتمندی از سیگار کشیدن می‌شوند.

ـ به تنهایی سیگار را ترک نکنید: به دوستان، اقوام و همکاران خود بگویید که می‌خواهید سیگار را ترک کنید. دلگرمی و تشویق اطرافیان برای ترک سیگار مهم است و رفتار درمانی یکی از بهترین راه‌ها برای ترک سیگار محسوب می‌شود.شما می‌توانید برای ترک موفقیت‌آمیز سیگار، رفتاردرمانی، مواد جایگزین نیکوتین و روش‌های آرامش دهنده را با هم به کار ببرید.

ـ استرس خود را کنترل کنید: یکی از دلایلی که افراد به سمت سیگار می‌روند، این است که نیکوتین آن‌ها را آرام می‌کند.هنگامی‌که سیگار کشیدن را ترک کردید، باید یک راه برای مقابله با استرس بیابید. استفاده از ماساژ و روش‌های آرامش دهنده مثل یوگا، می‌تواند در این مورد کمک‌کننده باشد.
بهتر است در چند هفته‌ اول ترک سیگار، از موقعیت‌های استرس‌زا دوری کنید.

ـ از مصرف الکل و مواد تحریک کننده سیگار کشیدن دوری کنید: برخی کارها ممکن است شما را به کشیدن سیگار تشویق کند که الکل یکی از مهم‌ترین آنها است.

ـ خانه را تمیز کنید: بعد از کشیدن آخرین سیگار، همه کبریت‌ها، فندک‌ها و جاسیگاری‌ها را دور بیاندازید و تمامی لباس‌ها، فرش‌ها و اثاثیه منزل‌تان را که بوی سیگار گرفته‌اند، بشویید. از تهویه هوا در منزل استفاده کنید تا از شر بوی بد سیگار خلاص شوید. در کل هر چیزی را که باعث می‌شود یاد سیگار کشیدن بیفتید، از خودتان دور کنید.

ـ بیشتر تلاش کنید: بسیاری از افراد سیگاری چندین بار می‌کوشند سیگارکشیدن را ترک کنند و بالاخره موفق می‌شوند. احساسات و شرایط ترک سیگار را باید خود فرد بررسی کند. و به خودش قول دهد که سیگار را ترک می‌کند و پایبند قولی که داده، است، باقی می‌ماند.هرکس را می‌توان بر اساس پایبندی به قولش سنجید. 

پس، شما که درصدد ترک سیگار هستید، به خودتان قول دهید تا مردم هم به قول شما اعتماد کنند و در زندگی اجتماعی و خانوادگی خود موفق باشید.