تعداد زیادی از مراکز بهاران که با صرف هزینه‌های مالی و زمانی بسیار در شهرداری تهران برای توانمندسازی معتادان بهبودیافته ساخته وراه‌اندازی شده بودند، در سال‌های اخیر به‌سبب بی‌توجهی مدیریت جدید شهری به تعطیلی یا تغییر کاربری کشیده شد و حالا نیز اختلاف شهرداری و شورای شهر بر سر واگذاری تعداد دیگری از این مراکز به بهزیستی تهران موجب بلاتکلیفی و سرنوشت مبهم این مراکز شده است.

دلایل واگذاری مراکز توانمندسازی معتادان به سازمان بهزیستی

سلامت نیوز:تعداد زیادی از مراکز بهاران که با صرف هزینه‌های مالی و زمانی بسیار در شهرداری تهران برای توانمندسازی معتادان بهبودیافته ساخته وراه‌اندازی شده بودند، در سال‌های اخیر به‌سبب بی‌توجهی مدیریت جدید شهری به تعطیلی یا تغییر کاربری کشیده شد و حالا نیز اختلاف شهرداری و شورای شهر بر سر واگذاری تعداد دیگری از این مراکز به بهزیستی تهران موجب بلاتکلیفی و سرنوشت مبهم این مراکز شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو ،ایده راه‌اندازی مراکز بهاران چندین‌ سال پیش در شهرداری اجرا شد. براساس برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت شهرداری، قرار بود در هریک از مناطق 22گانه شهرداری دو مرکز راه‌اندازی شود تا معتادان متجاهری که از شهر جمع‌آوری می‌شوند، پس از یک ماه اقامت در مراکز بهزیستی و سم‌زدایی، به خانه‌های بهاران منتقل شوند و روزها در این مراکز آموزش ببینند و شب‌ها اقامت کنند؛ مراکزی که شهرداری تهران راه‌اندازی کرده و مأموریت آن‌ها توانمندسازی معتادان است.

علاوه‌بر مراکزی که از معتادان مرد نگهداری می‌کرد، مراکزی نیز برای زنان مبتلا به اعتیاد راه‌اندازی و نخستین مرکز زنان در فروردین‌1395 در شمال‌غرب تهران افتتاح شد.
بهاران مرکزی برای نگهداری دائم معتادان نبود؛ بلکه قرار بود یک تا سه ماه معتادان را نگهداری کنند و به آن‌ها آموزش مهارت‌های فردی و شغلی دهند و زمینه بازگشت آن‌ها را به جامعه و خانواده با کارآفرینی، مهارت‌آموزی و تکمیل دوران رفتاردرمانی فراهم کنند.

افزون‌براین، معتادان معرفی شده به این مراکز از نظر بیماری‌های مختلف غربالگری می‌شدند و اگر نیاز به درمان‌های دیگری داشتند، به مراکز پزشکی یا بیمارستان‌های روان‌پزشکی ارجاع داده می‌شدند.


با آنکه قرار بود 44 مرکز بهاران در تهران ساخته و بهره‌برداری شود، نه‌تنها این تعداد هرگز به بهره‌برداری نرسید؛ بلکه تعدادی از مراکز فعال در دوره مدیریت شهری قبلی نیز یا غیرفعال یا تغییر کاربری داده شدند. آن‌ها هم که فعال ماندند، نه شیوه‌نامه مصوب را به‌درستی اجرا کردند و نه توانستند از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کنند و به‌گفته شاهدان و ناظران، بخش درخورتوجهی از ظرفیت‌ها خالی ماند.

در پروتکل مراکز بهاران بحث داوطلبانه مطرح شده بود؛ یعنی این مراکز باید به «ان‌جی‌او»ها واگذار می‌شد و تیم مددکاری در آن فعالیت می‌کرد. در سال‌های اخیر، مدیریت این مراکز دست‌به‌دست می‌چرخید و درنهایت نیز به دست مدیریت حرفه‌ای نرسید.

ناگفته نماند برخی منابع آگاه خبر می‌دهند تجهیزات گران‌قیمتی که برای تشخیص اعتیاد افراد از روی چشم آن‌ها خریده شده بود و هرکدام‌شان قیمتی معادل 800 تا 900میلیون تومان داشتند، اکنون مشخص نیست به کجا برده شده‌اند و چه کسی آن‌ها را دراختیار دارد.

بهاران و بهزیستی
آنچه گفته شد، همه ماجرای بهاران نبود. چندی پیش استاندار تهران اعلام کرد شهرداری موظف است این مراکز را دراختیار بهزیستی بگذارد. آقای انوشیروان محسنی‌بندپی اواخر مرداد سال جاری از تحویل‌ندادن به‌موقع شهرداری گلایه و اعلام کرد شهرداری تهران مکلف شده است مراکز بهاران را که برای مراقبت‌های پس از خروج معتادان، اجتماع‌پذیر‌کردن و توانمندسازی آن‌ها در نظر گرفته بود،

سامان‌دهی کند و دو مرکز را حداکثر تا ۱۵مرداد امسال تحویل و بقیه مراکز را نیز تا اوایل شهریور دراختیار بهزیستی قرار دهد. همچنین، سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای نیز مکلف شده است برای حرفه‌آموزی، افزایش مهارت و توانمندسازی معتادانی اقدام کند که در مراکز ماده ۱۶ نگه‌داری می‌شوند.


با اعلام خبر واگذاری مراکز بهاران، حرف‌و‌حدیث‌ها شدت گرفت تا اینکه عنوان شد این مراکز از ابتدا مجوز فعالیت از بهزیستی را نگرفته‌اند. این ادعا در حالی مطرح می‌شد که در سال‌های آغاز فعالیت‌های این مراکز، مسوولان بهزیستی در افتتاح این مراکز حضور یافتند و به‌‌طورمستمر درباره همکاری بهزیستی و شهرداری تهران در مراکز بهاران با رسانه‌ها مصاحبه می‌کردند.

تخلفات کم نیست

با وجود تمام این مستندات، چندی پیش آقای فرید براتی، رییس توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، اعلام کرد رفع تمام آسیب‌های اجتماعی نمی‌تواند محدود به یک سازمان یا دستگاه دولتی باشد؛ به‌طوری‌که همواره باید با همکاری و هماهنگی‌های متعدد در میان دستگاه‌های مختلف در پی پیشگیری و رفع آسیب‌های اجتماعی گام برداشت و در‌حال‌حاضر با امکاناتی که بهزیستی دارد، می‌تواند در تمام زمینه‌ها با شهرداری همکاری‌های لازم را داشته باشد.

از سایر سازمان‌ها مانند شهرداری هم انتظار داریم که درزمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی پروتکل و آیین‌نامه‌های ما را در نظر بگیرند و درصورت لزوم، از ما مجوز بگیرند؛ چراکه درباره مرکز بهاران دیدیم که مجوزی از بهزیستی گرفته نشد؛ در‌حالی‌که براساس مصوبه ستاد مبارزه با موادمخدر، باید این گونه مجوزها را بهزیستی بدهد.


براتی همچنین از عملکرد شهرداری در پذیرش معتادان خرده گرفته و گفته بود: شهرداری مراکز بهاران را برای بازتوانی معتادان ایجاد کرد؛ اما در این مراکز معتادانی حضور می‌یابند که ابتدا به مراکز ماده ۱۶ رفته‌اند و نخستین شرطی که شهرداری برای ورود به این مراکز گذاشته است، مصرف‌نکردن متادون است.

سوال این است که چرا فرد نباید متادون مصرف کند؟ زیرا وقتی متادون با تجویز پزشک مصرف شود، داروی درمانی است و شهرداری چه صلاحیتی دارد که بگوید فرد مصرف‌کننده متادون نباید به این مراکز مراجعه کند و بازتوانی شود؟ آیا معتادی که در حال مصرف داروست، بازتوانی نمی‌خواهد؟

شهردار تهران موافق واگذاری است
پس از این اظهارنظرها، آقای پیروز حناچی اعلام کرد شهردار تهران هرگونه واگذاری اموال شهرداری به غیر را منوط به تأیید و مجوز شورای شهر می‌داند. وی در‌این‌باره گفت: سیاست‌های ما درباره مراکز بهاران هیچ تغییری نکرده است و واگذاری اموال شهرداری به غیر باید مسیر شورای شهر تهران را طی کند.
با آنکه مجموعه شهرداری با آغوش باز از واگذاری بهاران به بهزیستی استقبال کردند، شورای شهر مخالفت کرد.


 یکی از مخالفان جدی این واگذاری خانم الهام فخاری، نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران است. او در گفت‌و‌گو با «صبح‌نو» ضمن ابراز مخالفت با واگذاری مراکز بهاران به بهزیستی می‌گوید: در نظارت بر حسن انجام آیین‌نامه‌های اجرایی مراکز بهاران کوتاهی شده است. مالکیت این مراکز متعلق به شهرداری است و تعطیلی یا واگذاری آن راه‌حل فرار از مسأله نیست.


فخاری عملکرد سازمان خدمات اجتماعی و معاونت اجتماعی و امور فرهنگی شهرداری تهران در مراکز بهاران ضعیف عنوان می‌کند و می‌افزاید: مراکز بهاران برای مهارت‌آموزی راه‌اندازی شده بود و نباید به مرکز ترک اعتیاد تبدیل می‌شد؛ ولی این مراکز در حوزه حرفه‌آموزی به وظایف خود عمل نکردند. قرار بود این مراکز خدمات ۶گانه شامل اسکان، تغذیه، بهداشت، مهارت‌آموزی، کارآفرینی، اصلاح رفتار و تسهیل بازگشت به خانواده و جامعه را به مددجویان ارائه کنند.

او همچنین با اشاره به اینکه برخی از این مراکز به‌جای پایبندی به وظایف مشخص‌شده و برای مدیریت هزینه‌های خود معتادان را نگهداری و مراکز بهاران را به مرکز ترک اعتیاد کرده‌اند، توضیح می‌دهد:

در بررسی عملکرد مراکز بهاران متوجه شدیم به‌جز مناطق ۵، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹ و ۲۰، در سایر مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران مرکز بهاران وجود ندارد و تعداد آن‌ها براساس گزارش سازمان خدمات اجتماعی ۹ مرکز است و ظرفیت این 9 مرکز نیز با آنکه ۶۴۱ نفر بوده، میزان افراد پذیرش‌شده در آن‌ها در اسفند۱۳۹۷، ۳۸۲ نفر بوده؛ یعنی ۴۰درصد از ظرفیت مراکز بهاران در سال ۱۳۹۷ خالی مانده است.

رییس کمیسیون فرهنگی-اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در حالی این آمار را ارائه می‌دهد که براساس برخی آمارهای رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد، حدود ۲۰هزار معتاد خیابانی و نزدیک به ۳۰۰هزار معتاد در تهران وجود دارد و ضربه‌ای که این ۳۰۰هزار معتاد به اقتصاد تهران می‌زنند، درحدود چهارهزار میلیارد تومان است؛ در‌حالی‌که بودجه شهرداری تهران ۱۸هزارمیلیارد تومان است.

اختلاف میان شهردار تهران و اعضای شورای شهر بر سر واگذاری مراکز بهاران ادامه دارد و به‌گفته فخاری، واگذاری هر ملکی بدون مصوبه شورای شهر در شهرداری امکان‌پذیر نیست و شهرداری نمی‌تواند دارایی و فضای شهری خود را به سازمان‌های دیگر بدون مجوز شورای شهر واگذار یا انتقال دهد. باید منتظر ماند و دید در روزهای آتی چه کسی سکاندار هدایت مراکز بهاران خواهد شد و مسوولان بعدی می‌توانند اعتیاد را از چهره پایتخت بزدایند یا نه؟

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha