سلامت نیوز- دکتر امیر صدری: شاید حلقه مفقوده عملکردی بخش مهمی از مدیریت کلان در جامعه ما، «اعتماد» و «جلب اعتماد» باشد.

داستان آنفولانزای امسال از آن نمونه‌هایی است که مرور و بازخوانی آن می‌تواند درس‌های بسیاری برای همه ما داشته باشد، اما متاسفانه «تحلیل ریشه‌ای خطاها» واژه‌ پرکاربردی در جامعه ما است که اما در حرف فراوان و در عمل به ندرت به کار گرفته می‌شود.

آنفولانزا  مهمان هر ساله همه کشورها است، گاه با طغیان انفولانزا روبرو هستیم و گاه بر عکس سال آرامی را از لحاظ این بیماری شاهد هستیم. همیشه این هراس وجود دارد که با گونه‌های شدید و مهارناپذیر آنفولانزا(ناشی از جهش‌های ژنی) و کمبود داروهای موثر برای درمان این گونه‌های جدید، اپیدمی یا پاندمی(شیوع منطقه‌ای یا جهانی) یک بیماری خطرناکی را شاهد باشیم که امار بسیاری از تلفات را موجب شود. در خصوص این بیماری مثل تمام بیماری‌ها (و اصلا تمام تهدیدها) باید سیاست، عملکرد و خردورزی مناسب داشته باشیم، یعنی نه تفریط و نه افراط

امسال شیوع آنفولانزا کمی قبل از زمان معمول شروع شد، نشانه‌هایش را می‌شد در بیمارستان‌ها و مطب‌ها حس کرد، یک نگرانی این بود که شاید گونه جدیدی از انفولانزا یا بیماری‌های مشابه پیدا شده باشد که مقاومت بدنی افراد به آن کم بوده و برای همین برخی نگرانی‌ها در باب احتمال ورود انواع جدید بیماری، بخصوص از کشورهای همسایه ابراز شد. واکنش مسئولان(مدیران سطح دوم و سوم وزارتی) اما تکذیب ماجرا از ریشه بود و اعلام اینکه هیچ اتفاق خاص و جدیدی نیافتاده است و اوضاع عادی است.

همزمان کمبود داروی اوسلتامیویر(تنها داروی موثر انفلوانزای نوع A و B در دسترس در ایران) هم در مراکز درمانی حس می‌شد، ماجرا البته ریشه در خیلی پیش و حتی سال قبل داشت که به مراکز درمانی اعلام شده بود که داروهای اوسلتامیویر(یا همان تامیفلو) تاریخ گذشته را هم مصرف کنند و اشکالی ندارد. اما این احساس نگرانی از کمبود دارو هم بلافاصله تکذیب شد و همان گروه از مدیران از تمام ظرفیت‌های رسانه‌ای برای تکذیب موضوع و اطمینان دادن که هیچ مشکلی وجود ندارد، استفاده کردند.

اما ناگهان و در طی چند روز «آنفولانزا هراسی» یک پدیده ملی شد، حالا همه روزه همه مسئولان بهداشتی ریز و درشت مرکزنشین و استان نشین در خصوص آنفولانزا و آمار ابتلا و مرگ و میر آن مصاحبه می‌کنند و تمام مردم کوچه و خیابان نگران ابتلا به این بیماری شده‌اند. در چند روز اخیر بسیاری از مردم کشورمان به دنبال خرید و تزریق واکسن آنفولانزا و اگر هم بشود خرید و ذخیره کردن تامی فلو در خانه بوده‌اند، حالا می‌گویند اصلا واکسنی در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود و در ناصرخسرو و مناطق مشابه واکسن به چند برابر قیمت و تامی فلو به قیمت قرصی صد هزار تومان فروخته می شود و حتی می‌گویند چند جایی قرص‌هایی مثل آمانتادین به اسم «مشابه تامی فلو» به قیمت بالا به مردم عادی فروخته شده است. بازار شایعات هم گرم است و به کرات شنیده می‌شود طرفداران تئوری توطئه این موج اهمیت انفولانزا را ناشی از تلاش برای تحت الشاع قرار دادن سایر اخبار و حوادث ارزیابی می‌کنند و ...

حالا متخصصان و کارشناسان هشدار می‌دهند که این موج ترس از آنفولانزا هم عواقب و هزینه‌های زیادی دارد و این موج فعلی هم مثل آن بی خبری مدتی گذشته به صلاح نیست.

آشکار است که اعتماد عمومی به مدیریت و عملکرد و گفته‌ها وجود ندارد و بخش زیادی از این موضوع ناشی از سیاست معمول مدیرانی است که برای دفاع از عملکرد خود شیوه‌های «تکذیب، دفاع، ضد حمله و تهمت زنی و ...» یا همان شیوه به اصطلاح «نگران نباشید، مشکلی وجود ندارد، بزرگنمایی و سیاه‌نمایی می‌کنند، ما همه توان خودمان را به کار گرفته‌ایم، مشکل یا کمبود(همانی که قبلتر می‌گفتند وجود ندارد) را برطرف کردیم، کار ما و مدیریت ما مشکل نداشته، غلفلگیر شدیم و ...» را به کار می‌گیرند.

وزیر محترم بهداشت بارها و بارها در خصوص یافتن و مبارزه با فساد و ریشه کن کردن آن در حوزه عملکردی خود صحبت کرده‌اند. این سیاست و عملکرد در خور تحسین و سزاوار ستایش است، اما عالی ترین مقام بهداشت و درمان کشور در خصوص ماجرای آنفولانزا از اغاز تاکنون چه واکنشی داشته‌اند؟

ممنون می‌شویم که آقای وزیر عملکرد زیرمجموعه عرض و طویل خود در حوزه مبارزه با آنفولانزا، تامین و عرضه داروی استراتژیک این حوزه، موضوع تولید کننده داخلی، کمبود واکسن، پروسه اطلاع رسانی شامل تکذیب‌های اولیه و بعد ناگهان انتشار فورانی اخبار در همین حوزه و شکل گیری «هراس ملی» را بررسی و عملکرد مجموعه‌های زیرنظر خود را ارزیابی و اثربخشی – هزینه آن را اعلام کنند.

مبارزه با فساد و پاکسازی سیستم ضروری و عامل مهمی در «اعتماد سازی عمومی » است، اما آقای وزیر، عملکرد مناسب یک سیستم در زمان مناسب مهمترین عنصر «جلب اعتماد عمومی » است.