سلامت نیوز:«متاسفانه آنچه ما در ماههای اخیر مشاهده كردهایم به نوعی بیشتر شبیه وضعیت قانون جنگل است. كشورهایی با بیشترین میزان منابع را داریم كه اغلب در اروپا و امریكای شمالی هستند و مثلا ژاپن كه توانستهاند مقدار بسیار بسیار زیادی واكسن را برای خودشان تضمین كنند و بعد باقی دنیا.»
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،این بخشی از نقل قول سوری مون، از مدیران مركز بینالمللی سلامت در موسسه عالی ژنو است در گفتوگو با شبكه خبری سیانبیسی، كسی كه معتقد است از دیدگاه سلامت عمومی آنچه باید شاهد باشیم این است كه كسانی كه در معرض خطر بالای ابتلا و شدت بیماری قرار دارند، در هر كشوری كه باشند باید در صف اول دریافت واكسن قرار گیرند اما فاصله به واقعیت پیوستن این «باید» با آنچه اتفاق خواهد افتاد بسیار زیاد است.
با رسیدن خبرهای توفیق چشمگیر دستكم دو واكسن، حالا نوبت به نگرانی برای میزان دسترسی كشورهای مختلف به یكی از مهمترین دستاوردهای پزشكی رسیده است. GAVI نام یك سازمان بینالمللی خصوصی- عمومی است؛ یك شراكت در حوزه سلامت برای ارتقای سطح دسترسی به واكسن كه حالا 20 سالی از تاسیس آن میگذرد.
سازمان بهداشت جهانی، یونیسف، بانك جهانی و شركتهای فعال در صنعت واكسنسازی در كشورهای در حال توسعه و توسعهیافته عضو این اتحاد هستند و حالا از اصلیترین سازمانهای تشكیل برنامه كوواكس (Covax) محسوب میشود. از ماه سپتامبر (تابستان) سال جاری اعلام شد كه هدف این برنامه اطمینان از این است كه پس از تایید و تولید واكسن كووید 19، كشورهای مختلف میتوانند شاهد توزیع عادلانه آن باشند.
در یك همهگیری جهانی، دسترسی به درمان هم تبدیل به یك حق جهانی میشود. سیانبیسی در گزارش خود توضیح داده است كه هدف كوواكس فراهم آوردن 2 میلیارد دوز واكس تا پایان سال 2021 برای حفاظت از آسیبپذیرترین افراد جوامع در سراسر دنیا است و در نهایت فراهم آوردن موقعیتی كه تمام كشورها بتوانند 20 درصد جمعیتشان را تحت پوشش قرار دهند در حالی كه كشورهایی كه از پس هزینههای خرید واكسن برمیآیند میتوانند میزان متفاوتی از واكسن خریداری كنند. سوری مون در مورد این برنامه به این شبكه خبری گفته است: «باید بگویم در شرایطی كه دسترسی جهانی به واكسن واقعا در موقعیتی تیره و تار بوده است، امكانات كوواكس مانند شعاع خورشید است.
با این وجود مشكل بزرگ این است كه بسیاری از كشورها برای دسترسی به واكسن تنها به كوواكس متكی نیستند و همانطوركه گفتم، كشورهای ثروتمندتر از طریق كانالهای اختصاصیشان در حال تامین واكسن هستند و به صورت مستقیم با شركتهای تولیدكننده به توافق میرسند و در عین حال میگویند: ما از واكس حمایت خواهیم كرد. در حال حاضر انتظار نمیرود كه مثلا بیش از 10 تا 15 درصد جمعیت كشورهای در حال توسعه بتوانند از طریق كوواكس تحت پوشش واكسن قرار گیرند.»
GAVI جمعه هفته گذشته اعلام كرد كه تاكنون 2 میلیارد دلار برای این برنامه جمعآوری شده كه قرار است صرف حمایت از كشورهای با درآمد متوسط و پایین برای دسترسی به واكسن كووید 19 شود. و این گروه البته گفته است كه سال آینده به 5 میلیارد دلار دیگر هم نیاز است تا جمعیت بیشتری بتوانند تحت پوشش قرار بگیرند. سیانبیسی در گزارش خود اشارهای به دادههای منتشرشده توسط مركز نوآوریهای سلامت دانشگاه دوك كرده است:
«همین حالا 9.5 میلیارد دوز از واكسنهای كووید 19 رزرو شدهاند، حتی پیش از آنكه هیچكدام از اینها مجوز توزیع در بازار را گرفته باشند. بیش از نیمی از این میزان خرید تضمین شده متعلق به كشورهای با درآمد بالا است و ایالات متحده تاكنون به تقریبا 6 شركت داروسازی سفارش یك میلیارد دوز داده است.» همه اینها یعنی معاملات مستقیم كشورهای توسعهیافته و ثروتمند با شركتهای داروسازی سهم آنها را از میزان فعلا محدود واكسن بیشتر میكند و سهم كمتری برای كشورهای دیگر باقی میماند.
سهم شیر
در مجموعه افسانههای ازوپ، در میان حكایتهای قدیمی یونان داستانی هست كه قصه یك گاو، یك بز و یك گوسفند را تعریف میكند كه همراه یك شیر به شكار میروند. وقتی كه نوبت به تقسیم میرسد، شیر میگوید سهم اول را من برمیدارم چون لقب پادشاه دارم، سهم دوم را شما به من بدهید چون شریك شما هستم. سومین سهم خودش به من تعلق میگیرد چون از همه قویترم. و اگر كسی دست به سهم چهارم بزند بلای بدی سرش خواهد آمد.
این داستان با كم و زیادهایی در طول سالیان به شیوههای مختلف تعریف شده و حالا اصطلاح «سهم شیر» برگرفته از همان حكایت قدیمی است: نهایتا همهچیز به قدرتمندترین میرسد. چند روز قبل الجزیره در گزارش مفصلی كه در مورد وضعیت كرونا در آفریقای جنوبی و موضوع توزیع واكسن منتشر كرد، این اصطلاح را به نقل از مشاور ارشد سیاستگذاری سازمان آكسفام (سازمان بینالمللی امدادرسانی در برابر فقر گرسنگی) نقل كرد. الجزیره در بخشی از گزارش خود نوشت: «بنا بر اعلان سازمان بهداشت جهانی، دهها واكسن كووید 19 به مرحله تست انسانی رسیدهاند و چهار مورد آنها مراحل تستشان را در آفریقای جنوبی میگذرانند.
اما پیش از اینكه هیچ كدام از این واكسنها موثر تشخیص داده شوند، مساله دیگری پیش رو قرار گرفته است: برخی از گروهها از جمله ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا دارند سهم خود را طلب میكنند كه به قول موگا كمال یانی، مشاور ارشد سیاستگذاری سازمان آكسفام، «سهم شیر» از دوزها است.»
در این گزارش هم به دادههای دانشگاه دوك از میزان واكسنهای سفارش داده شده توسط كشورهای توسعهیافته اشاره شده و البته به صحبتهای سناتور جمهوریخواه، تام تیلیس كه به هنگام ارایه قانون اقدام فوری واكسن امریكا گفته بود: «زمانی كه واكسن تولید شد، قبل از اینكه روانه هر كشور دیگری شود امریكاییها باید اول از همه آن را دریافت كنند...باید تضمین كنیم كه امریكاییها نتیجه سرمایهگذاریشان را خواهند دید.»
بنا بر این گزارش دولت ایالات متحده تاكنون دستكم 11 میلیارد دلار روی تولید واكسن كووید 19 سرمایهگذاری كرده است. آنچه در این گزارش «ناسیونالیسم واكسنی» خوانده شده البته بیسابقه هم نبوده است كمااینكه الجزیره یادی از شیوع گسترده آنفلوآنزای H1N1 در سال 2009 كرده است، زمانی كه كشورهای ثروتمند تا اطمینان از دسترسی گسترده مردم كشورهایشان به واكسن حاصل نكردند، از صادر كردن آن به سایر نقاط دنیا خودداری كردند.
الجزیره نوشته است كه برنامه كوواكس تاكنون خرید 700 میلیون دوز از واكسن كووید 19 را تضمین كرده كه حتی از میزان خرید بریتانیا، ژاپن و كانادا بیشتر است. بنا بر توافقات این برنامه قرار است كشورهای فقیر بابت هر دو دوز (كه برای واكسیناسیون یك فرد لازم است) مبلغ 4 دلار بپردازند. البته پیش از این قرار بود این دسترسی رایگان باشد اما در ماه سپتامبر این برنامه مقرر كرد كه دسترسی به واكسن از طریق تقسیم هزینهها میسر شود. كشورهای فقیر میتوانند در صورت ناتوانی از پرداخت حداقلها پرونده خودشان را با دلایل ارایه كنند كه چرا قادر به پرداخت نیستند.
با این حال سوال مهمی كه در گزارش الجزیره مطرح میشود این است كه در میان این معاملات و كانالهای رسمی و خصوصی كه برای خرید واكسن در جریان است، تكلیف كشورهای میانه چه میشود؟ كشورهایی كه مستقیم وارد جریان خرید از شركتها نشدهاند و در زمره كشورهای فقیری كه سازمانهای بینالمللی به كمكشان میآیند هم نیستند. این سوال به وضوح شامل حال ایران هم میشود.
در حالی كه كشورمان به برنامه كوواكس پیوسته است آیا میتواند سهمی از همان 10 تا 15 درصد پوشش واكسن برای گروههای آسبپذیر را به دست آورد؟ سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت هفته گذشته گفت: «بسیاری از واكسنهایی كه در جهان روی آنها در حال كار هستند، در كوواكس وجود دارد.
پیشپرداخت كشور ما برای شركت در كوواكس نیز در حال انجام است، اما به واسطه تحریمهای ناجوانمردانه امریكاییها و مشكلات ایجاد شده به واسطه نقل و انتقال ارز، هنوز اتفاق نیفتاده است.» یعنی در شرایطی كه رقابت كشورها برای به دست آوردن واكسنهای تاكنون موفق، بیشتر و بیشتر میشود ایران هنوز نتوانسته است جایی در صف خرید داشته باشد؟
همین حالا 9.5 میلیارد دوز از واكسنهای كووید 19 رزرو شدهاند، حتی پیش از آنكه هیچ كدام از اینها مجوز توزیع در بازار را گرفته باشند. بیش از نیمی از این میزان خرید تضمین شده متعلق به كشورهای با درآمد بالا است و ایالات متحده تاكنون به تقریبا 6 شركت داروسازی سفارش یك میلیارد دوز داده است.
نظر شما