شنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۱ - ۱۳:۴۴

چند سالی است که نیاز به افزایش گفت‌وگو در سطح اجتماع از دانشگاهی تا مسئولان کشوری و عامه مردم در میان جامعه‌شناسان مطرح شده اما تاکنون آنچنان که باید و شاید زیرساخت‌های جدی و درستی برای رسیدگی به این مقوله تعریف نشده است. حالا در کنار جامعه‌شناسان، نهادهای دولتی نیز به اهمیت و لزوم پرداختن به این بحث پی برده و در تلاش هستند با ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی و تریبون دادن به تمام آحاد جامعه، بتوانند جامعه را در سریع‌ترین زمان ممکن به آرامش دعوت کنند و از میزان استرس و تنش‌های پیش آمده در حوادث اخیر جلوگیری کنند.

گفت وگو، شاه کلید حل تعارضات

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، چندی پیش، معاون امور جوانان وزیر ورزش و جوانان نیز در توئیتی تصریح کرد که امکان‌ عملی نقد، اعتراض و گفت‌ و شنود باید فراهم شود. وحید یامین‌پور در این توئیت نوشت: «منظور از فراهم کردن محیط اعتراض، فقط محیط فیزیکی نیست، امکان‌های عملی نقد، اعتراض و گفت‌وشنود باید فراهم شود. مثلاً دانشجویان معترض، ثبت یک انجمن دانشجویی در دانشگاه‌های کل کشور با هدف نظارت و مطالبه مستمر حقوق زنان را دنبال کنند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، قاعدتاً باید با این پیشنهاد موافق باشد.» در این خصوص، یامین‌پور پیرو دستور رئیس‌جمهور مبنی بر زمینه‌سازی محیط اعتراض و امکان گفت و شنود و فضای نقد، به معاونان جوانان سراسر کشور مأموریت داد، بدون محدودیت، با دعوت از اقشار مختلف جوانان فروم‌های (نشست‌ها) گفت‌وگوی آزاد و مباحثه را برقرار کنند.
دکتر سینا کلهر، معاون وزیر ورزش و جوانان با اشاره به اینکه در مسأله گفت‌وگو دو نکته باید لحاظ شود، به «ایران» توضیح می‌دهد: در این حوزه دو مقوله سخت‌افزار و نرم‌افزار باید مدنظر باشد. مسأله سخت‌افزار گفت‌وگو یعنی محل، محیط و امکانی وجود داشته باشد که افراد بتوانند، اظهارنظر کنند. حتی اگر در جمعیت 80 میلیونی تنها یک نفر بخواهد اظهارنظر کند، باید شرایط برای او فراهم باشد. به عنوان مثال، محیط دانشگاه یا در میادین شهرها و اماکنی نظایر آن می‌توان این کار را انجام داد. اگر این امر به صورت ساختاری وجود داشته باشد، به لحاظ روانی باعث تخلیه آزاد می‌شود، چون افراد می‌دانند که هر وقت بخواهند، می‌توانند، حرف بزنند.
به گفته او، متأسفانه آموزش در سنین کودکی در نظام آموزش و پرورش، وجود ندارد، با نبود امکانات ساختاری در نظام آموزش و پرورش، دانش‌آموزان تمرین گفت‌وگو ندارند، رفتار معلمان هم سبب شده نظام عمودی از بالا به پایین در مدارس داشته باشیم. در دانشگاه‌ها هم جریان کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی باید بیشتر از گذشته پیگیری شود. در فضای عمومی جامعه نیز، ما عادت کردیم که بی‌تفاوت باشیم، بخشی از فرهنگ ما بی‌تفاوتی است، در مقابل محیط زیست، آلودگی هوا یا تضییع حقوق شهروندی در محیط‌های عمومی، چه شهروندان و چه نهادهای مسئول گاهاً بی‌تفاوت هستند. باید به لحاظ ساختاری تغییرات بیشتری ایجاد شود و امکان بیان نظر و گفت‌وگو فراهم شود تا بی‌تفاوتی کمرنگ شده و مسئولیت‌پذیری در میان شهروندان و همچنین مسئولان بیشتر شود.
نرم‌افزارها و مسأله اجرا هنگامی کارآمد هستند که گفت‌وگوها تغییری ایجاد کنند، توجهی را جلب کنند و در واقع مؤثر باشند وگرنه بود و نبود آن فرقی ندارد. کلهر در ادامه با بیان این جملات اضافه می‌کند: این دو بال هریک به طور خاص مؤثر هستند. نرم‌افزار فضای گفت‌وگو به نظام سیاستگذاری و تصمیم‌گیری مرتبط است. در هر حوزه‌ای، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی، گفت‌وگوها، بحث‌ها و نقدها باید مجالی برای تأثیرگذاری داشته باشد، در بعضی کشورها، بخشی الکترونیکی برای نظرخواهی‌ها وجود دارد تا مشارکت عمومی را در تصمیم‌گیری‌ها بتوانند جلب کنند. تنها گفتن اینکه آماده گفت‌وگو هستیم، فایده‌ای ندارد و فی‌نفسه مؤثر نیست، بلکه نهادهای رسمی و عمومی باید بازتابی نسبت به نقدها داشته باشند و نظر مردم مبنا قرار گیرد. اصل مردم هستند، در عین حال به لحاظ ساختاری هم باید عملکرد مناسبی وجود داشته باشد.


گفت‌وگو؛ اکسیر گمشده شگفت‌آور و قدرتمند در میان ما ایرانیان


دکتر فهیمه نظری، مدرس و پژوهشگر اجتماعی، نیز با بیان این نکته که گفت‌وگو اکسیر و الهام‌بخش تمامی روابط و تعاملات است، به «ایران» می‌گوید: در دهه‌های اخیر مفهوم گفت‌وگو به عنوان یک الگو یا شاه‌کلید بسیاری از معضلات، بحث‌ها، منازعات و بحران‌ها شناخته شده است. اندیشمندان اجتماعی نیز بیشتر از همه به گفت‌وگو و کیفیت آن پرداخته و می‌پردازند. بویژه در یکی دو دهه اخیر، ذیل این مفهوم از عباراتی چون کرسی‌های آزاداندیشی، آزادی بیان و فضای گفتمانی سخن گفته‌اند. گفت‌وگو از مهم‌ترین مکانیزم‌های زندگی امروز ما انسان‌ها در تمامی سطوح خرد تا کلان و یک فرایند است و همواره نیاز به بستر برای حضور و بروز و ظهور دارد. یک گفت‌وگو نوعی طرح مطالبه است، بهتر است، بی‌غرض باشد و طرفین آن مجهز به ابزارهایی چون؛ سواد اطلاعاتی، سواد مهارتی، سواد حقوقی و سواد تحلیلی باشند.
به گفته این جامعه‌شناس، به طور غالب گفت‌وگو در فضایی که پیوندهای فردی، خانوادگی، اجتماعی و اخوت‌های صنفی وجود داشته باشد، امکانپذیر است و بالعکس چنانچه این فضا مخدوش شود، پیوندها، تعاملات و ارتباطات فردی خانوادگی و اجتماعی گسسته می‌شود. این نیاز در وقت منازعات و بحران‌ها بیشتر از گذشته احساس می‌شود.
نظری در ادامه با بیان این نکته که باید گفت که گفت‌وگو یک برآیند است و نیاز به بستر و شرایط لازم و کافی از قبل برای بروز و ظهور خود دارد، ادامه می‌دهد: بستری که نیاز بوده، در گذشته دور تاریخی ما به چند دلیل نتوانسته، شکل بگیرد، از جمله نظام سنت راهبری از بالا به پایین، تمایل به تک‌گویی و مونولوگ‌گویی، تمایل نظامات سیاسی به فرهنگ، عدم پذیرش تفاوت‌ها و ارزش‌های نوین در درون اجتماع و برون از اجتماع و عدم پذیرش و تطبیق با نوآوری‌های فرهنگی، گفتمانی و... هر چند می‌توان موارد دیگری را هم اضافه کرد اما همین مجموعه از موانع تاریخی می‌تواند توجیه‌کننده چرایی نبود ظرفیت و ناتوانی گفت‌وگو در میان ما ایرانیان باشد.
به اعتقاد این استاد دانشگاه، به طور مسلم در نبود فضای گفت‌وگو میان افراد و طیف‌های گوناگون جامعه از جمله افراد با یکدیگر، نهادها با یکدیگر ودولت‌ها با مردم و حتی با یکدیگر در گذشته و اکنون؛ باید منتظر رخدادهایی همچون شکاف و گسست‌های عمیق بین نسلی، نداشتن تبعیت نسل‌های جدید از نسل‌های گذشته خود، تغییر سریع سنت‌ها و ارزش‌ها و هنجارها، عدم انتقال ارزش‌ها و هنجارها به نسل جدید بود.
نظری در خاتمه می‌افزاید: نیک است تا به توصیه‌ها و رهنمودهای دلسوزانه علما و خردمندان علوم اجتماعی گوش جان سپرد که از دیرباز، بارها و بارها از خصیصه‌های گفت‌وگوی مؤثر گفتند که گفت‌وگو باید قابل درک و فهم باشد، باید همراه با حقیقت بوده و درست و معتبر باشد و همچنین همراه با دانش موثق بوده و باید همراه با صداقت باشد. باید در شرایط آزادی مطرح شود و باید طرح مطالبات بدون غرض باشد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha