به گزارش سلامت نیوز به نقل از وری ول هلث، زرشک حاوی ماده شیمیایی بربرین است که کاربردهای پزشکی و فواید مختلفی برای سلامتی دارد. آب زرشک دارای طبع سرد و خشک است و افراد دارای مزاج سرد باید در مصرف آن احتیاط کرده و از مصلح استفاده کنند. برخی افراد با مصرف آب زرشک ممکن است دچار عوارض جانبی مانند تهوع، اسهال، یبوست، درد و گرفتگی معده شوند.

 آب زرشک خانگی و طبیعی یکی از انواع نوشیدنی‌هایی است که خواص بی‌نظیری برای سلامتی دارد. فصل پاییز مناسب ترین زمان برای خرید زرشک تازه و تهیه آب زرشک است. متاسفانه آب زرشک‌های آماده و صنعتی که در مغازه‌های مختلف فروخته می‌شوند، اصل نیستند، شما می‌توانید خودتان در خانه آب زرشک تهیه کنید و از فواید آن بهره ببرید. برای تهیه آب زرشک می‌توانید از زرشک پلویی و یا زرشک سیاه استفاده کنید و با استفاده از دستور تهیه این بخش این نوشیدنی ترش و خوشمزه را تهیه کنید.

زرشک برای کنترل دیابت مفید است

اثر کاهش قند خون توسط بربرین در زمانی کشف شد که بربرین برای درمان اسهال در افراد دیابتی در چین استفاده شد.

بربرین ممکن است کمی سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهد. یک مطالعه آزمایشی از 500 میلی گرم بربرین دو تا سه بار در روز تا سه ماه استفاده کرد؛ محققان کنترل قند خون توسط این ماده شیمیایی را به اندازه متفورمین که یک درمان خط اول برای دیابت نوع 2 است، پیشنهاد کردند.

با این حال برای تایید این نتایج به مطالعات بیشتری نیاز است.

زرشک کلسترول بالا را درمان می کند

شواهد اولیه وجود دارد که بربرین می تواند به کاهش سطح کلسترول بالا کمک کند. مصرف 500 میلی گرم بربرین دو بار در روز به مدت سه ماه باعث کاهش کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسیرید می شود.

مصرف 1000 میلی گرم بربرین همراه با داروهای کاهش دهنده کلسترول (مانند سیمواستاتین) در کاهش کلسترول موثرتر از استفاده از دارو به تنهایی بود.

زرشک فشار خون بالا را کنترل می کند

یک مطالعه انجام شد که در آن بر روی افراد مبتلا به فشار خون بالا که روزانه از بربرین با داروهای کاهش دهنده فشار خون استفاده می کردند تحقیقاتی انجام داد. این ترکیب فشار خون سیستولیک (عدد بالا) و فشار خون دیاستولیک (عدد پایین) را به طور موثرتری نسبت به مصرف آملودیپین به تنهایی کاهش داد.

با این حال، اثرات زرشک به تنهایی بر فشار خون نامشخص است. یک متاآنالیز اخیر شواهد محدود و ضعیفی را نشان می دهد که بربرین موجود در زرشک به کاهش فشار خون کمک می کند.

زرشک سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) را کنترل می کند

تحقیقات نشان می‌دهد که بربرین در افراد مبتلا به PCOS، یک اختلال هورمونی رایج، موارد زیر را بهبود می‌بخشد :

• قند خون
• سطح کلسترول و تری گلیسیرید
• سطح تستوسترون
• نسبت دور کمر به باسن

در یک مطالعه آزمایشی، به زنان بدون تخمک گذاری مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بربرین داده شد (خونریزی بدون تخمک گذاری، خونریزی غیرطبیعی رحمی است). تخمک گذاری پس از چهار ماه مصرف بربرین به طور متوسط ​​25 درصد بهبود یافت.

همچنین بربرین ممکن است باروری را بهبود بخشد.

مطالعه دیگری نشان داد که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که به طور تصادفی برای مصرف بربرین انتخاب شدند، نرخ حاملگی بیشتری نسبت به متفورمین یا دارونما داشتند و در صورت مصرف زرشک، 12 هفته قبل از درمان با IVF، عوارض جانبی کمتری داشتند.

زرشک اسهال خونی را کنترل می کند 

یکی از شناخته شده ترین کاربردهای بربرین، درمان اسهال و اسهال خونی است و تحقیقات برای این منظور به اواسط قرن بیستم باز می گردد.

در یک مطالعه، افراد مبتلا به اسهال ناشی از E. coli  دوز 400 میلی گرمی بربرین مصرف کردند. پس از آن آنها 48 درصد کاهش حجم مدفوع را در 8 ساعت پس از درمان نسبت به گروه دارونما تجربه کردند .

اسهال در گروه بربرین همچنین احتمال بیشتری داشت که ظرف 24 ساعت پس از درمان متوقف شود.

عوارض جانبی زرشک چیست؟

زرشک را در مقادیر زیاد بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید؛ به خصوص اگر از داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده های خون)، داروهای فشار خون، داروهای دیابت یا دیورتیک ها استفاده می کنید.

عوارض جانبی رایج

عوارض جانبی رایج زرشک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ
• اسهال
• عوارض جانبی شدید
• عوارض جانبی شدید زرشک شامل موارد زیر است:
• تحریک شدید کلیه و پوشاندن علائم UTI 4 مانند ادرار خونی، درد هنگام ادرار، درد کمر یا معده و تب
• تشنج
• افت خطرناک فشار خون، ضربان قلب و تنفس

در صورت بروز این علائم پس از مصرف زرشک فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی نباید زرشک بخورند؟

هنگام استفاده از زرشک نکات احتیاطی زیر را در نظر داشته باشید:

• واکنش آلرژیک شدید: اگر به زرشک یا مواد تشکیل دهنده آن حساسیت دارید، از مصرف آن خودداری کنید. در صورت نیاز به توضیح، از داروساز یا پزشک خود بخواهید لیست کاملی از مواد تشکیل دهنده را ارائه دهد.
• بارداری: افراد باردار نباید از زرشک استفاده کنند، زیرا ممکن است باعث تحریک انقباضات رحمی و سقط جنین شود.
• تغذیه با شیر مادر: ایمنی زرشک در شیردهی ناشناخته است و باید از مصرف آن اجتناب شود.
• بزرگسالان بالای 65 سال: مطالعاتی در مورد استفاده از زرشک در بزرگسالان بالای 65 سال انجام شده است. قبل از استفاده از زرشک حتما با پزشک خود صحبت کنید.
• کودکان: ایمنی زرشک در کودکان ناشناخته است و باید از مصرف آن اجتناب شود.
• سایر تغییرات: زرشک نباید جایگزین درمان های معمولی شود. به ویژه، آن را نباید به عنوان یک درمان خانگی برای UTI استفاده کرد. اگر باکتری های عامل عفونت ادراری به طور کامل ریشه کن نشوند، عفونت ممکن است به کلیه ها سرایت کند، حتی اگر علائمی مانند ادرار کردن دشوار یا دردناک ناپدید شوند.

           

اگر بیش از حد زرشک مصرف کنم چه اتفاقی می افتد؟

توصیه ها برای مکمل زرشک معمولا بین 2 تا 6 گرم است.  بیش از این مقدار توصیه نمی شود و ممکن است عوارض جانبی را تشدید کند. 

زرشک را با چه داروهایی نخورم؟

تداخلات زیر با زرشک امکان پذیر است:

• داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده های خون): زرشک ممکن است اثربخشی داروهای رقیق کننده خون را تغییر دهد. در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد از مصرف زرشک خودداری کنید. 
• داروهای فشار خون: زرشک ممکن است اثرات داروهای فشار خون را افزایش دهد. در صورت مصرف زرشک از آنها اجتناب کنید. 
• دیورتیک ها (قرص های آب): زرشک ممکن است اثرات این داروها را افزایش دهد. قبل از استفاده از این دو با پزشک خود صحبت کنید. 
• داروهای دیابت: زرشک ممکن است قند خون را کاهش دهد و اثرات این داروها را قوی‌تر کند. در صورت مصرف داروهای دیابت از خوردن زرشک پرهیز کنید. 
• سایر داروهای متابولیزه شده توسط کبد: از آنجایی که زرشک روی کبد اثر می گذارد، ممکن است نحوه عملکرد بسیاری از داروها را که توسط کبد متابولیزه می شوند در بدن شما تغییر دهد. با پزشکخود در مورد تداخلات احتمالی صحبت کنید.

ضروری است که فهرست مواد تشکیل دهنده مکمل ها و  حقایق تغذیه را به دقت بخوانید تا بدانید کدام مواد و چه مقدار از هر یک از مواد تشکیل شده است. لطفاً این برچسب مکمل را با پزشک خود مرور کنید تا در مورد تداخلات احتمالی با غذاها، سایر مکمل ها و داروها مشورت کنید.

نحوه نگهداری زرشک

برای حفظ رنگ و کیفیت، زرشک ها را حتما در یخچال نگهداری کنید. در صورت استفاده از آنها به صورت خشک شده یا تنتور آنها را در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.

دستورالعمل های ذخیره سازی برای محصولات مختلف زرشک متفاوت است. دستورالعمل ها و برچسب بسته بندی روی ظرف را با دقت بخوانید.

چگونه در خانه آب زرشک درست کنیم؟

برای تهیه آب زرشک می‌توانید از زرشک پلویی و زرشک سیاه استفاده کنید اما بهتر است از زرشک سیاه استفاده شود. حتی اگر به زرشک تازه دسترسی ندارید، از زرشک منجمد شده استفاده کرده و آب زرشک تهیه کنید. در صورتی که از زرشک تازه استفاده می‌کنید، ابتدا زرشک را از شاخه و برگ جدا کنید و به مدت ۲ دقیقه آن را در آب بریزید و بهم بزنید، سپس آبکش کنید و سایر مراحل تهیه آب زرشک را انجام دهید.

دو روش برای تهیه آب زرشک خانگی

روش اول

در ظرفی غیر فلزی به مدت ۲۴ ساعت زرشک‌ها را خیس کنید. برای خیس کردن زرشک از ظروف شیشه‌ای استفاده کنید. به ازای هر ۲۵۰ گرم زرشک یک پیمانه آب اضافه کنید، اینگونه آب زرشک‌تان غلیظ می‌شود و می‌توانید هنگام نوشیدن به آن آب بیفزایید و یا به ازای هر ۲۵۰ گرم زرشک ۶ پیمانه آب اضافه کنید. در ظرف را ببندید.

زرشک و آب آن را پس از گذشت ۲۴ ساعت داخل مخلوط کن یا غذاساز بریزید و آن را برای ۳۰ ثانیه با دور متوسط، مخلوط کنید. مخلوط کردن بیش از اندازه سبب خرد شدن کامل زرشک می‌شود، مخلوط کردن به اندازه‌ای لازم است که دانه‌های زرشک شکسته شوند و آب آنها خارج شود. اگر دانه‌های زرشک کاملا خرد شوند، جدا کردن تفاله از آب بسیار سخت است.

برای جدا کردن تفاله زرشک محتویات درون مخلوط کن را از پارچه یا صافی ریز عبور دهید و با کمی فشردن همه آب را خارج کنید. آب زرشک آماده است و می‌توانید در بطری شیشه‌ای ریخته و آن را در یخچال بگذارید.

روش دوم

برای تهیه آب زرشک به این روش ابتدا زرشک‌ها را تمیز کرده و با آب سرد بشویید و در آبکش غیر فلزی بریزید. سپس زرشک‌ها را درون قابلمه‌ای پر از آب جوش بریزید و حرارت را ملایم کنید. مواظب باشید حرارت زیاد بر زرشک تاثیر منفی میگذارد و ممکن است سبب تلخی زرشک شود.

درب قابلمه را ببندید. حرارت را پس از ۱۰ دقیقه خاموش کنید. اجازه دهید محتویات قابلمه کمی سرد و خنک شوند. پس از خنک شدن محتویات قابلمه را از پارچه یا صافی ریز عبور دهید و زرشک ها را با دست بمالید و فشار دهید تا کاملا آب زرشک از آنها جدا شوند.

پس از به دست آمدن آب زرشک کاملا صاف و بدون تفاله آن را در بطری شیشه‌ای در بسته ریخته و در یخچال بگذارید. اگر هنگام مصرف احساس نمودید آب زرشک تان غلیظ است، کمی به آن آب اضافه کنید و در صورتی که آب زرشک ترش بود می‌توانید مقداری نمک و یا شکر بسته به ذائقه خود به آب زرشک اضافه کنید.

ماندگاری آب زرشک

همانطور که در این بخش ااشاره شده است ماندگاری آب زرشک کوتاه است و در یخچال و در بطری شیشه‌ای حدود یک هفته است و به تدریج ترش، خراب و گازدار می‌شود. برای نگهداری آب زرشک برای مدت طولانی، آن را به نقطه جوش رسانده و از روی حرارت بردارید. برای اینکه همیشه آب زرشک تازه داشته باشید، زرشک تازه را فریز کرده و در طول سال به اندازه مصرف، آبگیری کنید.

برای آبگیری زرشک چه نکاتی را رعایت کنیم؟

می‌توانید برای آبگیری زرشک از زرشک کوهی یا زرک که دارای هسته و دانه بوده و طعم آن ترش مزه است، استفاده کنید. زرشک کوهی در رنگ‌های مختلفی مانند سیاه، صورتی، ارغوانی و زرد وجود دارند که هر کدام آنها طعم به خصوصی دارند. اغلب از زرشک با رنگ سیاه، صورتی و ارغوانی برای آبگیری استفاده می شود. پس از آبگیری آب زرشک را زیاد نجوشانید زیرا باعث تلخ شدن آن می‌شود و هم خواص آن از بین می‌رود.

آب زرشک را چه زمانی بخوریم بهتر است؟

مقدار مصرف روزانه آب زرشک برای مقاصد مختلف متفاوت است:

مصرف آب زرشک یک لیوان صبح ناشتا و یک لیوان شب، هنگام خواب برای درمان کبد مفید است. مصرف آب زرشک روزی سه فنجان، نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی برای کاهش وزن و لاغری، مفید است.

دستور تهیه جوشانده زرشک

در یک لیتر آب ۲۰-۱۰ گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را ریخته و آن را بجوش بیاورید. سپس آن را از روی اجاق بردارید و بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کنید و با شکر یا عسل شیرین کنید و میل کنید.

دستور تهیه شربت زرشک

آب زرشک و آب سیب هر کدام ۵۰۰ سی سی مخلوط کرده و با ۲۵۰ سی‌سی آبلیمو و ۵۰۰ گرم شکر مخلوط کنید و این مخلوط را آهسته حرارت دهید تا قوام آید.