سلامت نیوز: یک کارشناس سلامت با تاکید براینکه وزارت بهداشت متولی سلامت جامعه است بر لزوم هماهنگی نهادهای آموزشی برای اجرای سیاست های ارتقای سلامت وزارت بهداشت تاکید کرد.
دکتر حمیدرضا صفی خانی در گفت وگو با خبرنگار سلامت نیوز درباره اهمیت پیشگیری و آموزش سلامت به افراد جامعه، گفت:« نظام های سلامت، طی چند سال گذشته تغییراتی داشته اند که این تغییرات در این جهت بوده است که نقش بیشتری را برای مردم قائل شوند. سلامت امروزه به همه ابعاد زندگی بشری توجه می کند و مفهوم سلامت به منزله این است که فرد بتواند نقش مناسب خود را در جامعه شناسایی کند و به شکل مناسبی ایفا کند.»
افراد جامعه، اولین سطح ارائه خدمات سلامت اند
وی ادامه داد:« به این ترتیب اولین سطح ارائه خدمات سلامت، دیگر پزشک و یا مرکز بهداشتی نیست بلکه اولین سطح ارائه خدمات سلامت خود فرد است. بر این اساس فرد باید به مهارت و دانشی دست پیدا کند که بتواند سلامت خود و اطرافیانش را حفظ کرده و ارتقاء دهد. به این رویکرد، رویکردی ارتقایی در سلامت گفته می شود و براین اساس نظام های سلامت به این سمت می روند که فرد اولا بتواند سبک زندگی سالمی را تجربه کند و رفتار سلامتی را به شکل مناسبی در جامعه ایفا کند و بتواند اثر هم افزایی بر سایر رفتارهایی که در کنار آن قرار می گیرد، داشته باشد.»
این کارشناس سلامت افزود:« بنابراین اولین سطح ارائه خدمات سلامت، فرد است، دومین سطح اطرافیان فرد هستند که بتوانند با وی برای ارتقای سلامت مشارکت کنند، سومین سطح شبکه های اجتماعی (افراد جامعه)هستند و سپس چهارمین سطح ارائه خدمات سلامت، سازمان های ارائه کننده خدمات بهداشتی هستند.»
وی در ادامه گفت:« سه سطح اول ارائه کننده خدمات سلامت، ابتدا وجود نداشتند و خانه های بهداشت به عنوان اولین سطح ارائه دهنده خدمات بهداشتی شناخته می شدند در حالی که اکنون سه سطح اضافه شده اند و فرد، اطرافیان فرد و شبکه های اجتماعی یعنی خود مردم به عنوان ارائه کنندگان خدمات سلامت شناخته می شوند.»
دکتر صفی خانی خاطرنشان کرد:« برای اینکه این سه سطح ارائه کننده خدمات سلامت ایجاد شوند باید آموزش های لازم به مردم داده شود و فراهمی خدمات را تامین کنیم. به زبان ساده تر وقتی خدمات سلامت برای مردم فراهم و قابل استفاده و قابل خرید می شود که این خدمات اولا ماهیتا در یک جامعه وجود داشته باشند. دوم اینکه فرد بتواند در شرایط مناسب یعنی با صرف وقت و هزینه مناسب به آن دسترسی پیدا کند. سوم اینکه قابلیت خرید خدمات را داشته باشد. »
لزوم ارتقای دانش سلامت افراد
وی ادامه داد:« تا چندی پیش گفته میشد وقتی این سه عنصر وجود داشته باشند یعنی اگر خدمتی وجود داشته باشد و دسترسی فیزیکی فرد به آن خدمت ایجاد شود و قابلیت خرید هم داشته باشد بنابراین دسترسی فرد به خدمات سلامت فراهم است. ولی امروزه یک مقوله دیگری هم ایجاد شده است یعنی اگر فرد با وجود این سه عنصر نداند چه خدمتی برای وی مفید است و چه خدمتی می تواند به سلامت وی ختم شود عملا بهره مندی شکل نگرفته است. بنابراین عنصر چهارم، دانش سلامتی است که باید وجود داشته باشد تا سه عنصر دیگر کارایی داشته باشند.»
این کارشناس سلامت تاکید کرد:« نظام های سلامت باید طوری چیده شوند که در وهله اول دانش سلامتی برای مردم ارتقا پیدا کند و به شبکه های اجتماعی ختم شود تا شبکه های اجتماعی بتوانند سلامت خود را تامین کنند و ارتقاء دهند. »
تنفس هوای پاک مطالبه مردم از دولت
وی با تاکید براینکه لازم است افراد با عوامل تهدیدکننده سلامتی اشان آشنا شوند، گفت:« افراد باید بدانند چه چیزهایی می تواند سلامتی را تهدید کند تا از آنها اجتناب کند و حتی اگر موانعی برای سلامتی آنها ایجاد شود آن را از دولت مطالبه کنند به عنوان مثال آلودگی هوا می تواند سلامتی افراد را تهدید کند بنابراین می تواند جزء مطالبات مردم ما قرار گیرد. »
دکتر صفی خانی ادامه داد:« در حقیقت خیلی قبل تر از آنکه فرد بیمار شود و بداند که باید به کجا برای درمان مراجعه کند لازم است بداند چه چیزهایی سلامت وی را تهدید می کند به عنوان مثال در جامعه ما تصادفات رانندگی، سلامت مردم را بسیار تهدید می کند بنابراین آموزش مردم برای داشتن رفتار سالم رانندگی یا اینکه از دولت بخواهند که جاده ایمن و وسیله نقلیه ایمن داشته باشند، می تواند از تصادفات جلوگیری کند و به کاهش مرگ و میر و مخاطراتی که سلامت مردم را در سنین مولد تهدید می کند، کمک کند.»
وی بیان اینکه تعداد سالمندان جامعه ما در حال افزایش است؛ گفت:« مردم باید عواملی که سالمندی را با مخاطره مواجه می کند آشنایی پیدا کنند و بتوانند این مخاطرات را به تاخیر بیاندازند. همچنین باید یاد بگیرند مدیریت ریسک داشته باشند و ریسک فاکتورها و یا عوارض آن را به حداقل برسانند که تضمین کننده سلامتی مردم است. سپس اگر با ریسک مواجه شدند و بیمار شدند یا دچار حادثه شدند بدانند چه رویکردی داشته باشند، از چه مسیری بروند که بهترین خدمت سلامت را با کمترین قیمت دریافت کنند و به شکل لجام گسیخته در بازار سلامت رها نشوند. اینها مسیرهایی است که مردم با کمک دانش سلامتی می توانند سلامت خود را ارتقاء دهند. »
اگر بیمار شدیم چه کنیم؟
وی با اشاره به اهمیت آموزش افراد درباره مراجعه به هنگام جهت درمان برای جلوگیری از مزمن شدن بیماری ها؛ گفت:« در جامعه ای که ریسک بیماری وجود دارد فرد ممکن است بیمار شود. فرد باید بداند اگر بیمار شود باید چه کند تا عوارض بیماری کمتر شود و بتواند زودتر سلامتی خود را بعد از بیماری به دست بیاورد و به فعالیت معمول روزانه خود برگردد و این آگاهی را داشته باشد که برای درمان به کجا باید مراجعه کند که زودتر به نتیجه برسد و اقداماتی که برای وی انجام می شود اثربخش تر باشد و با کمترین هزینه سرویسی را که می خواهد دریافت کند تا عوارض مالی ناشی از بیماری کمتر وی را تهدید کند. بنابراین وقتی فرد با بیماری مواجه می شود عملا یکسری آگاهی ها و توانمندی ها و مهارت ها را باید داشته باشد.»
سلامت سرفصل فعالیت های نهادهای آموزشی باشد
این کارشناس سلامت با تاکید براینکه وزارت بهداشت متولی سلامت جامعه است اما این به این معنی نیست که باید وزارت بهداشت همه کارها را به تنهایی انجام دهد؛ گفت:« تمام نهادهایی که متولی آموزش سلامت هستند مثل آموزش و پرورش، دانشگاه ها و حوزه های علمیه، وزارت فرهنگ و ارشاد؛ باید سلامت سرفصل بسیاری از فعالیت های آموزشی آنها قرار گیرد به عنوان مثال اگر فیلمی ساخته شود که محور آن سلامتی و توسعه رفتارهای سالم باشد عملا کار آموزش سلامت را انجام داده است.»
چرخ توسعه اقتصادی بدون انسان سالم نمی چرخد
وی تاکید کرد:« باید سیاست های آموزش سلامت توسط وزارت بهداشت به خوبی تدوین شوند و باید نگرانی درباره سلامت جامعه را در تمام سیاستگذاران عرصه های دیگر ایجاد کند تا سلامت اولویت اول باشد چرا که اگر فرد سالم درجامعه نداشته باشیم چرخ توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و غیره نمی چرخد. بنابراین تمام کسانی که در عرصه های مختلف فعالیت می کنند باید سلامت را محور توسعه بدانند و محور فعالیت های آموزشی اشان قرار دهند.»
دکتر صفی خانی افزود:« لازم است آموزش سلامت در کتب آموزشی از پیش دبستانی و دبستانی شروع شود. نه اینکه الزاما مثال های حوزه سلامت در این کتاب ها آورده شود بلکه باید به شکلی باشد سلامت در وجود مردم نهادینه شود و بین جامعه اولویت پیدا کند. »
سیاستگذاران متعهد اجرای سیاست های وزارت بهداشت شوند
وی تاکید کرد:« تمام عناصری که امر آموزش را به عهده دارند باید با سیاست هایی که وزارت بهداشت در امر ارتقای سلامت تدوین می کند هماهنگ باشند و نقش ایفا کنند. خاطرم هست که شورای عالی سلامت در حدود 10 تا 12 سال پیش، سیاست های پیشگیرانه را تدوین کرد اما هیچ وقت به مرحله اجرا نرسید. اجرای این سیاست ها فقط برای وزارت بهداشت نیست بلکه باید بین وزارتخانه های مربوطه و نهادها هماهنگی ها برای اجرای این سیاست ها صورت گیرد. به عنوان مثال در پارک ها نحوه استفاده از وسایل ورزشی باید به مردم آموزش داده شود تا حداقل عارضه ای برای آنها ایجاد نکند. متاسفانه بارها شاهد این بودم که مردم به گونه ای از وسایل ورزشی پارک ها استفاده می کنند که ممکن است آسیب های جدی برای آنها به دنبال داشته باشد. »
خطر کاهش مصرف سبزیجات مردم را تهدید می کند
وی در مثال دیگری با اشاره به لزوم فرهنگسازی رژیم غذایی سالم؛ گفت:« سیاست هایی که در بحث غذا و امنیت غذایی تدوین می شود باید به اجرا درآید. متاسفانه رواج مصرف فست فودها، رژیم های غذایی نادرست و کاهش شدید مصرف سبزیجات و میوه جات در میان افراد جامعه سلامتی افراد را تهدید می کند این در حالی است که کاهش مصرف میوه و سبزیجات به عنوان چهارمین ریسک فاکتور کشنده در دنیا مطرح است. »
دکتر صفی خانی در پایان تاکید کرد:« بنابراین اگر مصرف آن درجامعه ما اصلاح نشود مرگ و میر افزایش پیدا خواهد کرد. قاعدتا این مسائل را باید وزارت بهداشت تدوین کند و در معرض دید سایر سیاستگذاران قرار دهد و آنها را متعهد کند که این سیاست ها را در فعالیت های اجرایی اشان رعایت کنند. »
نظر شما