سلامت نیوز: مدیرعامل سابق پتروشیمی اعلام کرد که پتروشیمی ها بنزین تولید نمی کردند و بنزین وارداتی الان هم مشکل آلودگی دارد.

سازمان محیط زیست دولت یازدهم بارها تاکید کرده است که بنزین تولید شده در پتروشیمی سبب آلودگی هوا در سالهای گذشته شد. همین موضوع با اعتراض وزیر نفت دولت دهم،‌ مسعود میرکاظمی و همچنین مسوولان آن دوران همراه شد.

اما واقعیت اینجاست که آلودگی هوای تهران و ۸ کلانشهر دیگر ایران از پاییز سال ۸۹ به اوج رسید و در تمام روزهای سرد سال های ۹۰، ۹۱ و ۹۲ ادامه داشت. نشدید آلودگی هوا و گسترش آن در فصل سرد سال ۸۹، همزمان با اعلام دولت محمود احمدی نژاد در خودکفاییی بنزین بود. دولت دهم با افتخار اعلام می کرد که توانسته با تغییر در چرخه تولید پتروشیمی ها، روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین جدید تولید کند و حتی اعلام شد می توان بنزین هم صادر کرد.

اما خودکفایی در تولید بنزین با هزینه افزایش آلودگی هوا و بیماری های ناشی از آن همراه بود. افزایش مرگ و میر در بیماران قلبی و همچنین شیوع سرطان خون و سرطان کودکان. همچنین سازمان بهداشت جهانی رسما اعلام کرد آلودگی هوا مهمترین عامل مرگ و میر و شیوع سرطان در جهان است.

به هرحال معصومه ابتکار از روزی که دوباره به سازمان محیط زیست برگشت، اعلام کرد از وزارت نفت خواسته بنزین پتروشیمی را از چرخه تولید خارج کند. هرچند که این اتفاق تا پایان زمستان ۹۲ نیفتاد. اما توزیع بنزین پاک در اواخر زمستان ۹۲ در تهران و سپس کلانشهرها به سالم ماندن هوا در بیشتر روزهای بهار ۹۳ منجر شد و دولت سالم ماندن هوا را به توزیع بنزین پاک نسبت داد.

اما مسوولان وزارت نفت دولت دهم می گویند بنزین تولید شده در زمان هیچ مشکلی نداشته و استاندارد هم بوده است. درباره این اتفاقات میزگردی را با حضور دکتر یوسف رشیدی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست و رییس پیشین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، دکتر رحمت‌الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر و مهندس جلیل سالاری، مدیرعامل شركت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در دولت دهم برگزار کردیم.

مشروح این میزگرد را می خوانید:


وقتی تحریم ها تشدید شد، پس از مدتی پتروشیمی ها بنزین تولید کردند و اعلام شد به خودکفایی بنزین رسیدیم. اما از سال 89، میزان آلودگی هوا افزایش یافت و روزهای آلوده بیشتر شد. چرا با این وجود شما به تولید این بنزین آلوده ادامه دادید؟

سالاری: ما قصد داریم که تخصصی این موضوع را بررسی کنیم. من قبل از پاسخ به سوال شما، سوالم از آقای رشیدی این است که الان بنزین وارداتی استاندارد است؟ چون به هرحال سازمان محیط زیست عضو اداره استاندارد است و اداره استاندارد و گمرک موظف هستند که از واردات هرگونه بنزین غیراستاندارد جلوگیری کنند. وقتی موضوع بنزین پاک را اعلام کردید باید مشخص کنید که منظورتان چیست؟ در 31 فروردین امسال که بنزین وارد شد، این بنزین آزمایش بنزن، الکل و آروماتیک ندارد حتی آزمایش گوگرد و خوردگی و پایداری هم روی آن انجام نشده است، اما آزمایشگاه مرجع آن را تایید کرده است. در مبدا بازرس بین المللی اعلام کرده که اکتان 95 و بنزن 2 درصد است و 520 واحد هم ام ام پی زدند که در دنیا این مورد منسوخ شده و استفاده نمی شود چون به موازات سرب خطرناک است. اما روی بنزین وارداتی آزمایشهای زیست محیطی اصلا انجام نشده و بنزین با واسطه آمده است. در فجیره یکسری ذخایر بود که الکل و بنزن به آن افزودند و این شد بنزین وارداتی که اثرات زیست محیطی بیشتری دارد.

رشیدی: سازمان در بحث بنزین به چند مولفه حساسیت دارد که اولین آنها بحث آروماتیک‌ها است چرا که بخش زیادی از آنها باعث بروز بیماری و سرطان می‌شود و آژانس‌های مختلف دنیا و استانداردهای ملی به ما الزام می‌کند که مقدار ترکیبات آنها در حد استاندارد باشد. به طور مثال ترکیبات آروماتیک‌ها در استاندارد یورو 4 زیر 35 درصد است و ما به جد دنبال این مسئله هستیم که این میزان به کمتر از مقدار ذکر شده برسد. بحث بعدی مربوط به بنزن و گوگرد است که فوق العاده سرطانزاست. .به اعتقاد ما و طبق مستنداتی که در دنیا به چاپ رسیده آلاینده ذرات معلق زیر دو و نیم میکرون که اکثر روزهای ناسالم به آن اطلاق می‌شود به واسطه واکنش‌های شیمیایی یا به عبارت دیگر این آلاینده آلاینده‌ای ثانویه است و ما روی این نکته تأکید داریم که حتما کیفیت سوخت باید در حد استاندارد خود قرار بگیرد.


اما اعلام کردند که بنزین وارداتی را مستقیم به باک خودروها نمی ریزند.

سالاری: اینکه عنوان می شود بنزین پاک وارد شده صحت ندارد و این بنزین شبه بنزین است. وقتی قانون می گوید که گمرک موظف است اجازه واردات بنزین مبهم را ندهد و اداره استاندارد هم تایید نکند باید به آن توجه کرد. اداره استاندارد با آزمایشگاه مرجع قرارداد دارد و باید اثرات زیست محیطی آن را آزمایش کند، البته اعلام کردند که این بنزنی وارداتی 3 درصد بنزن دارد و یورو 4 نیست، اما در تمام رسانه ها اعلام کردند که بنزین پاک وارد کردند. در مجلس هم این را اعلام کردند. اگر در منطقه بررسی کنید متوجه می شوید که واردات 10 میلیون لیتر بنزین با واردات یورو 4 اصلا قابل دسترسی نیست. این کوتاهی ها شده اما من سوال دارم که اگر ما نگران محیط زیست و سلامت مردم هستیم چطور در سال 80 تا 84 بنزین با بنزن 4 درصد تولید می شد اما کسی اعتراضی نمی کرد؟ قانون می گوید باید از واردات محصولی که فاقد استاندارد است جلوگیری شود. گمرک اجازه ورود هر نوع کالای غیر استاندارد را نمی دهد. چطور شده است که محمولات نفتی غیر استاندارد وارد کشور شده، تأیید شده، مجوز هم گرفته و حتی با نام بنزین پاک عرضه شده است.


رشیدی: آلودگی هوا متاثر از دو عامل است که عبارتند از تولید آلودگی و شرایط هواشناسی. آن چیزی که ما باید بر آن مدیریت داشته باشیم میزان و نوع انتشار مواد آلاینده است. سوخت یکی از مهمترین محورهای تمرکز سازمان حفاظت محیط زیست است. در صورتیکه سوخت (بنزین و گازوییل) استاندارد داشته باشیم علاوه بر کاهش آلودگی هوا امکان ارتقا استاندارد خودرها و امکان استفاده از از فیلتر دوده برای خودروهای دیزلی فراهم می‌شود. ‌ذرات معلق زیر 2.5 میکرون که اصلی‌ترین آلودگی شهر تهران است عمدتا بدلیل احتراق حاصل می‌شود و هر چه ترکیبات آروماتیک در سوخت کمتر باشد کمتر در اتمسفر تولید می‌شود. نظر به اینکه محصولات پتروشیمی عمدتا شبه بنزین ، ترکیبات آروماتیک هستند لذا استفاده از محصولات پتروشیمی در بنزین می تواند یکی از دلایل افزایش آلودگی در کلانشهرها باشد. ما در تمام این سالها این موضوع را اعلام کردیم اما از وقتی که مشکل تحریم افزایش یافت و کشور به اصطلاح در تولید بنزین به خودکفایی رسید این مشکل بیشتر نمایان شد. پس همیشه اعتراض بوده و این نبوده که ما بخواهیم با موضوع سیاسی برخورد کنیم و در یک دوره به آن بپردازیم.

حافظی: در گزارش هایی که توسط اساتید دانشگاه شریف درباره بنزین فعلی موجود در جایگاه های سوخت انجام شد مشخص شد این بنزین همچنان آلوده است اما درصد آلودگی کمتری دارد. البته درجلسه اعضای شورای شهر تهران با وزیر نفت قول های درباره افزایش کیفیت بنزین داده شد و در همان جلسه هم وزیر نفت مدعی توزیع بنزین پاک در شهر تهران شد اما از توزیع بنزین یورو ۴ صحبت نکردند. در هر صورت این بنزین پاک به نظر می آید و ترکیبی از بنزین یورو ۴ و بنزین تولید داخل است که مقداری می تواند آلایندگی بنزین داخل را کاهش دهد.


تهران سال‌هاست که مشکل آلودگی هوا دارد اما از سال 89 با شروع تحریم و تولید بنزین در پتروشیمی ها این مشکل حادتر شد. چه چیزی در بنزین پتروشیمی ها وجود داشت که هوا را به شدت آلوده کرد؟

سالاری: نفتا، ریفورمیت، الکیلیت، ایزومر از مولفه‌های تولید بنزین است، این مولفه‌ها براساس یک ترکیب مشخص با یکدیگر ترکیب می‌شوند. محصول دریافتی از واحدهای پتروشیمی بنزین نیست بلکه یکی از مولفه‌های بنزین برای ارتقای اکتان است. تا سال 79 هیچگونه سیاستگذاری فنی، اقتصادی برای ارتقاء کیفیت و افزایش تولید بنزین و ساخت پالایشگاه متناسب با استانداردهای روز دنیا انجام نشد و صرفا دو مولفه نفتا و ریفورمیت با نسبت 100 و 40 با هم ترکیب می‌شد. در سال 85 روزانه 27.5 میلیون لیتر بنزین با شاخص یورو 2 و با هزینه 5 میلیارد دلار وارد کشور می‌شد این در حالی بود که ساخت یک پالایشگاه در آن زمان تنها 1.5 میلیارد دلار هزینه نیاز داشت. قبل از سال‌ 84 هر توسعه‌ای در صنعت پالایش مربوط به افزایش کمیت بود نه کیفیت. به همین دلیل علاوه بر این که 40 هزار بشکه تولید نفت کوره که توجیه اقتصادی ندارد افزایش یافت، حجم تولید نفتا هم در پالایشگاه‌های کشور افزایش یافت و به علت این که امکان ارتقای کیفیت نفتا وجود نداشت خوراک دریافتی پالایشگاه‌ها کاهش یافت. حل این مشکل نیازمند اکتان افزا بود. تا سال 79 از سرب برای ارتقای اکتان بنزین استفاده می‌شد اما بعد از آن ام.تی.بی.ای و بنزین وارداتی جایگزین آن شد؛ به طوری که حجم بنزین وارداتی به 27.5 میلیون لیتر در روز رسید و هزینه 5 میلیارد دلاری را به کشور تحمیل کرد. با شروع تحریم‌ بنزین در سال 89، اکتان افزا مورد نیاز از پتروپالایشگاه‌ها تامین شد. همین هماهنگی میان پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌ها موجب شد افزایش تولید نفت در داخل کشور جبران شود. تولید بنزین به کمک ریفرمیت پتروپالایشگاه‌ها در چارچوب استانداری مشخص بود که پژوهشگاه صنعت نفت ترکیب آن را آنالیز کرد و مطابق با استاندارد تحویل مردم داده شد. با آغاز تحریم بنزین در سال 89 فرصت تحریم استفاده شد و ساختاری معیوب قدیمی اصلاح شد و با اجرای نظام سهمیه‌بندی رشد مصرف بنزین کنترل شد. اما الان با اقدام شتاب‌زده و بدون ملاحظات کارشناسی فنی و اقتصادی و مستندات آزمایشگاهی اکتان‌افرایی دریافتی از پتروشیمی‌ها آلاینده اعلام شده است این در حالی است که دریافت اکتان افزا از واحدهای پتروشیمی دارای قرارداد شفاف و ملاحظات تسویه حساب مالی در قانون است ضمن آنکه قیمت تمام شده این فرآورده از بنزین وارداتی کمتر است.

حافظی: نانوایی هایی هم که در کنار پمپ بنزین هستند بسیار خطرناک هستند. اما اگر به مدارک رسیدگی نشد چون تصمیم سیاسی بوده است. متاسفانه بحث آلودگی هوا در ایران سیاسی شده است. درحالیکه این میراث گذشته است و دولت جدید باید برمبنای کار کارشناسی این مشکل را حل کند. درحالیکه نمودار منحنی‌های گزارش شده در خصوص ذرات کمتر از ۲٫۵ میکرون از سال ۸۸ تا امروز را بسیار وحشتناک و صعودی است و اینکه چه عواملی سبب این امر می‌شود، سوالی است که باید به آن پاسخ داد. با توجه به تاثیر بنزین در بروز سرطان می‌توان فهمید که چرا سن بروز سرطان در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار پایین تر است و چرا ما رتبه اول سرطان در دنیا هستیم. من هم قبول دارم که آلودگی هوای تهران به چند عامل بستگی دارد که زنجیروار به هم متصل هستند

شما می گویید که بنزین قبل از دوران تحریم هم مشکل داشت اما آمار نشان می دهد آلودگی هوا به اندازه سال ۸۹ تا ۹۱ نبود.

سالاری: آن زمان که تحریم نبودیم و امکان واردات داشتیم اما باز هم بنزین مشکل داشت. نباید در رسانه ها سیاسی حرف زد و دروغ گفت. من با اسناد حرف می زنم، برای من نظام مهم است. از سال 88 تا 91 حدود 10 میلیارد دلار برای توسعه پالایشگاه‌های کشور و ارتقای کیفی فرآورده ‌های آن سرمایه گذاری صورت گرفت که این سرمایه گذاری موجب شد تولید بنزین کشور از روزانه 36 میلیون لیتر به 61 میلیون لیتر افزایش یابد. اما کسانی که اکنون مدعی آلایندگی ریفورمیت تولیدی در واحدهای پتروشیمی هستند هیچ سند و مدرکی در این زمینه ندارند.

حافظی: نمی‌دانم! اما شاید اگر محدودیت مصرف سوخت اعمال می‌کردیم بهتر بود. بالاخره ما در برابر حق مردم و سلامتی‌شان و همینطور خدا مسوولیت‌هایی داریم، اینها چه می‌شوند؟ کسی که این ایده را داده بود حتما متخصص بوده و از این موضوع خبر داشته است، کافی است آدم به احتمال ابتلای حتی یک کودک به سرطان به دلیل تنفس این آلاینده‌ها فکر کند، واقعا آیا ارزشش را داشت؟ بار گناه این قضیه به نظرم بزرگ است.


از طرفی  اعلام می کنید چیزی که در پتروشیمی ها تولید می شد بنزین نبود اما در دولت دهم اعلام شد که در تولید بنزین به خودکفایی رسیدیم و بارها این موضوع در رسانه ها اعلام شد.

رشیدی: پتروشیمی ها محصولاتی تولید می کردند که بخشی از آن متوقف شد چون باعث آلودگی هوا می شد. از نظر سازمان سوختی که در کشور وجود دارد باید استاندارد داشته باشد حالا تفاوتی ندارد که وارداتی باشد یا تولید خود کشور.

سالاری: دوباره تاکید می کنم آنچه که از پتروشیمی تحویل می گرفتیم، بنزین نبود و اکتان افزاست، اما لازم است بگویم که برخی از پالایشگاه ها مانند اراک خودشان ریفورمیت تولید می کنند که دقیقا مشابه ریفورمیت پتروشیمی ها است. در دوره ای که ریفورمیت از پتروشیمی ها نمی گرفتیم پالایشگاه اراک بخشی از ریفورمیت تولیدی خود را به پالایشگاه های دیگر مانند پالایشگاه اصفهان، کرمانشاه و شیراز می فرستاد و در آن پالایشگاه ها این ریفورمیت با بنزین تولیدی آنها ترکیب و بنزین با استاندارد روز در کشور عرضه می شد. اما پس از تولید ریفورمیت توسط پتروشیمی ها با فرومولی که قیمت گذاری می شد این ریفورمیت به برخی از پالایشگاه ها می رسید، مثلا پتروشیمی بندر امام ریفورمیت خود را به پالایشگاه آبادان و پتروشیمی برزویه ریفورمیت خود را به پالایشگاه بندرعباس می داد که با بنزین تولیدی این پالایشگاه ها ترکیب می شد و هنگامی که بنزین به استاندارد 4904 می رسید عرضه می شد. در تهران روزانه 7 یا 8 میلیون لیتر بنزین بیشتر مصرف نمی شود که این بنزین از طریق پالایشگاه شهید تندگویان تهران و پالایشگاه اراک تامین می شود که به این دو پالایشگاه نیز اصلا ریفورمیت پتروشیمی ها تعلق نمی گرفت. چون عرضه بنزین به صورت منطقه ای است بنابراین پالایشگاه هایی که ریفورمیت پتروشیمی ها تحویلشان می شد، بنزین خود را در همان منطقه عرضه می کردند و احتیاجی نبود که بنزین از آبادان و یا بندرعباس به تهران بیاید بنابراین این گفته که بنزین پتروشیمی ها در تهران استفاده می شد، کذب است، زیرا نیاز به چنین کاری نبود. ما در تمام پالایشگاه ها رفورمیت را داریم. در اراک یک واحد داریم که روزانه 2.6 میلیون و 1.9 میلیون تولید می کند و اینکه روزانه 14 میلیون لیتر است با سایر مشتقات مخلوط می شود و تبدیل به بنزین می شود. در تبریز هم یک واحد داریم که 3 دهم میلیون بنزین تولید می کند که 60 درصد آن رفورمیت است که بنزن دارد .در پالایشگاه لاوان هم وضع به همین صورت است. اکنون ظرفیت تولید ریفرمیت پتروشیمی‌ها بالاست و از این طریق امکان تأمین نیاز داخلی وجود دارد. من براساس مستندات حرف می زنم. بنابراین نمی توان گفت که مشکل از بنزین پتروشیمی است، مشکل اکتان افزا است که در هر دو بنزین وجود دارد.

آقای دکتر حافظی، بنزین آلوده که از سال 89 توزیع شد چه مشکلاتی را برای سلامتی مردم به وجود آورد؟

حافظی: من ابتدا چند سوال از آقای سالاری دارم. خانم ابتکار در تاریخ 29 خرداد سال 90 مصاحبه ای داشتند که بنزن موجود در بنزین هوای تهران 30 درصد استاندارد موجود است. آیا این موضوع صحت دارد؟ اگر درست نیست چرا تکذیب نشد؟ تولید سوخت از پول مردم است اما ما برای کالایی که ارزش افزوده ندارد هزینه کردیم.اما وقتی سرمایه سنگین صرف تولید بنزین می شود مایعی تولید می شود که نامش بنزین است و استاندارد ندارد؟ همچنین وقتی سال 89 نمودار آلودگی هوا با ذرات معلق کمتر از 2.5 را مرور کنیم متوجه می شویم که اواخر سال 89 یک سیر صعودی وحشتناک داشت.چه اتفاقی افتاد؟ در آن مقطع تولید مایعی به نام بنزین را شاهد بودیم. ما به عنوان نماینده مردم باید پاسخ دهیم. الان شروع سرطانها در کشور ما 10 سال زودتر از سایر کشورهاست و از نظر پزشکی قابل توجیه نیست و شیوع آن هم بالاست.ما تا سال 89 به خاطر تراکم جمعیت در فصل زمستان آلودگی هوا داشتیم اما بعد از آن درشهرهای دیگر مانند سنندج هم آلودگی هوا داشتیم طوریکه در اردیبهشت پرواز کنسل می شود. چرا باید اینگونه باشد؟

رشیدی: الان کیفیت بنزین خوب شده است؛ بالاخره بنزین استاندارد و میزان آروماتیک هم اصلاح شد. من هم نتیجه آزمایش کشور آلمان را دارم که نشان داد در ترکیب بنزین استاندارد یورو4 که مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست بوده، میزان بنزن یک درصد و میزان ترکیبات آروماتیک 35 درصد است. در حالی که در بنزین پتروشیمی، بنزن و آروماتیک‌ها بخش اصلی ترکیب بنزین را تشکیل می دهند و میزان آن بسیار فراتر از استانداردهای مورد نظر است. بر اساس نمونه‌های مستقیم برداشت شده از واحدهای توزیع بنزین شهر تهران و آنالیزهای انجام شده در کشور آلمان میزان آروماتیک‌ها در بنزین پتروشیمی 6.48 درصد گزارش شده است. به استناد نمونه ‌برداری انجام شده در مرکز آزمایشگاهی سازمان محیط زیست نیز نتایج بدست آمده حاکی از بالا بودن میزان آروماتیک‌ها به مقدار 63.72 و میزان بنزن 6.98 در صد بوده است.
رشیدی: این آلاینده‌ها اثر خود را به سرعت روی بدن افراد نشان نمی‌دهند. مثلا اگر کسی در معرض تنفس آزبست باشد ممکن است 10، 15 سال دیگر به سرطان ریه مبتلا شود. در این مورد هم به دلیل تنفس آلاینده‌های ناشی از این بنزین در سال‌های آینده به‌صورت سرطان خون خود را نشان خواهد داد.

سالاری: من گواهی تمام پالایشگاه‌های کشور را دارم. تا سال 85 تمام پالایشگاه‌ها جز اراک، نیاز به اکتان افزا یا ام تی وی داشت. پس در آن روزها 27 میلیون لیتر بنزین اکتان افزا نیاز بود. از سال 86 پروژه ها شروع شد و اگر الان اعلام می کنید که در تهران بنزین پاک تولید می شود دستاورد پالایشگاه اراک است.پالایشگاه اراک و بندرعباس دقیقا کپی‌برداری از پالایشگاه اصفهان بود و در هیچ‌کدام از آنها پارامترهای زیست‌محیطی دیده نشد. از سال 1379 تلاش شد طرح‌های جامع با هدف کیفی و کمی‌سازی پالایشگاه‌های موجود اجرا شود اما با وجود مطالعات انجام شده به‌دلیل این‌که وزارت نفت در آن زمان اعتقادی به ساخت پالایشگاه نداشت و آن را غیراقتصادی می‌دانستند این طرح متوقف شد. در آن زمان طرح توسعه پالایشگاه شازند پیشنهاد شد که امکان اجرای طرح با فاینانس خود گردان وجود داشت. در صورت اجرای این طرح کیفیت فرآوره‌های نفتی پالایشگاه امام خمینی(ره) در سال 1384 به یورو 5 می‌رسید اما این کار به دلیل سیاست‌های آن وقت وزرات نفت متوقف شد. ما نباید موضع سیاسی بگیریم بالاخره هر پروژه ای یک زمان شروع و اتمام دارد و باید مصالح ملی را درنظر بگیریم. تا سال 85 چون اقتصادی نبود پالایشگاه ساخته نشد، با توجیه فنی ، اقتصادی و فایناس خودگردان این کار را انجام دادم، اما نیاز به زمان دارد.

رشیدی: در آمریکا عنوان می شود در مورد آروماتیک‌های سوخت باید حساس بود، چون نقش مهمی در تولید ذرات معلق در هوای کلان شهرها دارد. بنابراین هرجا سهم آرماتیکها بالا شد هوا آلوده است. در نتایج آزمایش آلمان سهم آرماتیک در بنزین تولیدی بالا بود. اگر به مجموعه آرماتیک بنزین توجه کنید تقریبا یک سیر نزولی از سال 90 داشتیم به طوریکه به 35 درصد رسید. امسال تعداد روزهایی که ناسالم بود به نسبت به سال قبل خیلی کمتر بود. این ناشی از این است که اگر بتوانیم مقدار آروماتیک و بنزن را کم کنیم آلودگی هم کمتر می شود.من این موضوع را به طور علمی می گویم؛ ما یک مسئولیت اجتماعی داریم و ثابت شده که بنزن سرطان زا است. بنابراین بنزن و آرماتیک حتما باید در حد استاندارد در بنزین باشد. الان آرماتیکهای سوخت در ذرات معلق تاثیر می گذاردو همین آلودگی را چند  برابر می کند.

سالاری: باید اصلاح کنید. الان نفت کوره که در تهران می سوزد و گازوئیل هم که هوا را آلوده می کند بر افزایش ذرات معلق تاثیر دارند.


آقای رشیدی نظر شما چیست؟

رشیدی: اما اینهایی که آقای سالاری عنوان کرد آروماتیک تولید نمی کنند.

سالاری: باید مدرک تولیدی داشته باشید. شما برای هرمحصول تولیدی درکشور مجوز زیست محیطی می دهید و تا شعاع 30 کیلومتری مجوز صنایع نمی دهید. پس شما باید بر کار استاندارد نظارت کنید. وقتی اعلام شد که بنزین پتروشیمی ها سرطانزا هستند در مجلس هیچ مدرکی را نتواستند ارائه کنند.


چرا مدرکی نداشتید؟

رشیدی: آقای متصدی از طرف سازمان محیط زیست رفتند و مستندات را ارائه کردند اما آنجا گفتند که این مدارک قبول نیست.

سالاری: این مدارک درست نبود. در مورد سوخت صحبت کنید نه اینکه در مورد چند مورد. در مورد محصول داخلی صحبت کنیم. الان هم از بنزین نمونه گیری کنید نه اینکه تنها نمونه های قبلی را اعلام کنید.


آقای سالاری شما پاسخی به سوالات آقای دکتر حافظی ندادید.

سالاری: در تمام دنیا پتروپالایشگاه ساخته می شود. الان میزان استاندارد گوگرد در گازوئیل که روزی 5 میلیون لیتر است زیر 500 است.

حافظی: بله چون حد استاندارد آن 500 تا 7 هزار است و بیش از آن خطرناک است چون دود آن سرطانزا است. ما علاوه بر مشکل بنزین مشکل گوگرد گازوئیل را هم داریم که میزان آن آستاندارد نیست.

سالاری: 500 تا 7 هزار برای پتروشیمی هاست. استاندارد ملی 10 هزار را اعلام کرده است. ما روزی 100 میلیون لیتر گازوئیل تولید می کنیم اما چون در پالایشگاه‌های اراک و تهران است شاخص کیفیت را رعایت می کند. من پروژه بندعباس را سال 80 خدمت وزیر وقت بردم که مدارک وجود دارد و هدف ارتقا کیفی و استاندارد زیست محیطی در آن بود. اما ایشان اعلام کرد که مسائل زیست محیطی به ما مربوط نیست و ما به افزایش ظرفیت توجه داریم. پتروپالایشگاه نفت و ریفورمت می توانند تولید کنند. همانطور که گفتم ما در پالایشگاه اصفهان 3 واحد ریفورمت داریم یعنی 62 هزار بشکه و در تهران و تبریز و اراک دو واحد داریم. در تمام پالایشگاه‌ها وجود دارد، خروجی تمام آنها یکی است. قرارداد ما با پتروشیمی‌ها مشخص است، قیمت و گواهینامه درصد آلاینده‌ها روی آن قرار دارد . پتروشیمی‌های همین الان نیز ظرفیت مازاد ریفورمیت دارند و آن را صادر می‌کنند. در پالایشگاه‌هایی که تا قبل از سال 79 تأسیس می‌شد، هیچ‌گونه ملاحظات زیست‌ محیطی و استانداردهای بین‌المللی را رعایت نمی‌کردند و بنزین تولیدشده در حد استاندارد یورو 2 بود. عدم توجه به توسعه واحدهای پایین‌دست در حوزه نفت موجب شد میزان مصرف بنزین به حدی افزایش یابد که در سال 85 واردات بنزین به 25 میلیون لیتر در روز رسید که هزینه‌ای بالغ بر 5 میلیارد دلار در سال برای دولت داشت و ما مجبور شدیم قبل از تحریم بنزین وارد کنیم. درحالیکه هزینه تأسیس پالایشگاه در آن سال‌ها 1.5 میلیارد دلار بیشتر نبود؛ با اعمال تحریم‌ها فرصت‌های مناسبی جهت اصلاح ساختارهای معیوب و استفاده بهینه از ظرفیت تولید بنزین در داخل ایجاد شد.

رشیدی: یک مدرک هم از میزان واردات بنزین استاندارد به کشور ارائه کنید؟

سالاری: ما که واردات نداشتیم.


اما شما علام کردید که تا قبل از تحریم واردات بنزین بود.

سالاری: بله مدارک آنها هم وجود دارد اما واردات ما خیلی کم بود. ما هیچ وقت در بنزین ام ام تی نزدیم؛ من قصد مغلطه ندارم. شما یک جریانی راه انداختید که که بنزین یورو 4 وارد کنیم، حالا که بحث رسانه ای شده باید عنوان کنم که اما الان حتی بنزین یورو 2 هم وارد نمی شود. اساسا در بازار منطقه 8 میلیون لیتر بنزین یورو 4 وجود ندارد که بتوان این میزان را وارد کشور کرد، با مجموعه خاصی در ژاپن و یا چین هم قرارداد نداریم که بگوییم بنزین را از آن مبدا می گیریم؛ به عبارت دیگر بنزین وارداتی از طریق واسطه تهیه می‌شود که با استانداردهای موجود مغایرت دارد. بنزینی که الان وارد کشور می‌شود از نوع سوپر است و این درحالی است که مصرف بنزین سوپر در کشور حدود دو میلیون لیتر است. بنزین وارداتی با بنزین پالایشگاه‌ها ترکیب و به بنزین معمولی تبدیل می شود. ما مشکل ارزی داریم و مشکل بهینه سازی کارخانه ها را داریم اما ارز به خارج از کشور می رود و بنزین زیر یورو 2 وارد می کنیم. این چه توجیهی دارد؟ نباید این جریان سازیها را در رسانه ها انجام می دادیم. در قانون بودجه بند "د" پیشنهاد دادیم که صنایع پتروشیمی نیاز داریم برای همین هزینه مابه التفاوت را دولت بدهد. چطور شده یک ماه بعد اعلام می شود که بنزین تولیدی مشکل دارد؟ وقتی تحریم وجود دارد امکان واردات وجود ندارد چون با واسطه با کیفیت پایین تر و قیمت بالاتر وارد می کنیم.چرا شما این موضوع را در محیط زیست بررسی نمی کنید؟

رشیدی: وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست نظارت بر سوخت توزیعی در جایگاه‌ها است و این ادعا را باید سازمان ملی استاندارد و خود وزارت نفت پاسخگو باشند. بعضا هم گفته می‌شود سازمان حفاظت محیط زیست که بر بنزین پتروشیمی آزمایشی انجام نداده است که می گوید آلاینده هست، در جواب باید گفت اگر منظور محصول نهایی BTX باشد که تکلیف کاملا مشخص است و در غیر این صورت مگر سازمان محیط زیست تمام برشها و محصولات میانی و نهایی پتروشیمی و پالایشگاه را باید آزمایش کند؟ ما فقط آن چیزی که نهایتا در جایگاه‌ها عرضه می شود را اعلام می کنیم که نهایتا باید استاندارد باشد.


آقای دکتر حافظی شما هم تایید می کنید که این بنزین یورو 4 نیست؟

حافظی: اصولا باید روی بنزین وارداتی پایشی انجام شود تا مشخص شود که استاندارد است یا خیر. اما آنچه مسلم است این است که از سال 89 که آلودگی هوا به خاطر ذرات میکرون 2.5 داشتیم به دو دلیل بوده است یکی تولید مایعی به نام بنزین که در باک خودروها ریخته شد. و دوم به خاطر افزایش سن معاینه فنی خودروها از 2 سال به 5 سال است. اما به هرحال تاکید می کنم همین بنزین پاک نه یورو 4 که وارد شبکه شوخت کشور شد تا حدی آلودگی هوا را کمتر کرد. اما هنوز اطمینان بخش نیست و ما نگرانیم که با شروع فصل سرما و پدیده وارونگی دما دوباره هوا آلوده شود. برای همین دولت و دستگاه‌های اجرایی باید در کوتاه‌ترین زمان حالا با واردات یا تولید در پالایشگاه‌ها بنزین با استاندارد یورو 4 را تامین کنند.


پیش بینی می کنید که هوای تهران امسال با شروع سرما باز هم آلوده باشد یا اینکه میزان آن کمتر از سالهای قبل باشد؟

رشیدی: نظر به اینکه برنامه کاهش آلودگی هوا دارای محورهای مختلفی است و ما دارای یک عقب‌ماندگی اساسی از ۸ سال گذشته هستیم روزهای آلوده خواهیم داشت اما سعی داریم با برنامه ریزی‌ها صورت گرفته شدت انتشار آلودگی را در کشور کاهش دهیم.


آقای سالاری با اینکه شما اعلام می کنید که بنزین وارداتی حتی یورو 2 هم نیست اما الان با بنزین پاک مشکل آلودگی هوا کم شده است.

سالاری: نه. نباید الان فقط تهران را در نظر گرفت . در زمان تحریم ما 70 درصد بنزین را کشور ساختیم و کارستان کردیم اما هیچ ادعایی نداریم چون لطف خدا بود. متأسفانه در دوره مدیریت جدید وزارت نفت با اقدامی شتاب‌زده سعی در واردات بنزین دارد، که علت آن را آلایندگی آن اعلام می‌کند، در حالی که کیفیت بنزین تولیدی داخل مناسب بوده و قیمت تمام شده آن کمتر از بنزین وارداتی است. از ابتدای سال جاری، روزانه 7.5 میلیون لیتر بنزین وارداتی و 6.5 میلیون لیتر از بنزین پتروشیمی‌ها برای تأمین مصرف مازاد تولید داخل مورد استفاده قرار گرفته است.الان پالایشگاهها اصلاح شدند و این جای قدردانی دارد.

رشیدی: اینکه هرکسی پالایشگاه ها را اصلاح کرد دستش درد نکند. این حرف درست است اما نکته این است که الان کیفیت بنزین خوب شده است؛ بالاخره بنزین استاندارد و میزان آروماتیک هم اصلاح شد. من هم نتیجه آزمایش کشور آلمان را دارم که نشان داد در ترکیب بنزین استاندارد یورو4 که مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست بوده، میزان بنزن یک درصد و میزان ترکیبات آروماتیک 35 درصد است. در حالی که در بنزین پتروشیمی، بنزن و آروماتیک‌ها بخش اصلی ترکیب بنزین را تشکیل می دهند و میزان آن بسیار فراتر از استانداردهای مورد نظر است. بر اساس نمونه‌های مستقیم برداشت شده از واحدهای توزیع بنزین شهر تهران و آنالیزهای انجام شده در کشور آلمان میزان آروماتیک‌ها در بنزین پتروشیمی 6.48 درصد گزارش شده است. به استناد نمونه ‌برداری انجام شده در مرکز آزمایشگاهی سازمان محیط زیست نیز نتایج بدست آمده حاکی از بالا بودن میزان آروماتیک‌ها به مقدار 63.72 و میزان بنزن 6.98 در صد بوده است.

حافظی: بنابراین در زمان تحریم مشکلات پتروشمی ها منطقی است و قبل از آن این مشکلات نبود؟ اینکه پتروشیمی ها کشور مایعی به نام بنزین تولید می کنند که قابل انکار نیست. مشکل ما الان اکتان افزای این مایع نیست چون براساس اعلام اداره استاندارد در حد استاندارد است. مشکل میزان بنزن موجود در آن است که براساس گزارش خانم ابتکار 30 برابر حد استاندارد و مجاز بوده است.

سالاری: باید دراین باره مستندات ارائه شود.

رشیدی: اساسا فلسفه احداث واحدهای پتروشیمی تولید سوخت نبوده است. دو محصول میانی بنزین پیرولیز و ریفورمیت که خواص نزدیک بنزین دارند در واحدهای پتروشیمی تولید می‌شوند که هر دو برای استحصال بنزن و ترکیبات آروماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق اعلام وزارت نفت از ابتدای سال ترکیبات پتروشیمی وارد بنزین نشده است. ما اندازه گیری می کنیم. شما جواب بدهید که بنزن هوای تهران از کجا می آمد؟

سالاری: از خیلی جاها. تنها مربوط به پتروشیمی نیست. صنایع رنگ و شیمیایی همه بنزن دارند.

اما این موارد آنقدر نیست که بگوییم ناگهان هوای تهران به شدت آلوده شد

سالاری: در مورد ذرات معلق مثال می زنم؛ همین پالایشگاه اصفهان، که سال 64 مکان یابی و ساخته شد الان حدود 11 میلیون تن نفت کوره می سوزاند و روزی 250 میلیون تن گوگرد می سوزاند که سمت شهر اصفهان است. چرا به این موضوع رسیدگی نمی شود؟ اگر الان هوا بهتر شده به خاطر پروژه هایی است که در این سالها انجام شده است. حالا در یک دوره شروع شده اما الان تمام شده، پس نباید بگوییم که الان مشکل آلودگی هوا حل شده است. الان رفورمیت پتروشیمی ها مشخص شده است.

رشیدی: اما الان آرماتیک آن اضافه می شود؟

سالاری: نه اینگونه نیست. همه استاندارد دارند و خارج از آن نمی تواند باشد. اما استاندارد آن را در شورای عالی محیط زیست باید رسیدگی کنید.

حافظی: من مثالش را نمی زنم اما وقتی یک حادثه در تهران رخ می دهد و خط کش استاندارد را 5 واحد بالا می برند برای اینکه کسی زیر سوال نرود این استاندارد است؟

سالاری: من از شما یک سوال دارم شما در باک ماشینی که گازوئیلی است می توانید بنزین بریزید؟ نه . استانداردها معمولا روی کاغذ هستند، اما باید اجرایی شوند. شما در روز یک میلیون و 600 بشکه نفت خام تولید می کنید اما نمی توان یک شبه آن را یورو 4 کرد چون نیاز به سرمایه گذاری دارد. پالایشگاه ستاره خلیج فارس مبنای این کار در کشور است،اما این پروژه خیلی خوب کار نمی کند.

حافظی: اهل فن می گویند که آلایندگی هوا 80 درصد برای آلاینده متحرک است اما شما مواد دیگر مانند صنایع رنگ و شیمیایی را هم عنوان می کنید.

سالاری: من سالها عنوان کردم که آزبست در کشور مشکل دارد اما کسی توجه نکرد. من چند شرکت را در این زمینه خودم به سازمان محیط زیست معرفی کردم اما توجهی نشد.کارخانه هایی که الان در در شهرکهای اطراف قیر تولید می کنند فاجعه هستند اما اداره استاندارد و محیط زیست توجهی ندارند. من می خواهم بگویم که مشکل آلودگی هوا یک زنجیره است.

آقای رشیدی، موضوعی که آقای سالاری بارها اعلام کردند کیفیت زیست محیطی بنزین و عضویت سازمان در اداره استاندارد است که اجازه ورود این بنزینها را می دهد. چرا سازمان محیط زیست در اداره استاندارد نظارتی بر این موضوع ندارد؟

رشیدی: قانون درباره واردات بنزین تکلیف را کاملا مشخص کرده که سازمان ملی استاندارد و وزارت نفت مکلف به کنترل آن هستند. برای همین نظارت ما به مساله توزیع بنزین در جایگاه‌ها برمی گردد که در حال انجام آن هستیم. در سال ۹۱ ما بررسی کردیم بنزن موجود در هوای اطراف پمپ بنزینها حداقل 10 برابر خطرناکتر از این مواردی هستند که شما عنوان می کنید. ما تمام مدارک اندازه گیری دانشگاه شهید بهشتی از بنزن و سوخت و هوای آزاد را داریم که از سال ۹۱ انجام شده است و در مجلس هم آوردیم اما اصلا به آنها رسیدگی نشد. شما باید تمام موارد و مدارک را در کنار هم بحث می کردید.

حافظی: نانوایی هایی هم که در کنار پمپ بنزین هستند بسیار خطرناک هستند. اما اگر به مدارک رسیدگی نشد چون تصمیم سیاسی بوده است. متاسفانه بحث آلودگی هوا در ایران سیاسی شده است. درحالیکه این میراث گذشته است و دولت جدید باید برمبنای کار کارشناسی این مشکل را حل کند. درحالیکه نمودار منحنی‌های گزارش شده در خصوص ذرات کمتر از ۲٫۵ میکرون از سال ۸۸ تا امروز را بسیار وحشتناک و صعودی است و اینکه چه عواملی سبب این امر می‌شود، سوالی است که باید به آن پاسخ داد. با توجه به تاثیر بنزین در بروز سرطان می‌توان فهمید که چرا سن بروز سرطان در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار پایین تر است و چرا ما رتبه اول سرطان در دنیا هستیم. من هم قبول دارم که آلودگی هوای تهران به چند عامل بستگی دارد که زنجیروار به هم متصل هستند مثل همین خروج خودروهای فرسوده.


اعلام شده که دولت فعلا بودجه کمی برای خروج این خودروها دارد.

حافظی: طرح خروج خودروهای فرسوده سالهاست که معلق مانده و هیچ دولتی به آن اهمیت نمی دهد درحالیکه این خودروها هم بنزین بالایی مصرف می کنند و هم سبب آلودگی می شوند اما دولت با وام 5 میلوینی چطور می تواند انتظار داشته باشد که مردم چنین کاری را انجام دهند. به نظرمن مانند سایر کشورها باید تسهیلات خوبی پرداخت شود تا خود مردم داوطلبانه حاضر به این کار شوند.


آیا شما در شورای شهر می توانید طرحی درباره کاهش سن معاینه فنی ارائه کنید یا اینکه موضوع به مجلس تنها مربوط می شود؟

حافظی: اینکه تعداد مراکز معاینه فنی محدود و فاقد استاندارد‌های لازم است، درست است، اما افزایش سن معاینه فنی پاک کردن صورت مسئله است. باید دانست افزایش زمان معاینه فنی از دو به پنج سال یکی از عوامل موثر در تشدید آلودگی هوا، مشکلات زیست محیطی و ابتلا به بیماری‌هاست و شاید بتوان این کار را به نوعی قتل غیر عمد نامید که به نظر من، این موضوع نیازمند مداخله قوه قضائیه و نیروی انتظامی است. اگر مراکز معاینه فنی استاندارد نیستند، بگویید کدام استاندارد را قبول دارید و آنان را مکلف به اعمال آن استاندارد کنید، ضمن اینکه کمبود مراکز معاینه فنی هم با تدابیر و سیاست‌های مسئولان، در طول دو سال قابل جبران است. ما با کمیسیون بهداشت مجلس و فراکسیون محیط زیست جلسه برگزار کردیم اما هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است و من دلیل این تعللها را نمی دانم درحالیکه باید در قالب طرح دوفوریتی داده شود.


چرا با این موضوع که با سلامتی مردم در ارتباط است سیاسی برخورد می شود؟

سالاری: ما اکتان افزا در بنزین را حذف کردیم و اعلام کردیم که بنزین پاک تولید می کنیم. اما از نظر ما بنزین وارداتی بدتر از بنزین پتروشیمی هاست. اینکه شما اعلام می کنید که الان مشکل آلودگی هوا کم شده در تهران می بینید که حاصل تلاش پتروشیمی اصفهان است. الان باید عنوان شود که چرا بنزین وارداتی مشکل دارد و به بنزین وارداتی ام ام تی زدند؟ چرا ترکیبات مشتقات الکل وارد بنزین شده است. من سوالم این است که وقتی در کشور پتانسیل داریم چرا بنزینی وارد می کنیم که اینقدر مشکل دارد آن هم با قیمت گرانتر. آقای خسروانی در مجلس هم آمدند اما مستندات کافی نداشتند.

رشیدی: اینکه محیط زیست بنزین وارداتی را نظارت کرده نافی این نیست که بنزین داخلی هم مشکلی ندارد و گرو کشی کنیم. این اشتباه است.

سالاری: نافی نیست. تخلف قانونی است و محیط زیست باید به عنوان نهاد زیست محیطی نظارت کند. کسانیکه پروژههای بنزین سازی را به بن بست رساندند باید جواب بدهند. شما گفتید پالایشگاهها بنزین تولید می کند اما این کار را نمی کنیم. ما آن زمان رفورماتیک پالایشگاهها را حذف کردیم.

رشیدی:نه ما نگفتیم. شما یک زمانی ریفورماتیک بنزین را می گیرید، بدون اینکه حذف کنید در جای دیگر مصرف می کنید.

سالاری: نمی شود و این امکان ندارد. من گفتم ریفورمیت به عنوان اکتان افزا استفاده می شود.

رشیدی: آنچه از اراک می گرفتید؟

سالاری: ما از اراک چیزی نگرفتیم. سال 82 این کار انجام می شد، آن زمان شما کجا بودید؟ نباید سیاسی برخورد کرد. ریفورمیت موضوع جدیدی نیست. حتی در واردات در دولت های قبل واردات بنزین صورت می گرفت و زمانی که ما ۲۷ یا ۲۸ میلیون بنزین واردات داشتیم خیلی وقت ها محموله هایی تحت این عنوان وارد کشور می شد. برای همین تفاوتی ندارد که این ریفورمت از پتروشیمی تهیه شود و یا پالایشگاه های داخلی و خارجی. شاخص ها در تولید ریفورمیت چه در پتروشیمی و چه در پالایشگاه یکی است. حدود ۴۰درصد بنزینی که امروز در پالایشگاه تولید می کنیم و در ۹ پالایشگاهی که موجود است در هر کدام دو یا سه واحد ریفورمیت داریم. اینها مولفه های بنزین است که همیشه تحت عنوان اکتان افزا استفاده می شود و می شد. به عبارتی زمانی که اعتقادی به بحث خودکفایی، افزایش تولید بنزین و کیفی سازی هم نبود، پالایشگاه های کشور به اکتان افزا نیاز داشتند و این اکتان افزا از خارج از کشور وارد می شد و مولفه های بنزینی ساخته می شد و براساس آن شاخص کیفی که بنزین تولید و وارد بازار می شد. این موضوع مربوط به امروز نیست که برخی این موضوع را مطرح می کنند. به نظر من این یک افتخار ملی بود و به اقتصاد کشور کمک کرد و هم در بحث اقتصاد مقاومتی شکل گرفت.

 به هر دلیل که بنزین با چنین مشخصاتی تولید شده باشد، به هرحال نتیجه اش آلودگی هوا بوده.

سالاری: این بحث بسیار تخصصی و کارشناسی است. ما در حال حاضر مولفه های بنزینی در داخل کشور داریم که اکتان پایینی دارند و شاخص های بنزین را ندارند بنابراین نیاز هست که یکسری مولفه ها به آنها اضافه شود. اینطور نیست که آنچه از پتروشیمی خارج می شود به بازار عرضه شود. بلکه به عنوان اکتان افزا به پالایشگاه ها می آید و با سایر مولفه ها ترکیب می شود و یک بنزین ساخته می شود و گواهی کنترل کیفی صادر می شود و بر اساس گواهی کیفی، در بازار عرضه می شود. بنابر این چنین فرصتی در کشور وجود دارد و می توان از آن فرصت استفاده کرد که هم به لحاظ شاخص های قیمتی و هم کیفیت به مراتب از بنزین وارداتی بهتر است. شرایط کشور شرایط تحریم است و بنزینی که وارد می شود قراردادی نیست و از طرف واسطه ها تامین می شود. اگر این مسیر واسطه ها بسته شد و آقایان نتوانستند بنزین یورو ۴ بیاورند و آنچه آوردند کیفیت پایین تری نسبت به بنزین تولید شده در پتروشیمی ها دارد آن وقت چه می کنند؟ سازمان حفاظت از محیط زیست اگر می خواهد به رسالت خود عمل کند پاسخگویی روزی باشد که در کلان شهر تهران بنزن بالای ۵ درصد عرضه می شد!


بنابراین شما معتقدید چون در شرایط تحریم بودیم ناگزیر به تولید بنزینی بی کیفیت بودید؟

سالاری: من وارد این مباحث نمی شوم. در هر حال بنزینی که تولید کردیم، نقطه قوتی بود که در کشور ایجاد شد. در سال ۸۴ روزی ۲۷حدود میلیون بنزین وارد می کردیم. پالایشگاه های کشور هم ۴۳ میلیون بنزین تولید می کردند. در ۸ پالایشگاه نیاز به اکتان افزا داشتیم. یعنی اگر واردات اکتان افزا قطع می شد هیچ کدام از پالایشگاه ها نمی توانستند بنزین تولید کنند. در آن شرایط پروژه ها را به بن بست رساندند. هیچ طرح توسعه ای ایجاد نشده بود. خودکفایی یک طرح زمان بر است. امروز بنزین تولیدی کشور به ۶۲ میلیون رسیده است. ۴۰ میلیون را تولید می کردیم که ۳۵ میلیون آن قابل عرضه بود؛ حدود ۷۰ درصد بنزین کشور باید وارد می شد. با کدام خط لوله؟ با کدام اسکله؟ حتی اگر شرایط تحریم هم نبود. اصلا در بازار منطقه تا این حجم بنزین وجود دارد که ما بخواهیم وارد کنیم؟ اگر با این شرایط می خواستیم مصرف بنزین و تولید را مدیریت کنیم دچار بحران می شدیم. اما همه این قضایا را به بن بست رسانده اند.


اما وقتی ما در تولید بنزین خودکفا شدیم هوا هم آلوده شد.

رشیدی: منظور ایشان بنزین تولید پتروشیمی هاست. نمونه هایی که از انواع سوخت جایگاه‌ها در تیر ماه سال گذشته جمع آوری شد نشان داد که گوگرد موجود در بنزین به 200 تا 400 پی پی ام رسیده بود ، اما با تدابیری که در این زمینه اندیشیده شده است این رقم به 28 پی پی ام کاهش یافت. یکی از این تدابیر وجود واحدهای گوگرد زدایی در بعضی از پالایشگاه‌های کشور است.

سالاری: من باز هم تاکید می کنم که پتروشیمی بنزین تولید نمی کند. کسانی که اکنون مدعی آلودگی ریفورمیت تولیدی در واحدهای پتروشیمی هستند سند و مدرکی در این زمینه ندارند. ما امکان تولید بنزین پاک را در کشور خودمان داریم. بنزین‌ تولیدی کشور در حال حاضر براساس یورو2  است حتی برنامه‌هایی داریم تا توسعه تولید بنزین یورو 4 را انجام دهیم. اما درحال حاضر استانداردهای کنترل کیفی سوخت‌های وارداتی با ابهاماتی همراه است که باید این موضوع در واردات بنزین مورد توجه قرار گیرد.چون ما در شرایط تحریم هستیم مبدأ و مقصد واردات بنزین مشخص نیست. از طرفی من مخالف واردات بنزین مرغوب به کشور نیستم اما باید همانگونه که به کیفیت بنزین داخلی توجه می شود بنزین وارداتی را هم توجه کرد.

حافظی: بنا به مصوبه‌ دولت در سال 84 شرکت ملی نفت ایران موظف بوده‌اند تا بنزین یورو 4 تولید کند چرا تاکنون به نتیجه نرسیده است؟

رشیدی: خودروسازان هم چون باید این موضوع را در تولید خود رعایت کنند هربار آن را به تعویق می اندازند؛ الان باید وزارت نفت پاسخگوی این موضوع باشد.

سالاری: در مصوبه دولت این است که فقط برای کلان شهرها اینگونه باشد اما پشت میزی نمی توان، باید زمان گذاشت و پالایشگاه داشت. وقتی پروژه ملی تولید نمی شود چطور می توان توقع داشت؟ بخشی از پالایشگاه آبادان 7 ماه است از سرویس خارج شده است، در حالی که ظرفیت تولید 2 میلیون لیتر بنزین دارد. پالایشگاه تبریز با ظرفیت تولید 18 میلیون لیتر بنزین با ظرفیت کمتری کار می‌کند و پالایشگاه اصفهان نیز با 50 درصد ظرفیت فعال است. تأسیس پالایشگاه براساس ماده 127 قانون برنامه پنجم از محل منابع داخلی وزارت نفت باید انجام می‌شد اما چنین منابعی در قوانین بودجه در زمان من برای این کار درنظر گرفته نشد.


به مشکل آلودگی گاروئیل هم اشاره شد. در سالهای 89 به خاطر مصرف بالای گازوئیل چون گاز به نیروگاهها نرسید آنها از سوخت مازوت استفاده کردند که آلودگی هوا را تشدید کرد؟

رشیدی: متاسفانه در سالهای قبل نیروگاه‌های اطراف تهران به جای گاز از سوخت مازوت استفاده می‌کردند که این سوخت برای سلامت شهروندان خطرناک بوده و موجب تشدید آلودگی هوا می‌شود.سوخت مازوت باتوجه به این که جامد بوده و از برش‌های پایین نفت است‌، مقدار تولید ذرات معلق و اکسید گوگرد بیشتری دارد. متاسفانه این نوع سوخت‌ها علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی‌، موجب سوزآوری چشم و بینی و آسیب‌ به ریه است.


سالاری: اما همان زمان اقدامات خوبی انجام شد اگر سهمیه بندی بنزین نبود که فاجعه بیشتر بود. شما به این موضع توجه ندارید که سهمیه بندی بنزین سبب شد تا هم مصرف بنزین کاهش یاید و هم اینکه از شدت آلودگی هوا کاسته شود. محصولی که تولید می شود چه داخلی و چه خارجی گواهی کنترل کیفی دارد و محیط زیست هم نظارت می کند. شما چرا یک گواهی کنترل استاندارد از محیط زیست ندارید یا شما دانش لازم را ندارید یا در شورای عالی محیط زیست به این موضوع رسیدگی نمی کنید. نباید جزیره ای فکر کرد،هربخشی باید به وظیفه خود عمل کند.البته سازمان آزمایشگاه مناسب هم ندارد.

حافظی: متاسفانه افزایش مصرف گازوییل و مازوت در نیروگاه ها حتماً آلودگی هوا را به دنبال دارد. ما در شورای شهر از صنایع آلاینده یک لیستی تهیه کردیم و امسال حتما سال خروج کارخانه‌های آلاینده از تهران است.


اما سال 91 که تولید پتروشیمی برای آزمایش به کشور آلمان رفته بود اعلام شد که بنزن آن بالاست.

سالاری: نه، کتاب آن را منتشر کردند و به ما دادند اصلا اینگونه نیست. اقداماتی که در آن زمان صورت گرفت کاملا کارشناسی شده بود.در آزمایشگاه مرجع نمونه برداری و تست انجام شد، بنزین هیچ یک از این مشکلات را نداشت. به نظر من نمونه بنزین عرضه شدن در تهران ضرورتی نداشت که برای آنالیز به کشور آلمان ارسال شود؛ چون تمامپالایشگاهها مجهز به به شاخصهای اندازه‌گیری محیط زیستی هستند.بنزین جز فهرست کالاهایی است که مشمول استاندارد اجباری می‌شود و بر اساس مصوبات شورای عالی استاندارد این محصول نباید با کیفیتی پایین‌تر از استاندارد تولید، صادر یا وارد شود بر همین اساس گمرک نیز باید از ورود فرآورده‌هایی که با استاندارهای مصوب مطابقت ندارد جلوگیری کند.بنزین وارداتی باید در آزمایشگاه‌های مرجعی که مورد تایید سازمان ملی استاندارد است مورد آنالیز قرار بگیرد تا مطابقت آن با استاندارد‌ 4904 تایید شود.

سالاری: تاکید می کنم آنچه که از پتروشیمی تحویل می گرفتیم، بنزین نبود و اکتان افزاست، اما لازم است بگویم که برخی از پالایشگاه ها مانند اراک خودشان ریفورمیت تولید می کنند که دقیقا مشابه ریفورمیت پتروشیمی ها است. در دوره ای که ریفورمیت از پتروشیمی ها نمی گرفتیم پالایشگاه اراک بخشی از ریفورمیت تولیدی خود را به پالایشگاه های دیگر مانند پالایشگاه اصفهان، کرمانشاه و شیراز می فرستاد و در آن پالایشگاه ها این ریفورمیت با بنزین تولیدی آنها ترکیب و بنزین با استاندارد روز در کشور عرضه می شد. اما پس از تولید ریفورمیت توسط پتروشیمی ها با فرمولی که قیمت گذاری می شد این ریفورمیت به برخی از پالایشگاه ها می رسید که با بنزین تولیدی این پالایشگاه ها ترکیب می شد و هنگامی که بنزین به استاندارد 4904 می رسید عرضه می شد. در تهران روزانه 7 یا 8 میلیون لیتر بنزین بیشتر مصرف نمی شود که این بنزین از طریق پالایشگاه شهید تندگویان تهران و پالایشگاه اراک تامین می شود که به این دو پالایشگاه نیز اصلا ریفورمیت پتروشیمی ها تعلق نمی گرفت. بنابراین این گفته که بنزین پتروشیمی ها در تهران استفاده می شد، کذب است، زیرا نیاز به چنین کاری نبود.
رشیدی: اما آروماتیک آن حدود 47 درصد بود. ترکیبات آروماتیک موجود در بنزین شامل بنزن، تولوئن و زایلین است که این ترکیبات همان مواد سرطان‌زای موجود در بنزین محسوب می‌شود که بسیار خطرناکند. براساس استاندارد یورو ۴ میزان آن‌ها در بنزین باید زیر یک ‌درصد باشد که بر مبنای آزمایش‌های ما در بنزین‌های تولید داخل بین دو تا سه‌درصد است. دی اكسید گوگرد معمولا در اتمسفر تبدیل به تری اكسید گوگرد و تری اكسید گوگرد تبدیل به اسید سولفوریك می شود. اكسیدهای گوگرد در صورتیكه در هوایی قرار نگیرند كه ذرات معلق در آن وجود داشته باشند و رطوبت نسبی نیز نسبتا بالا باشد شدیدترین اثر نامطلوب را بر آلوده نمودن محیط زیست دارند .اما اگر گوگرد موجود در بنزین با این روند کاهش یابد از اثرات مخربی که بر محیط زیست اعمال می شود می توان جلوگیری کرد.

سالاری: حالا بگویید که قبلیها اشتباه کردند و ما می خواهیم بنزین پاک وارد کنیم.چرا بنزین پاک وارد نمی کنید؟ شما می گویید که ما به پتروشیمی ها دستور توقف بنزین دادیم. اما الان واردات شما هم مشکل دارد.

رشیدی: اما حتی اگر بنزین آلوده وارد کشور می شد و اکنون هم به ادعای شما واردشود، این دلیل نیست که شما هم بنزین آلوده در سالهای 89 تا 92 تولید کنید.

سالاری: اما من می گویم که از بنزین وارداتی خیلی بهتر بود. محیط زیست مدعی شده ریفرمیت به جای بنزین به مردم عرضه شده، اما یک نمونه بیاورند که نشان بدهد محموله مستقیم عرضه شده است. سندی بر مدعایشان ندارند اما من با مستندات حرف می زنم.


با چه مستنداتی؟

سالاری: این کاملا روشن است. عنوان می شود که دستور توقف بنزین پتروشیمی داده شده و بنزین بهتر وارد کردند که اصلا اینگونه نیست. ما باید در کشور بنزین یورو 4 عرضه کنیم پس هر تولیدکننده ای زیر آن را تولید می کند را متوقف کنید مثل پالایشگاه تهران را چرا این کار را نمی کنید. من از ابتدای بحث به این موضوع اشاره کردم و تمام مستندات آن را دارم.

 

به نظر من شما حاضر نیستید بپذیرید که بنزین پالایشگاه‌ها مشکل داشت.

سالاری: من مستنداتی دارم. که واردات بنزین هم مشکل دارد. نتایج نمونه‌های آنالیز شده از بنزین وارداتی نشان می‌دهد که آزمون آروماتیک و بنزن بر روی بنزین وارداتی انجام نمی‌شود و کنترل کیفی بنزین وارداتی بر اساس استانداردهای یورو 2 صورت می‌گیرد. این در حالی است که اداره نظارت بر صادرات و مبادلات مواد نفتی که نماینده دولت در تایید کیفیت بنزین وارداتی است و آزمایشگاه‌های مرجع به عنوان نماینده سازمان ملی استاندارد، این نمونه‌های آنالیز را تایید می‌کنند. شاخص‌های کیفی بنزین وارداتی کنترل نمی‌شود و مشخصات آنالیز این بنزین نشان می‌دهد که از استاندارد‌های اعلام شده فاصله بسیار دارد. جای تعجب دارد که سازمان محیط زیست به عنوان یکی از اعضای اصلی شورای عالی استاندارد به جای توجه به این موارد، بدون کار کارشناسی اعلام می‌کند بنزین تولید شده به کمک پتروشیمی‌ها آلاینده است و اطلاعیه‌ای را صادر کند که دور از واقعیت است.

رشیدی: به هرحال آروماتیک و بنزن سرطانزا هستند و یکی باید پاسخگو باشد. ما اصلا طرفدار هیچ چیز نیستیم و فقط طرفدار محیط زیست و سلامت مردم هستیم و می گوییم بنزین باید سالم باشد. حالا اگر می توانیم از توان داخلی استفاده کنیم، اگر هم نمی توانیم یک فکری بکنیم. پالایشگاهها را باید اصلاح کنیم چون آمار سرطان بالا رفته است و سلامت مردم در خطر است. از 7 سال پیش برنامه اصلاح پالایشگاهها تصویب شد اما اجرا نشد.


پیش بینی می کنید که هوای تهران امسال با شروع سرما باز هم آلوده باشد یا اینکه میزان آن کمتر از سالهای قبل باشد؟

رشیدی: نظر به اینکه برنامه کاهش آلودگی هوا دارای محورهای مختلفی است و ما دارای یک عقب‌ماندگی اساسی از ۸ سال گذشته هستیم روزهای آلوده خواهیم داشت اما سعی داریم با برنامه ریزی‌ها صورت گرفته شدت انتشار آلودگی را در کشور کاهش دهیم. هنوز انبوهی از موتوسیکلت‌های فرسوده، خودروهای غیراستاندارد و... را داریم که در حال تردد در شهر هستند و آلودگی ایجاد می‌کنند. اصلا نمی‌شود خیال کرد که مساله حل شده است. اما پیش‌بینی من این است که از شدت آلودگی به‌نسبت قبل کاسته خواهد شد چون به‌مرور بقیه اقدامات ما برای بهبود کیفیت هوا هم در کنار ارتقای استاندارد‌های سوخت در حال انجام است. از ابتدای شهریورماه قرار است تولید خودرو در کشور با استاندارد یورو4 اجباری شود. بحث از رده‌خارج‌کردن خودروهای فرسوده هم در دستور کار است و... مجموعه این عوامل اگر اجرایی شود - که من امیدوار هستم بشود - تا سه یا چهارسال آینده باعث خواهد شد موضوع آلودگی هوا در کلانشهرها تا حد بسیار زیادی بهبود پیدا کند.

حافظی: ما به عنوان نمایندگان مردم انتطار داریم که دولت هیچ مسئله ای را با عینک سیاسی نگاه نکند، حتی اگر خارج از دولت چنین القاعاتی باشد؛الان انتظار داریم که مجموعه کارشناسی دولت این مشکل را حل کند تا با شروع سرما مانند سالهای قبل سلامت مردم به خطر نیفتد. بنزین تولید شده توسط پتروشیمی ها که به غلط نامش را بنزین گذاشته شد، قطعا نمی تواند به استانداردهای یورو۴ دست پیدا کند اما بنزینی که توسط پالایشگاه ها تولید می شود قطعا می تواند به استاندارهای یورو ۴ خودش را نزدیک کند .

منبع:خبرآنلاین